Invloed Franse hiphopwereld in banlieues is aanzienlijk

'Wil je weten wat er scheelt, luister naar de rappers'

'Alors va faire un tour dans les banlieues, toi qui commande en hauts lieux, non ne prend pas ça comme un jeu, mon appel est sérieux.' Dit is geen spel voor ons, meneer Sarkozy. Wie niet horen wil, zal voelen. Het zit de Franse rappers van Suprême NTM (van Nique Ta Mère, neuk je moeder) en met hen de volledige hiphopwereld uit de Franse banlieues al langer hoog. 'De invloed van hun teksten mag niet onderschat worden', waarschuwt socioloog Laurent Mucchielli. 'Vooral in de banlieues zijn rappers heilig.'

Parijs

Eigen berichtgeving

Marjan Justaert

'Taal is een vechtsport", rapt Koma van Scred Connexion. Maar terwijl die vechtsport tot nog toe vooral verbaal werd beoefend krijgt Frankrijk nu af te rekenen met echt geweld. Al bijna twee weken trekken in enkele Franse voorsteden, waaronder die van Parijs, groepen jongeren door de straten om slag te leveren met de politie en vernielingen aan te richten. Nacht na nacht worden honderden auto's in de fik gestoken, schooltjes en crèches vernield, mensen in elkaar getimmerd en projectielen afgevuurd op de politie. Inmiddels bezweek een eerste slachtoffer aan zijn verwondingen. Frankrijk staat in brand.

De expliciete teksten van NTM, IAM, Fonky Family, Rohff, 113, Sniper of Assassin voorspelden jaren geleden al een golf van gewelddadig protest. "De politie, justitie en de politici zijn kop van Jut. Onderschat dat niet: liefst 28 procent van de vijftien- tot negentienjarigen luistert intensief naar hiphopmuziek. In cités waar minder gefortuneerde en gediplomeerde jongeren wonen, is de adoratie voor rappers nog groter."

"Hun opruiende taalgebruik stoot velen tegen de borst", verklaart de Franse socioloog Laurent Mucchielli. "Maar het toont meer dan ooit aan dat de politici gefaald hebben in hun pogingen om de dialoog en het vertrouwen in die buurten te herstellen." Mucchielli is verbonden aan het Centre National de Recherche Scientifique en specialist in thema's als jongerenculturen en jeugddelinquentie. Ook de Nederlander Leeke Reinders onderzocht de rap- en graffiticultuur in de Parijse banlieues. "Rapteksten zijn pamfletten", schrijft hij in zijn paper. "Het is een manier, althans zo zien zij dat, om zich te keren tegen hun marginale positie in de Franse samenleving. En tegelijk om zelfrespect te herwinnen, op een collectief niveau."

Rappers 'dreigen' al jaren met actie, weet de Franse socioloog. "Waarom? De malaise général in de banlieues en het gevoel in de steek gelaten te worden. Dat zei Suprême NTM meer dan tien jaar geleden al: 'C'est que depuis trop longtemps, les gens tournent le dos/aux problèmes cruciaux, aux problèmes sociaux. (...) La délinquance avance, et tout ceci a un sens/car la violence coule dans les veines de celui qui a la haine.' Het gevoel dat iedereen hen de rug toekeert, en dat in combinatie met de hoge werkloosheidsgraad, voedt hun haat en bijgevolg ook hun criminele daden."

Dat gevoel heeft zijn weerslag op andere vlakken. Mucchielli: "Ze hebben het idee dat ze onrechtvaardig en dominant behandeld worden. Jongeren uit de armere banlieues worden immers elke dag geconfronteerd met rijkere leeftijdsgenoten die beduidend meer kansen hebben en krijgen. Terwijl zij hun vader op de fiets naar het werk zien vertrekken, als de man al een job heeft, stapt de welgestelde buurman in zijn dikke wagen. Dat rapt IAM letterlijk: "Pourquoi fortune et infortune, pourqoui suis-je né/les poches vides, pourquoi les siennes sont-elles pleines de thune/pourqoui j'ai vu mon père en cyclo partir travailler/just avant le sien en trois pièces gris et BMW." Het zijn altijd dezelfde die winnen, altijd dezelfde die verliezen, aldus de rappers van Rocca. "Frankrijk organiseert een complot." Precies die ervaring van discriminatie verklaart hun vijandige houding ten opzichte van de politie.

"Tal van rapteksten beschrijven op een realistische manier hoe die jongeren dag na dag gecontroleerd, gefouilleerd en vaak vernederd worden door de ordediensten", gaat de Franse onderzoeker verder. "Vaak worden ze voor kleine feiten zoals het roken van een joint onevenredig hard aangepakt. Je moet weten dat hasj voor die jongens een superbanaal product is, dat ze niet zien als een drug, en hemelsbreed verschilt van het echte spul. 'Bing Bang, la police est comme un gang', zingt Assassin. De politie is voor hen een georganiseerde bende onderdrukkers."

Net als het gerecht, dat in de ogen van de jongeren functioneert volgens de regels van de klassejustitie. 'Les voleurs de voitures ne sont pas les plus grosses pourritures/les vraies crapules ont leur tête en première page des journaux': "Autodieven zijn niet de echte boosdoeners, dat zijn de mannen wier hoofd op de voorpagina van de kranten prijkt. De politici met andere woorden", aldus de socioloog. "Vooral het Champs-Elysées wordt onder vuur genomen, de lokale politici zien ze veeleer als mietjes, die een sportterrein voor hen bouwen om ze rustig te houden: 'On calme les têtes avec des terrains de basket/je pense que les mairies ont vraiment besoin de lunettes', aldus rapgroep KDD."

Diezelfde jongeren tonen volgens Mucchielli op een schrijnend reële manier hoe de kloof tussen een deel van de jeugd en de rest van de maatschappij almaar breder wordt. 'Qu'on casse des gueules, c'est ce qu'ils veulent/broyer notre image poure faire de nous des sauvages/après justifie le fait qu'ils nous mettent dans des cages.' Ze willen dat we zwijgen, en intussen maken ze ons zwart alsof we halve wilden zijn. Een mooi excuus om ons op te sluiten achter tralies. "Wil je weten wat er scheelt, luister dan naar de rappers", besluit Mucchielli. "Het is te ver gekomen, het kan hen al niet meer schelen dat ze in de cel belanden. Meer nog: enkele maandjes brommen legt hun reputatie geen windeieren. 'On prend trois mois, la réputation grandit/les barreaux font plus peur, c'est la routine, vulgaire épine.' De gevangenis maakt hen niet bang, en is dus allerminst de juiste manier om deze broeihaard te bedaren."