In Boetsja liggen de lijken van burgers in de straten na het vertrek van de Russen. ‘Al deze mensen zijn doodgeschoten’

Waarschuwing: dit artikel bevat beelden die als schokkend kunnen worden ervaren.

Mensen zijn doodgeschoten naast een fiets of zomaar ergens tussen het puin, of in groepjes op een binnenplaats achter een kapotgeschoten huis: sommigen met de handen op de rug gebonden. Steeds meer nieuwe foto’s en filmpjes duiken op het internet op, met steeds meer lichamen.

Tientallen zijn het er, minstens, en volgens burgemeester Anatoly Fedoruk van Boetsja zijn er nog eens 280 doden begraven in massagraven in de stad. “Al deze mensen zijn doodgeschoten”, zegt Fedoruk tegen AFP. Journalisten die dit weekeinde Boetsja binnengaan zien de doden met hun eigen ogen – twintig tellen de journalisten van AFP er – allemaal in burgerkleren, achtergelaten op straat. Drie liggen er naast hun fiets, waarmee ze kennelijk onderweg waren toen ze werden neergemaaid, anderen liggen naast met kogels doorzeefde auto’s.

Overlevenden weten niet of ze moeten huilen of vloeken. “Klootzakken”, zegt de 66-jarige Vasily tegen Reuters terwijl hij woedend kijkt naar de doden in de straat voor zijn huis. “De tank die achter mij reed was aan het schieten. Honden.”

Taai verzet

De vele uitgebrande tanks zijn een bewijs van het taaie verzet van het Oekraïense leger. Boetsja was het toneel van de eerste hinderlaag waarin een hele Russische kolonne pantserwagens en tanks werd verwoest, en er zouden nog veel van dat soort hinderlagen volgen.

De Russische opmars liep dood voordat de Russen de stad Kiev konden bereiken, en nu heeft het leger zich uit de hele regio rond de hoofdstad teruggetrokken. Zelf zegt Rusland dat het ‘zijn oorlogsdoelen heeft bereikt’ en dat het zich nu wil concentreren op het zuiden en het oosten van Oekraïne. Maar het vertrek uit Boetsja heeft meer weg van een vlucht na een nederlaag.

Bewoners vertellen de BBC dat na de verwoesting van de eerste kolonne, eind februari, jonge Russische dienstplichtigen de bewoners smeekten hen niet aan de Oekraïense troepen over te leveren. Een 70-jarige man, die zich ‘oom Hrisja’ noemt, had zelfs medelijden met ze, zegt hij: “Ze waren zo jong, 18 tot 20, ze hadden hun hele leven nog voor zich.”

Maar nu lijkt het dat ze zelf veel slachtoffers maakten. Een van hen is Maksim Levin, een 40-jarige Oekraïense oorlogsfotograaf. Hij werd sinds 13 maart vermist. Zijn lichaam werd vrijdag gevonden in een dorpje even buiten Boetsja. Volgens een woordvoerder van het Oekraïense OM was hij door twee kogels ‘uit een klein kaliber wapen’ gedood.

Afgesloten steden

Vijf weken hebben Russische troepen Boetsja, Irpin en andere voorsteden van Kiev bezet en beschoten. Irpin werd wereldberoemd door de brug die Oekraïense troepen hadden kapotgeschoten om de Russische opmars af te remmen. De ingezakte brug diende als schuilplaats voor de inwoners van Irpin, die van daaruit een voor een over planken en stenen schuifelend de rivier naar Kiev overstaken. Meer dan eens werden deze vluchtelingen beschoten door Russische troepen, wat ook al leidde tot internationale verontwaardiging.

Opgelet: de onderstaande video bevat harde beelden

Standrechtelijke executie

Hugh Williamson, directeur bij Human Rights Watch voor Europa en Centraal-Azië, heeft het over “onuitsprekelijke, opzettelijke wreedheid en geweld tegen Oekraïense burgers”. De oorlogsmisdaden deden zich volgens HRW voor in de regio’s rond Tsjernihiv, Charkiv en Kiev, die bezet waren of zijn door Russische troepen. Naast verkrachting en moord is er ook sprake van plundering van de bezittingen van Oekraïense burgers zoals voedsel, kleding en brandhout.

Human Rights Watch interviewde in totaal tien mensen die Russische oorlogsmisdaden hebben gezien of er het slachtoffer van waren. Zij getuigden onder meer over een standrechtelijke executie door Russische troepen in Boetsja. Soldaten dwongen vijf mannen om aan de kant van de weg te knielen, één van hen werd in het achterhoofd geschoten.

De 43-jarige Olena woonde in Boetsja, op 3 kilometer van het militaire vliegveld in Hostomel. Op 27 februari kwamen Russische troepen, en met hun komst veranderde de stad in een hel van vijf weken, vertelde ze aan HRW. Nergens was meer eten of drinken, maar overal waren tanks en pantserwagens, en overal waren ook de Russische soldaten die er hun hand niet voor omdraaiden inwoners dood te schieten.

De Britse minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss zegt “geshockeerd” te zijn “door de wreedheden in Boetsja en andere steden in Oekraïne”. “Berichten over Russische troepen die zich richten op onschuldige burgers zijn weerzinwekkend. Het VK werkt samen met anderen om bewijs te verzamelen en het onderzoek naar oorlogsmisdaden van het Internationaal Strafhof te ondersteunen. De verantwoordelijken zullen ter verantwoording worden geroepen.”

Focus op oosten en zuiden

Eerder deze week kondigde Moskou aan dat het de militaire operaties in en rond Kiev zou afbouwen om zo te focussen op de gevechten in het oosten van Oekraïne. “Na een snelle terugtrekking uit de regio’s rond Kiev en Tsjernihiv is het helemaal duidelijk dat Rusland voor een andere tactiek heeft gekozen: terugplooien naar het oosten en het zuiden en daar controle houden”, zei de presidentieel adviseur van Oekraïne Mykhaïlo Podolyak.

De Britse inlichtingendiensten meldden eerder al dat de Russische strijdkrachten zich hadden teruggetrokken uit de cargoluchthaven van Hostomel. De luchthaven en het nabijgelegen stadje waren al sinds dag één van de invasie het centrum van de gevechten en hadden ook een strategisch belang. Zo konden ze gebruikt worden als bruggenhoofd voor een opmars richting Kiev. De Oekraïners lieten maandag bovendien weten dat ze Irpin hadden heroverd. Die stad was sinds eind februari in handen van de Russen.

Russisch konvooi

Toen de Russen Oekraïne meer dan een maand geleden binnenvielen, zette een Russisch konvooi van maar liefst 64 kilometer lang koers naar de hoofdstad van het land. Het konvooi, bestaande uit Russische tanks, stond een tijd stil ten noorden van Kiev, maar verspreidde zich midden maart over de hele regio rond de Oekraïense hoofdstad.

Dat die regio nu weer volledig in Oekraïense handen is, komt als een verrassing. Zo vreesden heel wat experten en analisten bij het begin van de Russische invasie dat de stad hetzelfde lot zou ondergaan als Grozny, de hoofdstad van de Russische deelrepubliek Tsjetsjenië. Grozny werd door de Verenigde Naties beschreven als “de zwaarst vernietigde stad ter wereld” nadat de Russen de stad in de jaren 90 – tijdens de twee Tsjetsjeense Oorlogen – volledig bombardeerden.

Na weken van bombardementen, beschietingen en ellende heeft het sterke Oekraïense verzet in de regio rond Kiev dan toch zijn vruchten afgeworpen.