In Brussel legde RTBF-journalist vinger op wonde in zaak-Rusesabagina

De film toonde hoe Rusesabagina, als voormalige manager van het Hôtel des Mille Collines, honderden Tutsi’s redde tijdens de genocide in 1994. Op een persconferentie van de familie van Rusesabagina, deze week in Brussel, was het acteur Don Cheadle die als eerste het woord nam. Cheadle vertolkte Rusesabagina in de film uit 2004.

Tijdens zijn betoog noemde hij ook president Kagame een vriend, omdat hij al meermaals bij hem op bezoek is geweest. Cheadle vroeg Kagame om aan Rusesabagina dezelfde ‘kindness’ te verstrekken die hij aan hem al heeft getoond. In het Westen is Kagame berucht door zijn mensenrechtenschendingen, Cheadle had het over zijn enorme goedheid.

Als Cheadle ooit de hoofdrol opneemt in de film over de ontvoering van Rusesabagina, zal zijn vriend Kagame er allicht niet mee opgezet zijn. Het script ligt praktisch klaar. Een geestelijke nodigde Rusesabagina uit om een lezing te geven in Burundi. Maar toen het vliegtuig landde, stond het plots in Rwanda, waar Rusesabagina nu al meer dan 1,5 jaar vastzit. Hij werd gefolterd, kon zich niet voorbereiden op zijn proces en werd deze maand nog in beroep veroordeeld tot 25 jaar cel.

Factuur als bewijs

De advocaat van de familie, Vincent Lurquin, gaf de pers een scoop mee. Het Amerikaanse en het Belgische gerecht hebben volgens hem een factuur gevonden die bewijst dat het regime van Kagame achter de kidnapping zat. Het privévliegtuig van de Griekse maatschappij GainJet, waarmee Rusesabagina naar Rwanda vloog, werd betaald door de dienst Financiën en Administratie van het Rwandese Office of the President.

Het lijkt bijna of het regime wil dat het document uitkomt. Er werd geen poging gedaan om iets te verhullen. Meer nog, de Rwandese minister van Justitie heeft in een interview al toegegeven dat Rwanda voor de vlucht heeft betaald. Het regime stuurt zo een duidelijke boodschap uit: we kunnen politieke tegenstanders oppakken waar we willen. Ze verdwijnen in een cel en klaar is kees.

Eigenlijk is de impliciete boodschap die ons land geeft: ‘doe maar’. Het parlement heeft al een resolutie gestemd waarin het die ontvoering veroordeelt. Alleen is het maar de vraag of Kagame daarvan wakker ligt. Buitenlandminister Sophie Wilmès (MR), die voorlopig een stap opzijzet, zei onlangs dat Rusesabagina geen eerlijk proces heeft gekregen. Maar iedereen weet: dat was ook de bedoeling niet.

Het was een RTBF-journalist die op de persconferentie die olifant in de kamer benoemde. Hij wilde weten welke concrete acties België nu eindelijk ging ondernemen. Els Van Hoof (CD&V), voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken, antwoordde: persoonlijke sancties kan België niet nemen omdat zo’n wetgeving bij ons niet bestaat. De EU kan dat wel, maar in andere lidstaten leeft deze zaak niet.

Enkel in het hart van Europa heeft de pers er aandacht voor. Voornamelijk aan de Franstalige kant, zo viel af te leiden van de aanwezige journalisten in de Brusselse Press Club. De dochter van Rusesabagina, Carine Kanimba, ijvert vanuit onze hoofdstad voor haar vader. Zij hoopt net wel op zulke sancties.

Als de Rwandese regering openlijk verklaart dat het een illegale ontvoering heeft georganiseerd, dan kan men volgens haar beter de tegoeden van regeringsleden bevriezen en hen de toegang ontzeggen tot de EU. Dat werkt allicht beter dan ronkende persberichten.

Niet alleen

Rusesabagina is niet de enige die westerse landen laten verkommeren. Volgende week zit VUB-prof Ahmad Reza Djalali 6 jaar vast in een Iraanse cel. De gezondheid gaat er bij beiden zienderogen op achteruit. Djalali zag er op de recentste foto uit als een levend geraamte.

Na een beroerte kan Rusesabagina een deel van zijn gezicht niet meer bewegen. “Als hij ooit een eerlijk proces krijgt, valt juridisch perfect te bewijzen dat zijn ontvoering illegaal was”, zegt Kanimba. “De vraag is alleen hoeveel tijd hij nog heeft, gezien zijn gezondheidstoestand.”