Is het hooliganisme terug in het voetbal?

Het prille voetbalseizoen staat bol van de incidenten met supporters, van voetzoekers op het veld tot amok op een snelwegparking. Zo werd gisterenavond nog een Manchester City-fan voor dood achtergelaten op een parking, nadat hij aangevallen werd door Club Brugge-supporters. Het supportersgeweld lijkt heviger te zijn dan ooit.

Bij OH Leuven-doelman Rafael Romo stond maandag geen training op de planning, maar een consultatie bij de neus-, keel- en oorspecialist om eventueel blijvende gehoorschade op te meten. In de allerlaatste minuut van de blessuretijd landde zaterdagavond op het veld van Standard een voetzoeker vlak naast de Venezolaan, een projectiel afkomstig uit de thuistribune. Niet de eerste keer trouwens dit seizoen, voor Romo. Tijdens de match tegen Antwerp viel er al een volle bierbeker voor zijn voeten.

Het aantal incidenten met supporters lijkt niet bij te houden in de eerste maanden van dit seizoen. Zeker vijf Pro League-clubs kregen al een geldboete wegens wangedrag en pyrogebruik in de tribunes, bij KV Mechelen liepen boze Standard-supporters het veld op en ook al dit weekend maakten voetbalsupporters het te bont aan de snelwegparking van Oud-Heverlee. Alle vijftig betrokkenen moesten een nachtje brommen.

Op het Europese toneel heeft ons land ook al geen te beste indruk nagelaten. Een harde kern supporters van Racing Genk en Dynamo Zagreb trof elkaar voor een freefight, en tijdens de wedstrijd Antwerp-Frankfurt vlogen er flesjes, een emmer en zelfs een rollator door de lucht toen enkele Antwerpse heethoofden een penaltygoal niet konden verkroppen. Vijf stewards raakten gewond. Frankfurt-keeper Kevin Trapp werd geraakt door een voetzoeker.

Familievriendelijk

“De incidenten vallen dit jaar inderdaad wel op”, moet ook Stijn Van Bever, woordvoerder van de Pro League, toegeven. Niet enkel in België is dat trouwens het geval. Ook in Nederland en Frankrijk is de analyse al gemaakt dat het supportersgeweld oplaait, nadat meerdere wedstrijden gestaakt werden door wangedrag in de tribunes.

Zo ver wil de Voetbalcel van de FOD Binnenlandse Zaken voorlopig niet gaan. “Gelet op het feit dat supporters nog maar een paar maanden terug volledig toegelaten zijn in de stadions, lijkt het te voorbarig om nu al conclusies te trekken”, klinkt het. Omdat het orgaan nog wacht op een aantal processen-verbaal, is een vergelijking met eenzelfde periode in 2019 ook erg moeilijk.

De Nederlandse massapsycholoog Jan Derksen legde in het Algemeen Dagblad alvast de directe link met de coronacrisis, en de grote onvrede die leeft in de samenleving. Onvrede die veelal in voetbalstadions tot uiting komt, omdat “alle lagen van de bevolking er bijeen komen”. Hoe graag voorzitters als Paul Gheysens (Antwerp) ook zouden willen dat het stadion bovenal een ‘familievriendelijke omgeving’ is.

“Het een kan zeker met het ander te maken hebben. Na een moeilijk jaar wordt het ventiel afgelaten”, zegt Van Bever over die link. “Maar evengoed is half oktober elk seizoen het moment dat een slechte seizoensstart van een club duidelijk wordt. Er zijn genoeg voorbeelden uit het verleden die aantonen dat de emoties dan hoog kunnen oplaaien.”

De nultolerantie die de Voetbalcel al enkele jaren hanteert tegen risicosupporters in en rond Belgische stadions, lijkt alleszins geen kentering teweeg te brengen. Het aantal ontvangen pv’s blijft sterk schommelen, met een stijging in recente jaren tot 1.310. Zo’n 80 à 90 procent van de jaarlijkse beslissingen komt met een stadionverbod, waarbij de rekening wel duidelijk strenger is geworden.

In de periode 2014-2019 werden gemiddeld zo’n 10.000 maanden per jaar stadionverbod uitgedeeld, tegenover 7.500 in de vijf jaar voordien. Eind 2019 hadden 1.083 personen in ons land een stadionverbod, een record. Ook Standard laat weten dat de supporter die een voetzoeker naar Romo gooide een stadionverbod voor “de maximaal mogelijke periode” krijgt, vijf jaar dus.

Pyro

Binnen de processen-verbaal valt nog een andere verschuiving op: minder slagen en verwondingen in en rond het stadion, meer pyrotechnische materialen zoals Bengaals vuur, rookbommen en voetzoekers. Ondanks een campagne van de ProLeague in 2019 werden dat jaar 359 van die inbreuken vastgesteld, een kwart meer dan in 2018. Zelfs in 2020, toen amper wedstrijden met publiek plaatsvonden, waren het er toch nog 146.

Nadat de chauffeurs van spelersbussen aan de alarmbel trokken over die pyromaterialen, kondigde minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) deze zomer aan dat de voetbalwet ook op dat vlak verstrengd zal worden in een voorontwerp. “We moeten de illusie doorbreken dat Bengaals vuur een zaak is van ambiance en feest”, klonk het toen.

Met een open brief dienden 24 Belgische ultrasupportersgroepen – die normaal niet de beste vrienden zijn – minister Verlinden gezamenlijk van antwoord. In een anoniem interview in Sport/Voetbalmagazine lieten ze ook duidelijk verstaan dat hun beweging “niet zomaar in de kiem te smoren” valt met een nieuwe wet. Ook menen ze dat clubs kleur zullen moeten bekennen: “Of ze delen onze filosofie of ze steunen de voetbalwet. En dan zijn ze tegen ons.”

Volgens Van Bever heb je altijd zulke geluiden als het kader verstrengt. “Die tegenreactie is bijna traditie.” Toch zegt massapsycholoog Derksen: “Mijn voorspelling is dat dit geweld nog veel erger gaat worden, zolang bovengemiddeld veel mensen ontevreden zijn. Maak je borst maar nat.”