Inflatie daalt, maar niet voor alle producten: ‘Dat is dit keer een heel opvallend gegeven’

De inflatie is in januari 2023 verder gedaald naar 8,05 procent, waarmee de dalende trend zich voortzet. Maar wat betekent dat nu voor uw en mijn portefeuille en winkelkar? We vragen het aan financieel journalist Dimitri Thijskens.

Dag Dimitri, de inflatie lag in januari op 8,05 procent, tegenover 10,35 procent in december. Kan je nog eens concreet uitleggen wat dat betekent?

“Met inflatie wordt gemeten wat het prijsverschil is van een grote korf met goederen en diensten die de gemiddelde Belg in een jaar tijd aankoopt en gebruikt. Denk daarbij aan voeding, kledij, benzine, elektriciteit, televisies, laptops, maar ook reizen of huishuur. Maandelijks wordt dan de vergelijking gemaakt met het prijsniveau van die korf voor dezelfde maand een jaar eerder.

“In dit geval is het leven dus 8,05 procent duurder geworden tegenover januari 2022, terwijl we voor een ‘gezonde economie’ naar 2 procent streven. Tegenover het inflatiecijfer van 10,35 procent in december zakken we dus met meer dan 2 procentpunt, en evolueren we dus wel langzaamaan richting dat streefcijfer van 2 procent.”

Is de inflatie voor alle types producten gedaald?

“Neen, en dat is dit keer een heel opvallend gegeven: we zien een groot verschil tussen de energieprijzen enerzijds, met vooral aardgas en elektriciteit, en de voedingsprijzen anderzijds. De voedingsprijzen zijn in een jaar tijd namelijk drie keer sneller gestegen dan de energieprijzen: liefst 15,59 procent versus 5,21 procent.

“De dalende inflatie voor energie was wel verwacht, gezien de dalingen op de internationale markten van de voorbije weken en maanden door de milde winter en de grote voorraden. Voor het eerst hebben die dalingen zich ook in deze inflatiecijfers vertaald. Zeker voor aardgas is dat het geval: tegenover januari 2022 is die brandstof 7,1 procent goedkoper geworden, en tegenover december 2022 zelfs 27,7 procent. Anderzijds mogen we ook niet vergeten dat we natuurlijk van heel hoge prijsniveaus komen.”

Maar voor voeding is het dus een ander verhaal.

“Het omgekeerde beeld zien we inderdaad bij de voedingsprijzen: die wegen nu heel erg door in het algemene inflatiecijfer, en die enorm hoge inflatie van bijna 16 procent is geen goed nieuws voor onze winkelkar. In een maand tijd is voeding 3 procent duurder geworden, wat je normaal in anderhalf jaar ziet. Brood is in een maand zelfs 7 procent in prijs gestegen, en dat zijn natuurlijk producten die we elke dag gebruiken.

“Eigenlijk zie je nu voor het eerst het vertraagde effect van hoe het vorig jaar duurder is geworden om goederen te produceren. Supermarkten hebben bijvoorbeeld vaak jaarcontracten met hun producenten, waardoor de prijzen in de winkel lang relatief stabiel konden blijven. Nu steeds meer contracten heronderhandeld moeten worden, rekenen de producenten hun gestegen kosten van vorig jaar wel door.

“Tel daarbij nog de fors gestegen personeelskosten die door de indexatie van de lonen van bijna 11 procent deze maand in veel sectoren nu pas echt beginnen door te wegen, en het is duidelijk dat de voedingsprijzen nog een tijd zullen stijgen. De befaamde loon-prijsspiraal, waarbij inflatie de lonen doet stijgen wat dan weer de prijzen doet stijgen, zien we op dit moment nog niet, maar we moeten er wel voor oppassen. Het is nog te vroeg om te zeggen dat het ergste achter de rug is.

“Anderzijds wordt natuurlijk ook de energie voor de producenten weer goedkoper, wat een dempend effect zal hebben. Alleen kan dat nog enkele maanden duren vooraleer we dat effect zien.”

Zit er opnieuw een indexatie van de wedden en uitkeringen aan te komen?

“De spilindex is dit keer niet opnieuw overschreden, dus op dit moment zullen de ambtenarenlonen en uitkeringen niet verhoogd worden. Een volgende indexering zit er wel aan te komen, mogelijk volgende maand al.”

En wat betekent het voor de spaarboekjes en de leningen?

“De Europese Centrale Bank heeft de rente de afgelopen maanden fors verhoogd om de inflatie te dempen. Dat lijkt nu effectief stilaan te gebeuren, waardoor het tempo van renteverhogingen wellicht zal vertragen. Op termijn zal daardoor ook de rente op de spaarboekjes en de intrest op de leningen afvlakken, al is het moeilijk te voorspellen wanneer dat zal gebeuren.”

Hebben we al zicht op hoe de rest van het jaar zal evolueren?

“Het Planbureau verwacht dat we de komende maanden rond de 8 procent blijven zitten, net doordat de voedingsprijzen een grote invloed blijven hebben. Pas vanaf mei wordt een verdere daling richting 4 procent verwacht tegen september, en volgens de laatste prognose zouden we in oktober aan 1,8 procent inflatie uitkomen.

“Maar hoe verder in de toekomst, hoe moeilijker het natuurlijk is zo’n voorspelling te maken. Er zijn veel onzekerheden op ons pad die een invloed ten goede of ten kwade kunnen hebben. Veel zal bijvoorbeeld afhangen van hoe de oorlog in Oekraïne evolueert en hoe de gasvoorraad voor de volgende winter gevuld zal geraken.”

De Nationale Bank meldde vanochtend ook dat de Belgische economie in het laatste kwartaal van 2022 nog met 0,1 procent gegroeid is. Is het gevaar op een recessie daarmee ook geweken?

“Nog niet helemaal, maar de kans is wel kleiner geworden. Er is sprake van een recessie als er twee kwartalen negatieve groei is geweest. Al gaat het met die 0,1 procent eigenlijk over een theoretische discussie. Maar de dalende energieprijzen zullen wel heel veel bedrijven opgelucht doen ademhalen, en dat kan de economie verder doen aantrekken.”