In de VS rukt een nieuwe omikronvariant op. Moeten we ons zorgen maken?

In de VS is een nieuwe subvariant van omikron aan een opmars bezig. Het aantal besmettingen met XBB.1.5 verdubbelde zich er in een week tijd. Waren we ons blind aan het staren op China, terwijl het gevaar uit een andere hoek komt?

XBB.1.5 heet het nieuwe familielid van omikron. Meer dan 40 procent van de covidgevallen in de VS wordt nu veroorzaakt door deze variant, volgens recente gegevens van het Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Experts waarschuwen dat we deze variant van omikron in 2023 in de gaten moeten houden.

Maar wat moeten we weten over deze subvariant? Het is een gemuteerde versie van omikron XBB, een combinatie van twee eerdere versies van omikron. XBB.1.5. is beter in staat staat onze immuniteit (opgebouwd door vaccinaties en/of infectie) te omzeilen. Dit verklaart waarom ‘hij aan een sterkte opmars bezig is’, zegt biostatisticus Niel Hens (UHasselt/UAntwerpen). In het verleden zagen we dit ook bij andere varianten.

Nieuwe omikronvarianten zijn niets nieuws, en ze zijn ook niet alleen. Momenteel circuleren er zo’n 650 versies wereldwijd. “Op dit moment ontstaan voortdurend nieuwe varianten. Dat is een normaal gegeven, en niet iets om ons te veel zorgen om te maken”, stelt de biostatisticus. Het wordt volgens hem pas zorgwekkend als we een nieuwe, drastische shift krijgen in de kenmerken van de varianten. Dit is nu niet het geval.

De nieuwe variant verdubbelde zich in de VS in een goeie week. Of we ons hier in ons land zorgen om moeten maken? Volgens Hens niet. “Als het richting Europa komt, neemt de groeisnelheid opnieuw af, zagen we in het verleden.” Hij verwacht niet dat XBB.1.5 voor een grote ontregeling zal zorgen in België, al is het belangrijk deze variant op te volgen.

Graadmeters

Om een nieuwe variant te analyseren, kijken experts allereerst naar de snelheid. Verspreidt het virus zich snel? Als dat gebeurt, zijn er twee mogelijke oorzaken. Of de variant is meer besmettelijk en gaat daarom sneller rond, of hij ontsnapt aan de immuniteit die al aanwezig is. “Maar XBB.1.5 is en blijft een omikronvariant. We verwachten wat dat betreft geen grote sprongen qua immuunevasie”, zegt Hens.

Een goede graadmeter van hoe ernstig een variant is, is – voor de hand liggend – het aantal mensen dat ernstig ziek wordt. XBB.1.5 leidt tot nu toe nog niet tot meer hospitalisatie en zwaardere ziekte dan de al bekende omikronvarianten. Daarom markeert de Wereldgezondheidsorganisatie XBB.1.5 nog altijd als ‘of interest’ en niet als ‘of concern’.

Toch blijft waakzaamheid geboden. Hans Kluge (Regionaal Directeur WHO Europe) zegt op Twitter dat wereldwijde ontwikkelingen aantonen dat covid nog niet voorbij is. Landen moeten daarom de test- en bewakingscapaciteit op peil houden, inclusief het vermogen om nieuwe varianten op te sporen. Daarnaast is volledige vaccinatie belangrijk, en moet verspreiding, vooral onder kwetsbaren, beperkt worden. Hij roept landen in Europa op cruciale informatie over Covid-19 te blijven delen, ook over virusvarianten.

Griep en RSV

Bij de Federale overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid komen bij het algemeen informatienummer niet zozeer vragen binnen over de nieuwe varianten van omikron. De vragen die ze krijgen, zijn vooral van journalisten – die willen weten of de toenemende besmettingen in China zullen leiden tot nieuwe maatregelen in België, zegt woordvoerder Wendy Lee.

Dat er nieuwe varianten kunnen ontstaan en in de omloop zijn, is geen nieuw gegeven, zegt Wendy Lee. “We houden dit continue in de gaten, niet alleen nu. We kijken altijd of deze varianten epidemiologisch iets betekenen qua besmetting.”

En hoe zit het met de informatievoorziening naar publiek? Recent zijn er vanuit de FOD opnieuw vaccinatiecampagnes geweest, en is er informatie verstrekt over een verhoogde kans op luchtweginfecties. Niet alleen covid, maar ook griep en het RS-virus. We zouden het bijna vergeten, na een aantal jaar corona. De overheid hamert nu op de risico’s van de griep en RSV. Zo zijn er visuals naar apothekers en huisartsen gestuurd om mensen op te roepen basismaatregelen te nemen.

Er zijn in Europa inderdaad andere aandoeningen stevig aan het rondgaan, zegt Hens. We kunnen verwachten dat griep de kop gaat opsteken de komende weken. Nu is het kerstvakantie, maar als kinderen weer naar school gaan, zal de verspreiding opnieuw toenemen. “Bij corona zijn kinderen geen motor, bij griep wel”, duidt Hens. Ook RSV doet de ronde. Dit zet de zorg onder druk. Het is belangrijk om de komende weken de basishygiëne weer wat aan te scherpen, adviseert Hens. Handen wassen, maar ook: bij symptomen wegblijven bij kwetsbaren.

Maatregelen richting China

Onze corona-alerts stonden de laatste tijd vooral in de richting van China. Nadat de Chinese overheid het zerocovidbeleid had teruggedraaid, rukte het aantal besmettingen daar op. Virologen uit België maken zich tot nu toe geen zorgen om de omikronvariant BF.7 die in China rondwaart. Deze variant is bij ons al op zijn retour.

Er is zeker bij de FOD Volksgezondheid een verhoogde waakzaamheid ten opzichte van de situatie in China, zegt Wendy Lee. Of er maatregelen komen, nu in China een nieuwe golf aan besmettingen gaande is, wordt dinsdag en woensdag op Europees niveau verder besproken.