'In het dossier vind ik niets terug over een touringcar voor hooggeplaatsten'

'Ze zou hebben getuigd over het koningshuis, over satanistische rituelen, over de Wetstraat die vol pedofielen zou zitten. Het spijt me, ik heb het dossier inmiddels al een paar keer van voor naar achter gelezen - en zoiets staat daar gewoon niet in.' De taak waar de jonge en uitgesproken linkse advocate Patricia van der Smissen sinds enkele jaren voor staat, is lichtelijk ambitieus: 'Ja, dat is wel degelijk de inzet. Ik wil dat de onderzoeken rond de getuigenissen van Regina Louf hervat worden waar ze halfweg 1997 zijn gestopt.'

Douglas De Coninck

Een bepaald ronkende naam heeft Patricia van der Smissen (40) binnen de Brusselse advocatuur niet, maar dat ze haar kleinkinderen helemaal niets zal te vertellen hebben is ook niet waar. Tien jaar geleden verdedigde ze twee Brusselse artsen die een verbod van de Orde van Geneesheren om heroïneverslaafden te behandelen met methadon aanvochten. Ze won. "Ik ben aan de balie sinds 1985 en specialiseerde me in conflicten tussen weerloze mensen en grote administraties. Onder mijn cliënten zitten nogal wat jonge kunstenaars en asielzoekers. Ik ben het gewoon om uit hopeloze situaties te vertrekken. Dan denk ik altijd terug aan hen die 'Dat lukt nooit' zeiden toen ik aan die methadon-zaak begon."

De zaak die de afgelopen drie jaar de meeste aandacht opeiste, lijkt echter een stuk hopelozer dan de voorgaande. "Aanvankelijk ging het mij niet eens om de geloofwaardigheid van Regina Louf", zegt Patricia van der Smissen. "Zelfs al was het waar dat ze het gerecht maandenlang op dwaalsporen had gezet, dan nog vrat de zaak aan mijn rechtsgevoel. Zoals dat meisje in de media is afgemaakt, je m'excuse, ça ne va pas. Nu nog. Als ik de kranten lees, is het soms alsof zij een veel groter gevaar vormt voor de samenleving dan Marc Dutroux."

Destijds heeft Neufchâteau zes maanden lang naar kinderlijkjes zitten graven op een oud mijnterrein in Jumet. Op aanwijzing van, naar achteraf bleek, de veroordeelde pedofiel Jean-Paul Raemaekers, die kort daarvoor door zijn psychiaters was getypeerd als een onverbeterlijke mythomaan. "Voor die graafwerken zijn tientallen mensen opgetrommeld, heeft men de duurste apparatuur laten aanrukken. Elke dag was het op tv: 'Heden geen lijken gevonden.' Maar als de media het hebben over valse sporen en verspilling van middelen, dan is het altijd X1 hier en X1 daar. Terwijl mijn cliënte onderzocht is door een college van psychiatrische experts, die hebben vastgesteld dat zij alle kenmerken vertoont van een vrouw die in haar prille jeugd het slachtoffer is geworden van ernstig en veelvuldig seksueel misbruik. Dat was in zekere zin mijn overweging: hoe komt het dat men voor een knettergekke pedofiel begrip heeft en voor een slachtoffer niet? Naar aanleiding van het X1-dossier is nooit één spade in de grond gegaan, is nooit ook maar één huiszoeking verricht. Of toch. Eén. Bij Regina zelf, omdat men hoopte oude krantenknipsels te vinden over onopgehelderde kindermoorden. Maar die had ze niet."

U werd pas halfweg 1998 haar advocate, een hele poos na de mediastorm.

"Ja, in eerste instantie enkel omdat Regina een klacht wou indienen tegen enkele journalisten die echt vér over de schreef waren gegaan. Er was ook PS-kamerlid Claude Eerdekens, die ergens out of the blue had verkondigd dat haar echtgenoot haar kinderen had misbruikt. We hebben die zaak verloren. De rechtbank oordeelde dat de journalisten, ook al hadden ze de feiten fout, zich slechts baseerden op wat politiële en justitiële bronnen hen hadden verteld. Er was ook die ene journalist die in een boek passages uit de veelbesproken en op video geregistreerde X1-verhoren had geciteerd, maar haar woorden wel grondig had gewijzigd om te kunnen 'bewijzen' dat ze gemanipuleerd was. Haar imago van fantaste berust op dit soort verdraaiingen van de feiten. En wat doet de rechtbank? Ze erkent dat die journalist de boel belazerde, maar meent dat hij daar in deze het recht toe heeft."

Kortom, u voert een hopeloze strijd.

"Een eenzame strijd vooral. Ik ga uit van wat ik zelf zie en vaststel, en ik hoop daar eerlijk over te kunnen argumenteren. Het is niet omdat mijn cliënte Regina Louf heet dat ze helemaal geen rechten meer heeft. En de echt essentiële procedures winnen we wél. We hebben toegang gekregen tot een deel van het Brusselse dossier, in verband met de moord op Christine Van Hees, en tot dossier 109/96 in Neufchâteau, waarin alle X-getuigenissen zijn opgenomen. Daardoor kreeg ik de kans te begrijpen waar het in dit dossier fout is gelopen."

En waar is dat?

"In de lente van 1997, bij het uit het onderzoek verwijderen van adjudant Patriek De Baets, tot dan toe de vaste ondervrager van Regina. In plaats van hem door te laten werken kwamen er de zogeheten herlezingen. Dat zijn vier rapporten waarin men het werk van De Baets analyseert èn het verleden van Regina onderzoekt. Het besluit was: 'Ze heeft alles verzonnen, en als ze dan eens details kan geven over een kindermoord, dan zijn die haar ingefluisterd door De Baets.' Die vier rapporten, opgesteld door speurders die op dat ogenblik op voet van oorlog met De Baets stonden, zijn van doorslaggevend belang geweest. Maar ze staan, merk ik nu, wel vol foute informatie.

"Dat is niet mijn besluit, dat is de enige logische conclusie die je na drie jaar 'onderzoek van het onderzoek' kunt trekken. Eerst is er een strafrechtelijk onderzoek geweest op basis van het vermoeden dat De Baets de boel had gemanipuleerd. Resultaat: zero, niks. Er valt de man niets te verwijten. Binnen de rijkswacht is dan een disciplinair onderzoek ingesteld waarin het werk van de herlezers tegen het licht is gehouden. Punt voor punt zijn hun bevindingen gelogenstraft.

"Sterker, de herlezers geven zelf toe dat ze zich hebben vergist. Dat staat met zoveel woorden in dat interne onderzoeksrapport. Als je dan ook nog weet dat dat onderzoek geleid is door een jurist met de graad van commandant, die zeer duidelijk de instructie had gekregen om die De Baets eens en voorgoed te ontmaskeren... Er is geen twijfel meer mogelijk: de herlezingsrapporten bevatten hoofdzakelijk valse informatie."

Maar ze vormen wel tot op heden de basis voor de officiële voorstelling van zaken aangaande X1?

"Precies. Het is op basis van deze rapporten dat elf parketmagistraten in januari 1998 op een persconferentie de wereld hebben verzekerd dat er geen enkel bewijs is gevonden voor de verklaringen van X1. Dus hebben wij in 1998 een klacht ingediend wegens valsheid in geschrifte. En die zaak heb ik gewónnen. Op 30 oktober 2000 oordeelde de Brusselse Kamer van Inbeschuldigingstelling dat er een onderzoek van de herlezingen moet komen 'door een korps, vreemd aan de rijkswacht'. Het Comité P. is daar nu mee bezig.

"Ik weet nog goed hoe ze me op het parket en bij de rechtbank van eerste aanleg weglachten toen ik daar voor die klacht kwam - 'Waar komt die nu nog mee aan?' Maar de KI kon niet om de feiten heen. En zo gaat het de hele tijd. Iedereen heeft zijn mening over deze zaak jaren geleden al gevormd, maar als je erin slaagt iemand met zijn neus op het dossier te drukken, krijg je andere reacties."

Maar wat kunt u met al dit geprocedeer nog bereiken?

"De inzet is duidelijk: het hervatten van de X1-onderzoeken waar die halfweg 1997 zijn stopgezet. Niet dat ik erg optimistisch ben over wat dat na al die jaren en na de hele mediastorm nog kan opleveren, hoor. Maar het gaat om het principe. De speurders zijn ten onrechte van de zaak af gehaald en het onderzoek is op grond van onjuiste gegevens gestaakt. Wel, als dat nu eenmaal allemaal is aangetoond, dan lijkt het mij niet meer dan normaal dat men opnieuw begint waar men is gestopt."

Heeft dat nog zin?

"Dat zal moeten blijken. Zeker is dat er nooit écht onderzoek is gedaan naar feiten en daders, behalve dan in de korte periode waarin De Baets en zijn team hun gang konden gaan."

Dat was de tijd waarin procureur Bourlet een autocar zou huren om allerlei 'hooggeplaatsten' naar Neufchâteau te brengen?

"Ik heb het hele dossier inmiddels van voor naar achteren gelezen. Over zo'n touringcar voor hooggeplaatsten vind ik écht niets terug. Ik dacht nog: als daar ergens een ontwerp van leasingcontract van bestaat, dan wil ik dat toch wel graag eens in mijn handen houden (schaterlach). Het was voor mij ook een verrassing om te zien hoe sterk het feitelijke dossier afweek van wat er over Regina allemaal is geschreven. Ik heb hier nog een krantenknipsel waarin een 'deskundige' poneert dat X1 leden van het koningshuis van pedofilie beschuldigde. Sorry hoor, maar dat klopt niet. Hetzelfde geldt voor die verhalen over satanistische rituelen. Daar vind ik in het dossier niks van terug. En dan de zogenaamde 'eindeloze lijst' van politici en 'hooggeplaatsen'... Ik weet niet wat bij jullie in Vlaanderen de criteria zijn, maar de meeste van de genoemde mensen kende ik eerlijk gezegd niet eens."

Regina Louf getuigde wel over jachtpartijen waar prominenten met kruisbogen jacht maakten op kinderen.

"Ja, en vreemd genoeg praten alle X-getuigen daarover."

Dus berusten die verhalen volgens u op waarheid?

"Dat zeg ik niet. Ik kan me wel iets voorstellen bij een verslaving aan macht, die er zoals bij elke verslaving toe kan leiden dat iemand steeds verder wil gaan, en er uiteindelijk op kickt om over leven en dood te kunnen beslissen. Maar, en dat kan raar klinken, voor mij is dat absoluut niet de essentie van het dossier. Grote delen van de getuigenis zijn verifieerbaar en wellicht ook bewijsbaar. Bij de moorden op Christine Van Hees en Carine Dellaert zijn er bestaande gerechtelijke dossiers, zijn er verdachten en zijn er sporen. Dáár had men in de eerste plaats mee verder gemoeten, in plaats van enkele vooringenomen speurders Regina Louf te laten afbranden. Dat is ook wat De Baets altijd heeft gezegd: 'Laat ons werken met wat overzichtelijk is.'

"Trouwens, wat weten wij van iemand die als kind zoveel gruwelelijks heeft beleefd? Wat weten wij over hoe dat geheugen daarop reageert? Weinig, maar wat we wel weten is dat beschadiging van het geheugen een van de verwondingen is die je bij zulke misdrijven kunt oplopen. Hoe wil je nu dat Regina een heel exacte chronologie aanreikt voor gebeurtenissen uit de jaren zeventig en tachtig? Is er iemand die dat kan? Maar op dat soort details pakken de herlezers haar dan gretig."

Wat maakt Regina Louf in uw ogen geloofwaardig?

"Waar zal ik beginnen? Haar beschrijving van de oude champignonkwekerij in Oudergem. Dat gebouw bestaat al jaren niet meer. Toen het er nog was, en toen daar de moord op Christine Van Hees plaatsvond, was Regina vijftien en woonde ze in Gent. Volgens de vroegere bewoner, en ik citeer uit zijn getuigenis, 'kan het niet anders dan dat zij' - Regina dus - 'daar is geweest'. Haar plaatsbeschrijving was namelijk buitengewoon exact. Het Brusselse parket zegt: ze kan daar niet geweest zijn, want volgens het aanwezigheidsregister zat ze op de dag van de moord op school. Als ik bij mezelf naga hoe vaak ik als tiener heb gespijbeld zonder dat dat in zo'n register is beland, vind ik dat nogal zwak. Bovendien, de moord gebeurde niet overdag, maar 's avonds. Een verklaring voor haar exacte plaatsbeschrijving heeft het Brusselse parket nooit kunnen geven.

"Dan zijn er haar verklaringen over de verwondingen die het slachtoffer zijn toegebracht. Die zijn allemaal grotendeels juist, en het zijn allemaal dingen die daarvoor nooit zijn geopenbaard. Vergeet ook niet dat het verband tussen de 'Chrissie' waar Regina het in het begin over had en de zaak-Van Hees niet is gelegd door De Baets, maar door een toenmalige nationale magistraat, die zelf de achteraf zo geridiculiseerde nachtelijke verhoren bijwoonde. En hij was niet de enige - al de verantwoordelijken zaten er met hun neus bovenop en achtten deze getuige van het allergrootste belang. Achteraf hoor je van die mensen niks meer, en zijn het Regina zelf, De Baets en enkele journalisten die zowat gelyncht worden.

"Er zijn ook de bekentenissen van haar ouders, die toegeven dat T., haar pooier, vanaf haar twaalfde een seksuele relatie had met haar, en haar te allen tijde thuis kon komen verkrachten, of haar kon meenemen naar God weet waar. We hebben het verslag van die vijf psychiatrische experts. En dan er is het niet langer aan te vechten feit dat Regina op haar veertiende of vijftiende zwanger was en haar kind heeft verloren doordat ze in die periode door T. is verkracht. Ik verzin dit écht niet, het staat zwart op wit in een aanvullend rapport van de herlezers. Onverdachter kan een bron haast niet zijn. Ik vind dat toch allemaal een beetje veel, hoor."

Marc Dutroux wacht nu al vijf jaar op zijn proces. Vaak hoor je dat dat komt doordat justitie in 1996 en 1997 zoveel tijd heeft verloren door te luisteren naar de X'en.

"Ik heb geen zicht op het dossier-Dutroux, maar ik stel wel vast dat er nooit echte interactie is geweest tussen de twee onderzoeken. Ik zie niet in hoe het ene het andere kan hebben vertraagd. Het is ook niet zo dat Neufchâteau-speurders nu eens aan de zaak-Dutroux werkten en dan aan X1. Dat waren gescheiden teams. Dit argument slaat dus nergens op. Ik heb het gevoel dat Bourlet en Connerotte, toen ze besloten mijn cliënte veelvuldig te laten verhoren, integendeel heel bewust de zaken gescheiden wilden houden, precies omdàt ze meenden dat Dutroux perfect voor de gekende feiten vervolgd kon worden, en voorts los daarvan onderzoek wilden verrichten rond aanwijzingen in de richting van georganiseerde misdaad.

"Ik volg de zaak-Dutroux enkel via de pers en, met permissie, de oorzaak van de vertraging lijkt mij elders te liggen. Zesduizend haartjes uit de kelders van Dutroux die pas na vijf jaar worden onderzocht? Dat is toch niet te begrijpen? Is dat elementaire sporenmateriaal pas na vijf jaar uit een kast komen vallen of zo? Ik ben vol bewondering voor de ouders van Julie en Mélissa die er bij dit alles toch nog in slagen om kalm te blijven."

Wat moet er gebeuren om de X1-onderzoeken opnieuw te openen?

"Een kleine mentaliteitswijziging kan volstaan, want in tegenstelling tot wat iedereen denkt zijn die onderzoeken niet afgesloten. Het dossier-Dellaert in Gent wel, maar het dossier-Van Hees is nog steeds 'in onderzoek'. Als ik onderzoeksrechter Damien Vandermeersch om een extra verificatie verzoek, dan laat hij die uitvoeren. Hetzelfde geldt voor dossier 96/109 in Neufchâteau, waar de verificaties al die jaren zijn doorgegaan. Weliswaar op een erg eenzijdige manier, want daar zijn het opnieuw de speurders die betrokken waren bij de herlezingen. Het dossier in Neufchâteau is sinds kort opnieuw in handen van Bourlet, en die heeft mij laten weten dat hij bereid is in te gaan op al mijn suggesties. Toen ik hem laatst sprak over die uitspraak van de KI over de herlezers, hoorde hij het in Keulen donderen. Voorbeeldig is de doorstroming van informatie blijkbaar nog niet.

"Het is vreemd. Al wie het weten wil, weet inmiddels dat die herlezingsrapporten geen steek houden, en dat de X1-onderzoeken op valse gronden werden afgesloten. Maar om van één plus één twee te maken, moet blijkbaar nog een hele weg worden afgelegd. Ik vind het onbegrijpelijk dat nog niemand spontaan de vraag heeft gesteld waarom die speurders systematische valse rapporten hebben opgesteld. Intentioneel? Omdat ze het dossier onvoldoende kenden? Ik weet het niet, ik ken die mensen niet en ik veroordeel hen ook niet, want ik sluit niet uit dat ze handelden vanuit het normale psychologische proces van verwerping, zo van: dit is té erg, en dus kan het niet. Niemand heeft zin om naar dit soort getuigenissen te luisteren. Dat is heel begrijpelijk. Maar voor de betrokkenen is het wel een drama. En voor de daders een zegen."

Wat wilt u Bourlet nog zoal laten onderzoeken?

"O, er is bijvoorbeeld die anekdote over Regina's postuur. Ze is 1,52 meter groot. Naar wat zij mij vertelt, is op oude klasfoto's te zien dat ze rond haar tiende tot de grootsten van de klas behoorde. Nu zegt men mij dat je ophoudt met groeien na je eerste zwangerschap. Misschien is dat klinkklare onzin, maar het lijkt mij een kleine moeite om dat even uit te zoeken. Geheel los van wat die kennis voor het onderzoek kan opleveren, lijkt het mij een minimale vorm van beleefdheid ten aanzien van iemand die in haast alle kranten heeft moeten lezen dat haar relaas over haar jeugdige zwangerschappen verzonnen is."

U hebt sinds kort nog een andere omstreden cliënt: Marcel Vervloesem van de Werkgroep Morkhoven.

"Ja, nóg een gek (lacht). Er zijn inderdaad parallellen. A propos, had Vervloesem niet in april 2001 in Turnhout voor de rechtbank moeten verschijnen wegens pedofilie? Dat stond toch in alle kranten? Het is nu augustus, en al wat ik van het gerecht in Turnhout hoor, is dat er tot nader order geen sprake is van een pedofilieproces, maar wel van een onderzoek tegen een clubje marginalen uit zijn dorp dat, als gevolg van een of andere familievete, dat nepdossier in elkaar heeft gedraaid. Maar net als bij Regina haalt alleen het onjuiste deel van het verhaal de voorpagina's."

Er loopt ook nog een zaak tegen Vervloesem wegens 'bezit van kinderporno'.

"Ja, hij moet binnenkort voor de rechtbank verschijnen omdat hij in 1998 in het Nederlandse Zandvoort een cd-rom met zware kinderporno heeft buitgemaakt, die hij daarna, zij het pas na enkele weken, heeft overgemaakt aan het Nederlandse gerecht. Ik vind het absurd dat hij wordt vervolgd wegens 'bezit van kinderporno'. Als hij veroordeeld wordt, hoe kan je dan ooit nog van iemand verwachten dat hij kinderporno aanklaagt bij justitie? Wat ik intrigerend vindt, is die cd-rom zelf. Ik heb een van die beelden bekeken. Je komt terecht in een onwaarschijnlijke wereld. Jonge kinderen die worden vastgeketend, gefolterd, gepenetreerd. Je houdt het niet voor mogelijk. Zoals je ook als buitenstaander bij een eerste lezing van de verklaringen van Regina de onwillekeurige reflex hebt: 'Dit kan niet', en ook: 'Dit mág niet kunnen'."

Of: 'Deze beelden zijn gemanipuleerd.'

"Ik zie niet goed in hoe je een baby zoiets kunt laten acteren. En dan nog. Laat het dan allemaal berusten op Jurassic Park-technieken, dan blijf ik zitten met de bedenking dat er voor dit soort materiaal blijkbaar wel een publiek bestaat. Dat vind ik op zich al verontrustend genoeg. Helemaal in het begin, toen de media voor het eerst over de X'en berichtten, dacht ik zelf ook: wat voor een mislukte horrorfilm is dat hier?"

Ligt daar volgens u de oorzaak van de vete: we willen niet dat dit kan?

"Absoluut. Dat heeft totaal niks te maken met politico-justitiële complotten, want dat is ook weer zo'n karikatuur die rondom dit dossier een eigen leven is gaan leiden. Wat wél bestaat, is georganiseerde pedocriminaliteit. In Italië en Engeland, in Portugal en Duitsland zijn dergelijke netwerken de afgelopen jaren ontmanteld. Hier in België zal men hooguit toegeven dat het 'eventueel' 'zou kunnen' dat ze bestaan, maar dan enkel in theorie. Waag je het te suggereren dat de zaak-Dutroux weleens over iets méér zou kunnen gaan dan over een geïsoleerde pervert, dan ben je politiek incorrect. En als een slachtoffer als Regina haar verhaal komt vertellen, is het antwoord: 'Ja, we geloven wel dat netwerken bestaan, maar we kunnen níet geloven dat jij daarmee te maken hebt gehad.' Het kan, maar het kan níet dat een slachtoffer erover vertelt. Bizar, toch?"

X1-advocate Patricia Van der Smissen gelooft niet in complotten, maar ze weet dat mensen onwillekeurig met ongeloof reageren op al te grote gruwel: 'In het begin dacht ik ook, wat voor een mislukte horrorfilm is dat hier?''Regina Louf is op haar veertiende of vijftiende zwanger geweest en ze heeft haar baby verloren doordat ze in die periode is verkracht. Ik verzin dit echt niet, het staat zwart op wit in het dossier'