Is Joe Biden (80) te oud om nog een keer president te worden?

Na de State of the Union dinsdag moet duidelijk worden of Joe Biden zich opnieuw verkiesbaar stelt als president. Een potentieel obstakel: zijn leeftijd. Of niet? ‘Stellen dat hij puur om zijn leeftijd ongeschikt is, slaat nergens op.’

Zou Joe Biden nog weten hoeveel State of the Unions Joe Biden heeft meegemaakt? Tientallen woonde hij er bij als senator, zeven als vicepresident en dinsdag houdt hij alweer zijn tweede als president. Biden zit precies op de helft van zijn termijn, de presidentsverkiezingen van 2024 lonken. De vraag die dinsdag in ieders achterhoofd brandt: gaat hij zich opnieuw verkiesbaar stellen?

Het Witte Huis heeft beloofd na de State of the Union, de Amerikaanse variant van de troonrede, duidelijkheid te verschaffen. In de wandelgangen constateren journalisten dat de West Wing al maanden opereert in een ‘hij gaat weer meedoen’-modus. Achter gesloten deuren worden potentiële campagnestrategieën uitgerold. Er wordt contact gezocht met beroemdheden, donateurs en invloedrijke figuren in de zogeheten ‘battlegroundstates’. Nu de inflatie langzaam afneemt, heeft de president veel om trots op te zijn (zie inzet). Toch zit hem iets in de weg, onveranderlijker dan de economie: zijn leeftijd.

Als je op TikTok zoekt op Joe Biden zijn de eerste suggesties die opkomen, in vertaling: ‘verward’, ‘gebrabbel’ en ‘mentale toestand’. Eén verkeerd woord in een toespraak en de president gaat weer viraal. Hij verwart Syrië met Libië, spreekt ineens over ‘de huidige Irak-oorlog’, noemt een Congreslid per abuis senator.

Halve eeuw in Washington

De afgelopen decennia is er in Washington D.C. veel veranderd, maar Joe Biden bleef: hij loopt er nu een halve eeuw rond. Met zijn 80 jaar is hij de oudste president die de Verenigde Staten hebben gehad. Doet hij in 2024 weer een gooi, dan zou hij 82 zijn wanneer hij begint en 86 als hij met pensioen gaat.

Meer dan 60 procent van de Democraten ziet liever een andere kandidaat, blijkt uit een peiling van The Washington Post en ABC News die zondag is gepubliceerd. “Zoals Churchill in de jaren vijftig is Biden te oud om het land te leiden”, schreef politiek columnist John Podhoretz in de New York Post. “Joe Biden zou niet opnieuw mee moeten doen in 2024", zei politiek journalist Mark Leibovich in een podcast. “Hij is te oud.”

Hebben zij een punt? Is Biden te oud om weer president te worden?

“Joe Biden heeft een leeftijd bereikt waarop het voor mensen normaal is om cognitieve achteruitgang te ervaren”, zegt Manfred Diehl, die als hoogleraar menselijke ontwikkeling aan Colorado State University onderzoek doet naar ouderdom en succes. “Maar stellen dat Biden puur vanwege zijn leeftijd ongeschikt is om president te blijven, slaat nergens op.”

Diehl noemt die momenten waarop Biden belachelijk wordt gemaakt een vorm van ageism, ofwel leeftijdsdiscriminatie. Zoals vrouwelijke politici te maken krijgen met seksisme, worden oudere politici gediscrimineerd vanwege hun leeftijd. Ze worden weggezet als sloom en cognitief zwak, ook als daar geen feitelijke onderbouwing voor bestaat.

‘Leeftijd geen indicator’

Dit agisme is gestoeld op een idee dat we van jongs af aan aanleren: hoe ouder je wordt, hoe meer je achteruitgaat. Maar veel experts herhalen juist een ander eeuwenoud adagium: leeftijd is ook maar een getal. Zelfs voor een president.

“We weten uit onderzoek dat chronologische leeftijd geen goede indicator vormt van hoe effectief of succesvol iemand is”, zegt Diehl. Neem Joe Biden: hij is een impopulaire president die zich in zijn eerste twee jaar wel degelijk als effectieve leider bewees. Biden nam wetten aan die de infrastructuur van de VS drastisch zullen verbeteren. Hij plaatste het klimaat op de politieke agenda. Bovendien loodste hij zijn partij onverwacht sterk door de tussentijdse verkiezingen. Donald Trump verloor 40 zetels in 2018, Barack Obama in 2010 63 zetels. Maar Joe Biden in november slechts 9.

Dat veel mensen hem te oud vinden voor het presidentschap, zegt dus niet zozeer iets over hoe hij presteert als president. Maar het beeld dat blijft hangen: hoe wankel de president de trappen van zijn Air Force One afloopt. Kiezers kijken ernaar en krabben zich achter de oren.

Andere kopstukken zijn ook oud

Wat Joe Biden niet helpt, is dat iedereen om hem heen ook oud is. Vóór Joe Biden was Donald Trump (nu 76) de oudste president die het land had gehad. Ook hij is opnieuw kandidaat. Dan heb je Mitch McConnell, de 80-jarige leider van de Republikeinen in de Senaat. Zijn Democratische tegenligger, Chuck Schumer, is 72 jaar. En Nancy Pelosi, tot dit jaar voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, was met haar 82 jaar een van de invloedrijkste politici.

Presidenten moeten minimaal 35 jaar oud zijn om de belangrijkste positie van het land te kunnen bekleden. 60 procent van de kiezers vindt dat er ook een limiet moet komen op hoe oud ze mogen zijn, blijkt uit onderzoek van de universiteit van Massachusetts. Jongeren tot 29 jaar zouden die het liefst vastleggen op 63 jaar, vijftigplussers op 70 jaar – Biden zou in beide gevallen buiten de boot gevallen zijn.

De Amerikaanse president weet zelf ook wel dat hij oud is. “Ik kan mijn leeftijd niet eens uit mijn mond krijgen”, grapte hij in november tijdens een tv-interview. Biden zegt de zorgen van kiezers over zijn leeftijd heus wel te begrijpen. “De beste manier om hier een oordeel over te vellen is door naar mij te kijken”, zegt hij. “Word ik langzamer? Of ga ik door op hetzelfde tempo?”

Volgens experts kan deze vraag alleen maar worden beantwoord door een onderzoek waarin zijn cognitieve en fysieke gesteldheid wordt getest. “Ouderen zijn geen homogene groep mensen”, zegt Alison Chasteen, een Amerikaanse psycholoog die onderzoek doet naar stigma’s rond ouderdom. “Mensen verouderen in verschillende snelheden en op verschillende manieren.” Kort gezegd: de ene 80-jarige is de andere niet.

‘Versprekingen geen graadmeter’

Maar hoe zit het dan met Bidens versprekingen – landen, namen, oorlogen – die hij door elkaar haalt? Ook die waarneembare fouten zijn niet direct een goede graadmeter van zijn capaciteit, zegt Diehl. “Een president krijgt de hele dag zoveel informatie binnen over uiteenlopende thema’s, dat het niet gek is om soms dingen door elkaar te halen.”

Vorig jaar schreef de huisarts van Biden dat hij gezond genoeg was ‘om de taken van het presidentschap met succes uit te voeren’. Als hij besluit om tot zijn 86ste door te gaan, zal hij weer zo’n test moeten afleggen. Minstens zo zwaar weegt het advies van zijn vrouw Jill Biden. Pas als de First Lady denkt dat Biden het aankan, zegt hij ervoor te willen gaan. Het is in geen vijftig jaar voorgekomen dat een president niet voor een tweede termijn ging. Als Biden daarvan afziet, kan dat als zwak worden gezien.

Uiteindelijk hebben de kiezers het laatste woord. Uit onderzoek blijkt dat die vanaf de zijlijn negatiever zijn over oude politici dan in het stemhokje, onderzocht politicoloog Damon Roberts. “Kiezers klagen meer over oude politici dan jonge politici, maar ze stemmen er wel op.”

Dat bleek ook tijdens de presidentsverkiezingen in 2020. Democraten werden niet wild van Joe Biden, te oud bevonden, en toch won hij de voorverkiezingen. “Mensen willen dat hun partij wint. Ze stemmen op de kandidaat die de meeste kans maakt de tegenkandidaat te verslaan.” Dan kan ouderdom ineens als ervaring worden gezien. Linkse kiezers dachten dat Joe Biden, die als oud-vicepresident het Witte Huis al eens van binnen had gezien, het beter kon opnemen tegen Donald Trump. Zo kan het in 2024 weer lopen.

Verbetering: In een eerdere versie van dit stuk stond dat First Lady Jill Biden arts is. Dat klopt niet en is verwijderd.