In Noord-Engeland halen tory’s allicht rood bastion binnen dankzij bitsige broederstrijd op links

Wie Batley binnenkomt, ziet meteen het probleem waar de Britse Labour-partij mee te maken heeft. Nee, het is niet zozeer het zwerfvuil op de straten van dit vervallen arbeidersstadje in de heuvels van West-Yorkshire, of de rolluiken voor de winkels die de lockdown niet hebben overleefd. Het probleem is zichtbaar op de verkiezingsbordjes die aan de lantaarnpalen hangen, op de posters achter de ramen, op de groene dubbeldekscampagnebus die over de hobbelige straten rijdt.

Overal is, onder een nette hoed, het lachende gezicht van George Galloway te zien, de charismatische en eurosceptische socialist die ten tijde van de Irak-oorlog uit de Labour-partij was gezet.

Als voorman van de door hem opgerichte Workers Party of Britain is ‘Gorgeous George’ naar Batley and Spen gekomen, waar vandaag een tussentijdse verkiezing wordt gehouden. Dit is nodig omdat de zittende Labour-afgevaardigde Tracy Brabin regioburgemeester is geworden. Het is een emotioneel beladen kiesdistrict, omdat hier ruim vijf jaar geleden, kort voor het brexit-referendum, het Labour-Lagerhuislid Jo Cox op klaarlichte dag door een gestoorde neonazi werd vermoord.

Nu is haar zus Kim Leadbeater de kandidaat voor Labour, die onder meer campagne voert voor een beschaafd politiek discours. Dat is niet eenvoudig wanneer het Circus Galloway in de stad is.

Nadat Labour twee maanden geleden de arbeidersstad Hartlepool aan de Conservatieven heeft verloren, dreigt het nu ook deze steen uit zijn Rode Muur te verliezen. Dit zal waarschijnlijk leiden tot een aanval op het leiderschap van Keir Starmer door aanhangers van zijn voorganger Jeremy Corbyn. En dat is precies waar Galloway, een oude vriend van Corbyn, op uit is. Het is de reden dat het in de straten van Batley, waar afhaalrestaurants de overhand krijgen, wemelt van de cameraploegen.

‘Stem van de stemlozen’

Voor de deur van het Labour-hoofdkwartier in Wellington Street staat een groepje vrijwilligers klaar om langs de deuren te gaan. “Het is geen makkelijke opgave”, geeft campagneleider Dan Howard toe. “Het zou een verrassing zijn als we winnen. Galloway haalt stemmen bij ons weg. Vooral daar.” Hij wijst op twee moslimwijken in een vallei aan de andere kant van de straat, buurten waar Galloway zich profileert als ‘stem van de stemlozen’.

“Galloway staat voor rechtvaardigheid voor de Palestijnen”, zegt een jonge monteur die bij M.A. Autozone werkt en niet met zijn naam ik de krant wil, “en daarom stem ik op hem”.

In de voortuin van zijn woning, naast de Mahmoodiya-moskee, zegt Nasser het vertrouwen in de Labour-partij te hebben verloren. “Jo Cox was geweldig, die kwam naar onze wijk, naar onze moskee, naar de kerken, maar toen Starmer hier onlangs kwam, ging hij wel langs bij de rugbyclub, maar liet de Aziatische buurten links liggen. Brabin maakte niks klaar als parlementslid. Leadbeater? Die is net vier weken lid van haar partij. Wat mij betreft verdient Galloway een kans.”

Een dag eerder zijn Labour-medewerkers met eieren bekogeld door drie Brits-Pakistaanse jongemannen. De vertrekkende afgevaardigde Brabin legde de schuld met zoveel woorden bij Galloway, die verdeeldheid zou zaaien. “Het was natuurlijk verkeerd om met eieren te gooien”, zegt Nasser, manager bij een autobedrijf, “maar Brabin had ook moeten vertellen dat het Aziatische mensen waren die de activisten te hulp schoten en hebben geholpen om hun gezicht schoon te maken.”

Op de vrijdag ervoor kwam het tot een confrontatie bij een moskee toen een moslim op een intimiderende wijze aan Leadbeater vroeg wat ze vond van lessen over homoseksualiteit op scholen en van de situatie in Kashmir. Beelden van een boos en emotioneel weglopende Leadbeater maakten, na het tragische lot van haar zus, veel los. Tegelijkertijd kreeg Labour kritiek omdat de partij een pamflet had verspreid met een foto van premier Boris Johnson met zijn Indiase ambtgenoot Narendra Modi.

Leadbeater is niet de enige die hier met intimidatie te maken heeft. Een godsdienstleraar van het plaatselijke gymnasium die in maart de omstreden Mohammed-spotprenten had laten zien, zit nog steeds ondergedoken. Waar Galloway van mening is dat de leraar fout zat, probeerde Leadbeater de kool en de geit te sparen door te stellen dat vrijheid van meningsuiting gepaard moet gaan met respect voor de meningen en de gevoeligheden van andersdenkenden.

Wat in Batley zichtbaar is, is de onmogelijke spagaat waarin de oppositie zit. Een deel van de partij – de aanhang van Corbyn en Galloway – wil meer aandacht voor internationale solidariteit, zoals de Palestijnse strijd. Maar daarmee dreigt het de traditionele achterban van zich te vervreemden.

Massa-immigratie

Iemand als de gepensioneerde fabrieksarbeider Peter Reisis bijvoorbeeld. “Ik ben jarenlang Labour-lid geweest, en actief in de vakbond”, zegt de 66-jarige zoon van een Letse oorlogsvluchteling, die vertelt dat ‘de massa-immigratie’ voor hem reden is geweest om Labour de rug toe te keren. En om, net als veel van zijn plaatsgenoten, voor de brexit te stemmen. “Tegen immigranten ben ik zeker niet. Ik heb in de fabrieken schouder aan schouder gewerkt met de eerste generatie immigranten. Dat ging geweldig. Harde werkers waren dat.”

Doordat de progressieven verdeeld zijn en de rechtse kandidaten een niet-aanvalsverdrag hebben gesloten, zullen de Conservatieven vrijwel zeker gaan winnen. Johnson bezocht maandag een verffabriek in Birstall, om een goed woordje te doen voor de wat kleurloze tory-kandidaat. Het politieke spektakel gaat voorbij aan Anita Atkins. De 58-jarige eigenares van een snuisterijenwinkel zit een sjekkie te roken, nabij de plek waar de 41-jarige Cox op afschuwelijke wijze aan haar einde kwam.

“Ik ga wel naar het stembureau, maar ik weet niet of ik een hokje zal aankruisen”, zegt Atkins. “Ik wil op een kandidaat stemmen die zorgt dat de straten worden schoongehouden.”