FotoreportageLukomir en zijn schapen
In het Bosnische schapendorp Lukomir heerst een bedrieglijke rust
De Morgen-fotograaf Tim Dirven trok naar het Bosnische dorp Lukomir, dat zo hoog in de bergen ligt dat het als enige aan de bloedige burgeroorlog (1992-’95) ontsnapte. Maar de oorlogstrom klinkt de afgelopen tijd alsnog gevaarlijk dichtbij.
“Het stond vorige zomer in mijn gids als must-see, het enige Bosnische dorpje waar de tijd is blijven stilstaan omdat het tijdens de burgeroorlog nooit werd gebombardeerd”, vertelt Tim Dirven.
“Het dorp ligt zo onbereikbaar dat je normaal een 4x4 nodig hebt om het te bereiken. Ik heb het uiteindelijk met mijn eigen auto via kronkelende paadjes gewaagd en ben er dan toch geraakt.”
Het gehucht op zo’n vijftig kilometer van Sarajevo ligt op 1.469 meter hoogte en is daarmee het hoogst bewoonbare plekje in Bosnië. Al is bewoonbaar erg relatief. “Het dorp leeft alleen in de zomermaanden, wanneer de schaapherders en hun vierduizend schapen – goed voor melk, wol en vlees – er verblijven.”
Af en toe overnachten er bergwandelaars, die zich verwarmen met vuren van houtstronken die door kranige oudjes werden gekliefd. Eind oktober trekken de zeventien families terug naar Sarajevo, tijdens de wintermaanden sluimeren hun huizen in Lukomir onder een dikke deken sneeuw.
Dit jaar is de herfst voor de herders anders. Voor de eerste keer sinds de Dayton-vredesakkoorden in 1995 een einde maakten aan de Bosnische oorlog, die naar schatting ruim 100.000 levens eiste, vrezen de moslimgezinnen voor de toekomst.
Reden is de groeiende onrust over de houding van de Bosnische Serviërs in de streek. Die wonen in ‘deelstaat’ Republika Srpska, die als een hoefijzer rond de Federatie van Bosnië en Herzegovina ligt. Ze sluiten een afscheiding niet langer uit. De Bosnische moslims, Bosnische Serviërs en Bosnische Kroaten vormen al 25 jaar samen de staat Bosnië, die gezamenlijk geleid wordt door drie presidenten: een Bosnische moslim, een Kroaat en een Serviër.
De Bosnisch-Servische leider uit dit trio, Milorad Dodik, dreigt zich uit alle Bosnische instellingen terug te trekken. Hij eist ook weer een eigen leger voor de Republika Srpska. Zijn politie deed in oktober al eigen ‘contraterreur’-oefeningen op de Jahorina-berg, vanwaaruit de Serviërs tijdens de oorlog Sarajevo met raketten bestookten. Aangespoord door de Russische leider Vladimir Poetin dreigt Dodik ook met zijn Republika Srpska aansluiting te zoeken bij buurland Servië, dat historische banden met Rusland heeft. De Duitse EU-bemiddelaar Christian Schmidt waarschuwde onlangs dat Bosnië aankijkt tegen “de grootste existentiële dreiging” in zijn bestaan.
Als het van de Bosnische moslims van Lukomir afhangt, zullen zij de vrede over de omliggende valleien blijven behoeden, zoals ze al meer dan 500 jaar hun kuddes wisten weg te drijven van veroveraars. Hun herdershonden blijven alvast op de loer liggen voor alle naderende gevaar.
Tim Dirven: “In het dorp zijn de herdershonden lieve beestjes, hoger in de bergen zijn ze wat minder lief. Het is echt niet zo makkelijk om dicht bij die kuddes te komen.” (Tekst: Maarten Rabaey m.m.v. Michaël De Moor)
