‘Iraanse’ drones op Odessa voeden zorgen over Russisch-Iraanse alliantie

De drones die zaterdagochtend Odessa troffen, zijn volgens Oekraïne van Iraanse makelij. The New York Times meldt dat er meer dan tien zijn afgevuurd, waarvan er twee boven de Zwarte Zee zouden zijn onderschept door Oekraïens luchtafweergeschut. Rusland heeft de afgelopen weken al honderden van deze vliegende bommen uit Teheran gebruikt bij zijn verwoestende oorlog in Oekraïne. De Verenigde Staten beloofden Oekraïne vrijdag opnieuw meer hulp, en vooral meer luchtafweergeschut tegen de onophoudelijke droneaanvallen.

De Amerikaanse regering waarschuwde dit weekeinde ook voor de groeiende militaire samenwerking tussen Rusland en Iran. Er zou sprake zijn van een ‘volwaardige militaire alliantie’ tussen de twee landen. Rusland gaat geavanceerde militaire steun aan Iran leveren, waaronder luchtafweersystemen, helikopters en straaljagers. Iraanse piloten worden getraind op Sukhoi SU35 straaljagers, en binnen een jaar zullen vliegtuigen van dit type aan Iran worden geleverd. Dat zou een extra bedreiging vormen voor buurlanden van Iran.

Ook de Britse regering waarschuwt voor de Russisch-Iraanse alliantie. Minister van Buitenlandse Zaken James Cleverly noemt het een ‘wanhoopsalliantie’. Behalve Iran zou Rusland alleen bij het internationaal verguisde Noord-Korea hebben aangeklopt voor de aanschaf van artilleriegranaten. Dit wordt door Noord-Korea ontkend.

Graanexport

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky meldde zaterdagavond dat de energievoorziening van Odessa zwaar getroffen was en dat reparatie van de verbindingen geen uren, maar dagen zou vergen. Anderhalf miljoen mensen in de regio Odessa zaten het hele weekeinde zonder stroom. Alleen de meest essentiële infrastructuur zou nog werken. De Oekraïense graanexport zou niet worden vertraagd, onder meer omdat twee andere havens – Tsjornomorsk en Pivdennyi – nog wel gedeeltelijk functioneren.

Oekraïense Himars-raketten troffen dit weekend doelen in Melitopol. Daarbij zou een hotel en resort zijn getroffen dat volgens Oekraïne gebruikt werd door Russische militairen, mogelijk van de beruchte Wagner-militie. Een adviseur van Zelensky, Oleksiy Arestovitsj, noemde Melitopol cruciaal voor de Russische logistiek: “Als Melitopol valt, stort de hele Russische linie ten oosten van de stad Cherson in.” Volgens Oekraïne werden er “heel veel bezetters” gedood, volgens Rusland vielen er twee doden.

De oorlog in het oosten van Oekraïne maalt intussen langzaam voort. Rusland probeert daar centimeter voor centimeter de Oekraïense stad Bachmoet te omsingelen. Verovering van Bachmoet geeft president Vladimir Poetin een succesje waarop hij nu al maanden wacht, en opent tegelijkertijd de weg voor een verdere Russische opmars. Zelensky zei zaterdag dat Bachmoet na maanden van Russische beschietingen inmiddels volledig is verwoest. “De bezetters hebben Bachmoet feitelijk verwoest; weer een Donbas-stad die het Russische leger in verbrande ruïnes heeft veranderd.” Ook de steden Soledar, Marjinka en Kreminna delen dat lot, aldus Zelensky.

Nobelprijs

De aanval op Odessa gebeurde zaterdagochtend, enkele uren voordat in de Noorse hoofdstad Oslo de Nobelprijs voor de Vrede werd uitgereikt. Die prijs wordt dit jaar gedeeld door de Russische burgerrechtenorganisatie Memorial, het Oekraïense Centrum voor Burgerlijke Vrijheden en de Wit-Russische activist Ales Bialiatski die momenteel gevangen zit.

De Russische co-winnaar Yan Rachinsky, hoofd van Memorial, liet in een interview met de BBC weten dat het Kremlin hem had ‘aangeraden’ de prijs te weigeren. “Natuurlijk hebben we ons niets aangetrokken van dat advies”, zei hij. Dat Oekraïens-Russische gevoeligheden zelfs onder de gelijkgezinde prijswinnaars een rol speelden, bewees de Oekraïense Oleksandra Matvitsjoek, die weigerde zich samen met de Russische Rachinsky te laten interviewen door de BBC. Matvitsjoek – hoofd van het Centrum voor Burgerlijke Vrijheden – had niets tegen Rachinsky of Memorial, integendeel zelfs, maar een gezamenlijk interview van een Oekraïense en een Rus zou ten koste gaan van het ‘Oekraïense geluid’ dat zij vertegenwoordigde, liet ze weten.

Op wereldniveau klonken waarschuwingen dat de oorlog in Oekraïne toch wel eens zou kunnen uitgroeien tot een breder conflict. Volgens de Amerikaanse minister van Defensie, Lloyd Austin, werkt Rusland aan uitbreiding van zijn toch al grote arsenaal aan nucleaire wapens. De secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, waarschuwde in een interview dat de oorlog wel eens ernstig “uit de hand zou kunnen lopen”: “Als het verkeerd gaat, gaat het ook vreselijk verkeerd.”