In Oostende blijven ze mosselen eten: "In al ons eten zit er wel iets"

Al meer dan vijftig jaar wordt in frituur-restaurant De Kombuis, vlak bij de dijk van Oostende, grote potten met zwarte mossels geserveerd. Veel lijkt er sinds 1968 niet veranderd. De sierbordjes aan de muur, de lange houten tafels, de witte papieren tafellakens - hier wordt geslobberd.

Veel bezoekers zijn vaste klanten. Een Brussels gezelschap uit Laken zit hier voor het eerst. Ze klinken met kristallen glazen vol rode wijn boven de stomende potten met schelpen, ui en selder. Op het nieuws heeft Marguerite De Clerck gezien dat er een gif is aangetroffen op mosselen uit Nederland. Zorgen maakt zij zich niet. "Daar gaan wij ons het plezier van mosselen eten niet door laten ontnemen", zegt Philippe Kerckx.

De wetgeving, zegt Frank Duval, is vast solide genoeg om gevaarlijk voedsel van de markt te houden. En het ongereguleerde probleem van microplastic dan, de minuscule deeltjes van in de zee zwervend vuil die in de mossel zijn gevonden? "Dat gaan we alleen maar meer zien gebeuren", meent Frank. "De oceaan wordt er niet schoner op."

Onheilsberichten

Marguerite meent dat er ergere dingen zijn dan een mogelijk vervuilde mossel. "In ons land gebeuren zaken waar wij ons veel meer zorgen over maken." Ze neemt een foto van de volle mosselpot en begint smakelijk te eten.

Als een van de eerste restaurants aan de kust koos De Kombuis er eind jaren 60 voor om de grote Zeeuwse mossel te serveren. Vandaag verdwijnt twee derde van de Nederlandse oogst in Belgisch magen, waarvan vele duizenden kilo's in restaurants aan de kust. De opening van het mosselseizoen gaat elk jaar gepaard met ceremonieel vertoon en een campagne die grootte, dikte en de steevast uitzonderlijke vlezigheid van de Zeeuwse mossel prijst. Twee onheilsberichten verpestten dit jaar het feestje.

De stof tetrodotoxine die in de Oosterschelde is aangetroffen, heeft een effect dat vergelijkbaar is met dat van de Japanse kogelvis: dodelijk, ook bij kleine hoeveelheden. Maar er is geen reden ongerustheid, zegt Lieve Busschots van het Federaal agentschap voor veiligheid van de voedselketen (FAVV). "De stof is ontdekt nog voor de mossel op de markt kwam. Nederland heeft de banken gesloten. De mossels die bij ons geserveerd worden, zijn veilig."

undefined

Gezondheidseffect

Over de hoeveelheden microplastic die de universiteiten van Gent en Amsterdam bij onderzoek in mosselstalen hebben aangetroffen, kan het agentschap zich niet uitspreken. Er bestaat geen regelgeving over deze vrij recente problematiek, een gevolg van milieuvervuiling. In de Noordzee drijft zo'n twintigduizend ton afval rond, voornamelijk niet-afbreekbaar plastic. Zwevend microplastic - deeltjes die met het blote oog niet waarneembaar zijn - wordt door heel wat zeebewoners voor voedsel aanzien en zo naar binnen gespeeld. In principe zit er dus in bijna alle zeevissen plasticafval.

Maar, zo zegt Heleen Vandenberghe, woordvoerster van de FOD Volksgezondheid, "bij de meeste vissen wordt het darmkanaal voor de bereiding verwijderd, en daar zitten deze deeltjes juist in. Bij mosselen en andere zeevruchten zoals garnalen eten we die mee op."

Het gezondheidseffect bij mensen is onduidelijk. Het zou best kunnen dat we deze deeltjes gewoon terug uitscheiden. Het zou ook kunnen dat we schade oplopen. Het Europees voedselagentschap (EFSA) boog zich onlangs over de zaak en adviseert bijkomend onderzoek. Bij de hoogste gemeten concentraties, zo becijferde het EFSA, levert één portie mosselen van één kilo ongeveer 7 microgram plastic op. De daarin aangetroffen concentraties van schadelijke stoffen zijn volgens het agentschap 'zeer klein' vergeleken met de hoeveelheden die we van deze stoffen binnenkrijgen via bijvoorbeeld barbecuevlees met een zwart randje of een plastic potje dat bestand is tegen de microgolfoven.

Maar het EFSA waarschuwt ook: over de effecten van nanoplastic, de nog kleinere deeltjes, op bijvoorbeeld de ingewanden weten we nog niets. En niet alleen schaaldieren zijn een bron van plasticdeeltjes, ook (zee)zout wordt genoemd, bier, honing, cosmetica, scrubproducten en tandpasta met 'schrob-bolletjes'. We zouden weleens meer plastic binnen kunnen krijgen dan gedacht.

In De Kombuis stooft chef-kok Mike een grote pan bouletten. Het is hier niet al mossel wat de klok slaat. Eén vraag heeft hij van een klant gekregen over het Hollandse gif. Verder loopt de verkoop gesmeerd. Als je rekening moet houden met al die paniekerige berichten over voedsel, meent hij, "dan kunnen we binnenkort niets meer eten. In alles zit wel iets."