Als het aan hemzelf en zijn aanhangers ligt, wordt Netanyahu, al tien jaar aan de macht in Israël, de langstzittende premier die het land ooit heeft gehad. Maar hij heeft nu een serieuze tegenstander: Benny Gantz.
Wat staat er vandaag op het spel bij de verkiezingen?
Eigenlijk zijn de Israëlische verkiezingen voor de Knesset (het parlement) deze keer vooral een referendum over de vraag of premier Benjamin Netanyahu (69) aan de macht moet blijven. Hij is al tien jaar ononderbroken premier van Israël en volgens zijn aanhangers is het land er onder zijn bewind alleen maar op vooruitgegaan. "De economie bloeit en de veiligheidssituatie is nog nooit zo goed geweest", zegt Matan Peleg, van de rechts-zionistische organisatie Im Tirzu. "Dat is een wonder in deze regio, waarvoor we God kunnen danken. En Netanyahu."
Israëlische jongeren kunnen zich bijna geen andere premier meer herinneren. Als Netanyahu wint, wordt hij deze zomer de langstzittende premier die het land ooit heeft gehad - dan gaat hij de vader des vaderlands David Ben Goerion voorbij. Ook in het buitenland is Netanyahu haast synoniem met Israël. 'Bibi', zoals Israeli's hem noemen, onderstreept zelf zijn goede relatie met wereldleiders zoveel als hij kan.
Maar niet iedereen is van Netanyahu gecharmeerd. Zijn tegenstanders beschuldigen de premier ervan dat hij het vredesproces met de Palestijnen om zeep heeft geholpen, mensen met zijn beleid tegen elkaar heeft opgezet en centrum-rechts van zich heeft vervreemd door allianties aan te gaan met rechts-racistische partijen als Otzma Yehudit, waarvan de leiders zich volgelingen noemen van Meir Kahane. Zijn extremistische Kach-partij werd verboden in Israël en door de Verenigde Staten als terroristische organisatie bestempeld.
Kan Netanyahu wel worden herkozen?
De premier is in staat van beschuldiging gesteld in drie corruptiezaken. Netanyahu zou dure sigaren, sieraden en champagne hebben aangenomen van een aantal miljardairs en zou geprobeerd hebben om een deal te sluiten met de krant Yedioth Ahronot en de nieuwssite Walla: er zouden allerlei gunstige regelingen voor hen worden getroffen als zij positief over hem zouden berichten.
Maar het proces bevindt zich nog in een heel vroeg stadium. Netanyahu krijgt nog de kans om de openbaar aanklager ervan te overtuigen dat hij geen zaak heeft. De beschuldigingen zijn volgens Netanyahu absurd. "Ik ben het slachtoffer van een ongekende heksenjacht, bedoeld om de uitslag van de verkiezingen te beïnvloeden", zei hij. De redenering is opmerkelijk: de procureur-generaal die besloot om de premier te vervolgen, is een gekende rechtse havik, die door Netanyahu persoonlijk is benoemd.
Geen wet gebiedt een Israëlisch politicus af te treden als hij wordt vervolgd. Daarom kan Netanyahu door. Zijn voorganger Ehud Olmert trad eerder wel af, toen hij wegens corruptie werd vervolgd om zich ten volle te kunnen verdedigen. Hij belandde uiteindelijk zestien maanden in de cel.
Heeft de premier serieuze tegenstanders?
In totaal doen er meer dan veertig partijen en partijtjes mee aan de Israëlische verkiezingen, waarvan het overgrote deel de kiesdrempel niet zal halen. Netanyahu heeft maar één serieuze tegenstander, en dat is oud-generaal Benny Gantz (59). Hij meldde zich in december totaal onverwacht aan het politieke front, en blijkt een formidabele tegenstander te zijn.
Gantz sloot samen met enkele figuren uit het leger en het politieke midden de gelegenheidsformatie Blauw-Wit. Belangrijk daarin is vooral de middenpartij Yesh Atid (Er is Toekomst) van Yair Lapid. Net als Netanyahu presenteert ook Gantz zich als een sterke man die Israël veilig kan houden en doet hij zijn best om de verdenking van zich af te slaan dat hij weleens links zou kunnen zijn. Belangrijk verschil is wel dat Gantz onder voorwaarden oren heeft naar vredesbesprekingen met de Palestijnen, terwijl Netanyahu daar niet in gelooft.
De campagne is opvallend hard verlopen. Netanyahu vocht voor zijn politieke leven, gooit constant met modder naar zijn tegenstanders, haalt uit naar kritische journalisten en beloofde dit weekeinde delen van de bezette Palestijnse Westoever te annexeren als hij wordt herkozen. Gantz probeert het spel mee te spelen en sneerde dat hij met zijn soldaten in de modder lag, terwijl Bibi zijn Engels oefende op cocktailfeestjes.
Maar ook andere kandidaten komen met verkiezingsstunts. Zo wordt minister van Justitie Ayelet Shaked vanwege een campagnefilmpje voor nazi uitgemaakt door haar tegenstanders. In het filmpje voor haar nieuwe partij Hayamin Hehadash (Nieuw Rechts) snuffelt ze aan een parfum met de naam 'Fascisme', en zegt daarna in de camera: "Ik vind het meer naar democratie ruiken."
Hoe groot is de kans dat Netanyahu zal winnen?
Afgelopen vrijdag werd de laatste peiling gepubliceerd en daarin stond de partij van Gantz met 32 zetels voor op Netanyahu, wiens partij 27 zetels zou halen. Tegelijkertijd krijgt de rechtse coalitie die Netanyahu voor ogen heeft weer net iets meer stemmen dan het centrum-linkse blok van Gantz. Oud-links maakt geen schijn van kans: de Arbeiderspartij, die Israël jarenlang geleid heeft, komt in de peiling niet verder dan 11 zetels. De ultra-orthodoxe partij Shas rekent op 5 zetels en Jisrael Baytenu, de partij van de voormalige spraakmakende minister van Defensie en havik Avigdor Lieberman, komt op 4 zetels uit.
Het gaat er dus om spannen. Veel Israëlische kiezers blijken tot het laatste moment te twijfelen op wie ze zullen stemmen. Wordt het een strategische stem om Bibi of Gantz te steunen of stemmen ze op een kleinere partij van hun voorkeur, met het risico dat hun stem verloren gaat? Hoe spannend Israëlische verkiezingen kunnen zijn bleek in 1996, toen de uitslagen in de late avond erop wezen dat Shimon Peres premier werd en de Israëli's in het ochtendjournaal hoorden dat toch Benjamin Netanyahu nipt had gewonnen. (Die eerste termijn van Bibi duurde drie jaar.)
Maar zelfs als Gantz de verkiezingen wint, kan Netanyahu nog steeds premier blijven. Omdat Gantz niet hoeft te rekenen op de steun van de rechtse partijen, wordt het voor hem veel lastiger om een meerderheid te vormen. Zelfs als hij alle centrum- en linkse partijen achter zich zou krijgen, zou hij volgens de peilingen nog steeds twee zetels tekortkomen.
