In Finland ontluikt plots een ongekende liefde voor de NAVO

Van oudsher zijn Finnen trots op hun eigen leger, dat afgelopen eeuw twee keer strijd leverde met Rusland. Lid worden van de NAVO, dat nooit. Maar de Finnen zijn opeens om. De eventuele wraak van Moskou nemen ze zelfs voor lief.

In het ondergrondse winkelcentrum in het centrum van Helsinki is iets vreemds aan de hand: zowat iedere passant heeft een mening over de NAVO. Van tieners tot huisvaders en bouwvakkers, wie je ook vraagt in de niet zo drukke ochtendspits heeft nagedacht over de vraag of Finland zich moet aansluiten bij het militaire bondgenootschap.

De reden ligt voor de hand: de Russische invasie in Oekraïne. De oorlog heeft de discussie over de veiligheid van Finland, immers ook een buurland van Rusland, flink opgeschud. Daarmee staat ook de discussie over het NAVO-lidmaatschap weer bovenaan de politieke agenda. “Ik wist het nooit zo goed, had er eigenlijk geen mening over”, zegt de 33-jarige lerares Natalia. “Maar nu ik zie dat Oekraïne er militair helemaal alleen voor staat, denk ik: dat wil ik niet voor Finland. Dus ja, we moeten lid worden.”

Veel Finnen volgen dezelfde redenering. Uit een peiling van de publieke omroep YLE bleek twee weken geleden dat voor het eerst meer dan 50 procent van de ondervraagden wil dat Finland zich aansluit bij de NAVO. Het Finse instituut voor Internationale Zaken noemt de uitkomst een ‘significante draai’, omdat NAVO-peilingen tot voor kort altijd hetzelfde beeld lieten zien: slechts een kleine minderheid was voor toetreding.

De Finnen discussiëren al sinds de jaren 90 van de vorige eeuw over de NAVO-vraag. Daarvoor, tijdens de Koude Oorlog, gold een (gedwongen) afspraak met de Sovjet-Unie dat het land neutraal zou blijven. Na de val van de Sovjet-Unie wendden de Finnen zich alsnog naar het Westen. Het land werd lid van de EU en deed mee aan de euro. Maar het trans-Atlantisch bondgenootschap NAVO bleek een stap te ver. “De jaren 90 vormden het ideale moment om ons aan te sluiten, maar de Finse regering aarzelde omdat veel Europese landen hun defensie-uitgaven juist terugschroefden. In het geval van een conflict zou een relatief groot beroep gedaan worden op Finland”, aldus Mika Aaltola, directeur van het Finse instituut voor Internationale Betrekkingen.

Dienstplicht

Finland, dat in de vorige eeuw twee keer strijd leverde met Rusland, hanteert de dienstplicht en geeft veel geld uit aan zijn strijdkrachten. Een paar weken geleden kocht het land nog 64 Amerikaanse gevechtsvliegtuigen. De sterke eigen defensie maakte dat veel Finnen het lange tijd niet nodig vonden om tot de NAVO toe te treden. Maar door de invasie in Oekraïne is het sentiment gedraaid. “Ik ben 100 procent voor het NAVO-lidmaatschap”, zegt Hendrik Suutrri (25), die op weg is naar het auditkantoor waar hij werkt. “De oorlog in Oekraïne bewijst dat we de steun van het Westen nodig hebben. Natuurlijk brengt het risico’s met zich mee, maar samen staan we sterker.”

Het risico, dat is natuurlijk de toorn van Moskou. De Russen willen absoluut niet dat Finland toetreedt tot het bondgenootschap, omdat de NAVO dan ineens tot de 1.300 kilometer lange grens met Rusland reikt. Vorige week dreigde het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken nog met ‘militaire-politieke gevolgen’ mochten Zweden en Finland bij de NAVO aankloppen.

Er zijn nog altijd genoeg Finnen die dat risico te groot vinden. “Rusland zal boos worden. Ze willen een neutrale staat aan hun grens en dat zijn wij nu”, zegt de 16-jarige scholier Logan. “Op school hebben we het er ook over, de meesten zijn pro-NAVO, maar ik denk zelf dat het niet verstandig is.”

Het is tekenend voor de politieke aardverschuiving die de oorlog veroorzaakt in Noord-Europa. Ook in Zweden, dat al meer dan 200 jaar een neutraliteitsbeleid voert, lijken de voorstanders van NAVO-toetreding inmiddels in de meerderheid. Zowel Stockholm als Kopenhagen kondigde aan zijn defensiebudget te verhogen naar de NAVO-richtlijn van 2 procent. Daarnaast sturen de Noordse landen antitankwapens naar Oekraïne. Voor Zweden is het de eerste keer sinds 1939, toen het Finland militaire hulp bood tijdens de oorlog met de Sovjet-Unie. “Wat gisteren ondenkbaar was, blijkt vandaag noodzakelijk”, twitterde de Zweedse oud-premier Carl Bildt.

Denemarken, dat wel NAVO-lid is, kondigde aan op 1 juni een referendum te houden over Europese militaire samenwerking. Het land heeft sinds begin jaren 90 een zogeheten opt-out voor het EU-defensiebeleid, waardoor het bijvoorbeeld niet mee hoeft te doen aan oefeningen of de gezamenlijke inkoop van wapens. Maar ook dit voorheen voor de Denen belangrijke principe staat nu op de helling.

De NAVO-toetreding lijkt voorlopig een brug te ver, met name voor Zweden. “Het aanvragen van het NAVO-lidmaatschap zou dit deel van Europa verder destabiliseren en de spanningen doen toenemen”, zei de Zweedse premier Magdalena Ansersson dinsdag. “Ik geloof nog altijd dat het beste voor de veiligheid van Zweden en de regio is dat de regering een langetermijnbeleid voert dat consistent en voorspelbaar is.”

Wraakactie

Finland is minder stellig. Premier Sanna Marin zei dat het ‘begrijpelijk’ was dat burgers willen dat Finland zich aansluit bij de NAVO. Een rapport over de voor- en nadelen ​​van een NAVO-aanvraag wordt binnenkort aan het Finse parlement voorgelegd. “We gaan erover discussiëren in het parlement, met de president, in de regering en tussen de partijen”, aldus Marin.