‘In de Republikeinse partij hebben ze nog allemaal enorm veel schrik van hem’: Bart Kerremans over de aanklacht tegen Donald Trump

Donald Trump wordt vervolgd voor het het betalen van zwijggeld aan een voormalige pornoster. Amerika-kenner Bart Kerremans (KU Leuven) ziet de strafrechterlijke aanklacht niet leiden tot een politieke diskwalificatie. ‘Juridisch ligt dat moeilijk en zijn partij heeft te veel schrik van zijn fanatieke aanhang’.

Oud-president Donald Trump (76) wordt begin volgende week voorgeleid voor een New Yorkse rechter voor het uitbetalen van zwijggeld aan pornoactrice Stormy Daniels, net voor zijn verkiezing in 2016. De rechtszaak belooft volgens Kerremans een uitputtingsslag te worden. “Van alle onderzoeken tegen Trump is deze het zwakste”, legt hij uit. “Het zwijggeld werd immers uit eigen zak betaald door Trumps advocaat Michael Cohen. Hij kreeg het geld later terug van de Trump Organization, via vervalste documenten. Maar dat is een relatief laag vergrijp. Om er een zwaarder, federaal, misdrijf van te maken, waar celstraf op staat, moet de aanklager bewijzen dat de vervalsing gebeurde om een ander misdrijf te verbergen: inbreuken op de wet rond campagnefinanciering. Dit aantonen is de zwakke schakel waar Trumps verdediging op zal schieten.”

Er lopen ook andere strafonderzoeken naar Trump: de beïnvloeding van het kiesresultaat in Georgia, zijn rol in de bestorming van Capitol Hill,... Leidt dit alles tot zijn diskwalificatie als kandidaat?

“Ik denk van niet. De Amerikaanse grondwet kent maar een beperkt aantal diskwalificatiecriteria. Sectie 3 van het 14de Amendement schrijft wel voor dat iemand die opruide tot rebellie, of eraan deelnam, gediskwalificeerd kan worden voor een staatsambt maar het juridisch uitvoeringskader bepaalt niet hoe. Juristen zijn het oneens of het kan worden ingeroepen. Trump kan voorlopig dus gewoon campagne voeren, zelfs als hij even in de cel zit - zoals presidentskandidaat Eugene Debs hem in 1920 voordeed.”

Schenkt deze vervolging hem zijn gedroomde slachtofferrol?

“Dit is in elk geval hoe hij het ziet. Trumps gedrag van de laatste weken toont heel duidelijk dat hij er veel voordeel in ziet. Alle kandidaten voor de Republikeinse voorverkiezingen, die pas in februari volgend jaar beginnen, moeten daar nu al positie over innemen. Trump wordt dus opnieuw de centrale figuur die alle aandacht krijgt. Je kan het al vergelijken met de campagne van 2015-’16. Iedereen zei toen eerst: Trump maakt geen kans, maar ook toen haalde hij de headlines met spektakeluitspraken. Iedereen was gedoemd er voortdurend op te reageren. Andere kandidaten kregen hun boodschap amper kwijt.”

Wat is de impact van deze vervolging op zijn aanhangers?

“Bij Trumps aanhang versterkt zijn vervolging het wij-tegen-zijgevoel. Trump speelt daar op in. Hij haalt uit tegen de deep state, de ‘socialisten van links die u proberen te treffen’, ook al gaat dit om zichzelf. De hamvraag is welk verlies hij op termijn zal lijden bij dat deel van zijn aanhang die hem een goede president vonden maar het drama en de chaos nu wel beu raken.”

Trump speelt nu ook in op samenzweringstheorieën. Legt hij zo niet de kiemen van nieuw geweld, zoals hij deed voor de bestorming van Capitol Hill op 6 januari 2021?

“Dat is een risico maar hij lijkt deze keer wel op zijn uitspraken te letten. Op Truth Social schreef hij ‘protesteer!’ maar niet het woord ‘vechten’, wat hij wel deed voor de bestorming in 2021. De politiediensten zijn zich wel bewust van het escalatierisico.”

Zijn Republikeinen steunen hem nu openlijk maar blijft dat zo?

“In de Republikeinse partij hebben ze nog allemaal enorm veel schrik van Trump omwille van de fanatieke aanhang die hij op de been kan brengen. Hij weegt zo ook nog altijd op de kansen van andere kandidaten. Ik zie die angst een rol blijvende spelen, behalve als er contra-indicaties zijn. We hebben dat al eens, heel kort, gezien na de Congresverkiezingen van november ’22. Toen hoorde je openlijke kritiek op Trump omdat ze de derde keer op rij verkiezingen verloren. Mocht ook nu blijken dat een deel van de aanhang vertrekt door de rechtszaken, mag je wel verwachten dat men zich intern tegen Trump zal afzetten.”

In 2020 verloor Trump van Joe Biden. Zit de president nu op rozen voor zijn herverkiezing?

“Nee, nog niet. De peilingen over hypothetische scenario’s tussen Biden en Trump geven de huidige president op dit moment nog niet het beslissende voordeel. Toch hopen de Democraten dat Trump de tegenkandidaat wordt. Als de inflatie hoog blijft en economie vertraagt, wordt de situatie voor Biden moeilijker. Dan is het in zijn voordeel te wijzen op de potentiële chaos van Trumps herintrede. Het zou veel moeilijker zijn voor Biden om een Republikein als Ron DeSantis als tegenkandidaat te hebben, omdat die zou focussen op zijn economisch beleid.”

Hoe moet Biden reageren als Trumps aanhang voor onrust zorgt op straat?

“Het is nu de rol van Biden als president om iedereen tot rust en kalmte op te roepen. Als Trumps aanhang overgaat tot geweld moet hij ook zien te vermijden dat tegenbetogers geweld gebruiken. Het allerdomste wat Biden zou kunnen doen is expliciete kritiek geven op de Trump-aanhang. Denk aan de gevolgen voor Hillary Clinton, toen ze hen in 2016 vergeleek met deplorables.”

Vreest u zelf geweld?

“Het zou me verbazen als de Amerikaanse politie het binnenkort niet soms moeilijk zal krijgen maar ik verwacht niet meteen massaal geweld. De strenge vervolging van wie betrokken was op 6 januari ’21 maakt toch ook op de Trump-aanhang indruk.”