‘Jack Ma, in China uit de gratie gevallen oprichter van Alibaba, woont in Japan en houdt zich koest’

Sinds de flamboyante multimiljardair uit de gratie viel bij de communistische top van China, is zijn lot onduidelijk. Ma verdween twee jaar geleden vrijwel volledig uit de openbaarheid, zijn bedrijven werden beknot en hij raakte de helft van zijn vermogen kwijt. Chinese media meldden dat hij ‘gedisciplineerd’ werd, waarschijnlijk omdat hij in het openbaar kritiek had geuit op Chinese toezichthouders.

Ma probeert het zichzelf comfortabel te maken, blijkt uit de verhalen van bronnen waar de Financial Times mee sprak. Zo bezocht hij met zijn gezin thermale baden en skiresorts buiten Tokio en reist hij regelmatig naar de VS en Israël. De afgelopen twee jaar is hij al gespot op Majorca, in Nederland en in Tsjechië.

Ook zou hij zich hebben ontpopt als een fervent verzamelaar van Japanse moderne kunst en zou zelf aan het schilderen zijn geslagen. Zijn sociale activiteiten zouden zich beperken tot een klein aantal privéclubs. Hij heeft een persoonlijk assistent en beveiligers bij zich.

De ondernemer, die een huis bezit in de buurt van Shanghai, ontkomt zo aan de strenge zerocovidregels in China. Eén besmetting daar is genoeg om gebouwen of stadsdelen in lockdown te laten gaan, een praktijk die de afgelopen week op meerdere plekken in het land tot protesten leidde.

Imperium gekortwiekt

Toch zal Ma, wiens vermogen nog altijd op meer dan 20 miljard euro wordt geschat, een ander bestaan voor zich hebben gezien. Zijn imperium is met succes gekortwiekt: de beursgang van fintechbedrijf Ant Group werd door een Chinese toezichthouder geblokkeerd, Alibaba kreeg een miljardenboete omdat het te monopolistisch zou zijn en Ma moest meerdere bedrijfstakken verkopen, waaronder de Hongkongse krant South China Morning Post.

Volgens de Financial Times heeft Ma de leiding over zijn bedrijven grotendeels overgedragen aan anderen. Zijn goededoelenfonds, de Jack Ma Foundation, zoekt nauwelijks nog de publiciteit op. Jarenlang deed het fonds miljoenendonaties, onder meer voor de aankoop van mondkapjes aan het begin van de pandemie, waarmee Ma zijn wereldwijde bekendheid vergrootte.

De val van Jack Ma, ooit de rijkste Chinees, is illustratief voor een bredere ommezwaai in de Chinese politiek. Die stelt zich sinds vorig jaar ineens opvallend hard op tegen de techsector. De overheid deelde hoge boetes uit en hield tientallen beursgangen tegen.

Een bekend voorbeeld is hoe taxibedrijf Didi, “het Uber van China”, een paar dagen na een uiterst succesvolle beursgang in de VS plots werd teruggefloten. De app verdween uit de appstores en de Chinese toezichthouder stelde een onderzoek in naar de databeveiliging van Didi. Ook kwamen er nieuwe regels: techbedrijven moesten voortaan eerst toestemming krijgen van de overheid voordat ze naar de Amerikaanse beurs mochten.

China-experts interpreteren dit strenge beleid als een koerswijziging waardoor de Communistische Partij het bedrijfsleven veel meer centraal kan aansturen. Het is niet de bedoeling de privésector kapot te maken, maar die dient zich wel volledig te voegen naar de wensen van de politieke top. Daarnaast wil de Chinese overheid volledige controle uitoefenen over gebruikersdata die bedrijven verzamelen.