"Ik weiger me neer te leggen bij het status quo"

We zouden ze niet te eten willen geven, de veertigers die een moord zouden begaan voor het cv van Thomas Dermine, zelf pas 28. Charleroi-Brussel-Harvard-Brussel, met tussenstops bij Albert Frère en Paul Magnette: veel dichter dan de jonge Waal raak je in dit land niet bij de illustratie van het begrip high potential.

Dit verhaal zou perfect kunnen starten in Harvard, waar Thomas Dermine twee jaar lang de tijd van zijn leven beleefde toen hij er van 2011 tot 2013 een master in public policy volgde, à rato van 40.000 dollar. Per jaar uiteraard, en op kosten van zijn werkgever, consultancyreus McKinsey. Of in Brussel, waar hij doodleuk een master handelsingenieur en een opleiding politieke wetenschappen combineerde. Of bij Albert Frère, waar de nog piepjonge Thomas stage liep alvorens aan te kloppen bij Paul Magnette, voor nog een andere stage.

Het échte verhaal van Thomas Dermine begint evenwel een stuk minder glorieus - ergens in het verpauperde stadscentrum van Charleroi, waar hij opgroeide als zoon van een arts en een lerares. "Meer dan wat ook heeft mijn jeugd daar me de ogen geopend," vertelt hij. "Mijn ouders hebben me van in mijn prille jeugd gestimuleerd om me niet alleen zomaar intellectueel te ontplooien, maar vooral ook om mijn steentje bij te dragen aan een betere maatschappij.

"'If you are the smartest at the table, you are not at the right table', dat werd me altijd voorgehouden. Ik moest het niet doen voor mijn eigen eer en glorie, of om een smak geld te verdienen, maar wel om me ten dienste te stellen van de maatschappij. Mijn ouders brachten dat overigens ook zelf in de praktijk: toen ze merkten dat ik het in de lagere school net iets te makkelijk had, besloten ze me prompt naar een middelbare school in Vlaanderen te sturen. Twee maanden later zat ik op internaat in de abdijschool van Dendermonde.

"In Charleroi was ik het gewoon geweest om met de vingers in de neus als primus van de klas te eindigen. Hier kwam ik in een Nederlandstalige eliteschool terecht terwijl ik geen letter Nederlands sprak. De eerste maanden werd ik net niet hardop afgeschilderd als 'de luie Waal.'"

De zoete wraak volgde tien maanden later, toen die luie Waal netjes als tweede van de klas eindigde. Niet onverdienstelijk, als Franstalige in een Nederlandstalige eliteschool.

Linkse rakker

In bedrijfs- en rekruteringsjargon staan ze bekend als de hipo's, high potentials dus. Uiterst intelligent, dat spreekt, maar de toppers die het echt ver gaan schoppen, hebben de wereld doorgaans nog net dat tikkeltje meer te bieden dan enkel maar hun superieure intelligentie. "Het zijn jongeren die bijzonder gedreven zijn om zelf vooruit te komen in het leven, maar tegelijk ook zo veel mogelijk impact willen hebben op hun omgeving", vertelt Koen Dewettinck. Hij draait al flink wat jaartjes mee als professor hr-management én programmadirecteur voor de executive MBA's op de Vlerick Business School.

"Ze tonen zich heel doelgericht, en worden voortgestuwd door een enorme drang om de dingen aan te pakken en problemen op te lossen. Zij die later echt mee aan de knoppen zullen draaien, in welke branche of sector dan ook, blinken ook communicatief uit en slagen er heel goed in om anderen te motiveren en mee te krijgen in hun verhaal. En, heel opvallend de laatste jaren: het maatschappelijke aspect, de wil om te wegen op hun woon- en werkomgeving, wint sterk aan belang. Dat merken we niet alleen in hun doen en denken; het wordt ook bevestigd in de studies waarin we bijvoorbeeld naar de ambities van laatstejaarsstudenten peilen."

Het loopt min of meer als een rode draad door de school- en professionele carrière van Dermine tot nog toe: de zoektocht naar een nieuwe uitdaging die hem telkens opnieuw stimuleert om dat stapje verder en hoger te zetten. Koos hij aanvankelijk voor een opleiding handelsingenieur aan Solvay, dan combineerde hij dat al snel met een extra opleiding politieke wetenschappen aan de ULB. "Ik was niet slecht in wiskunde, maar de politiek boeide me eigenlijk veel meer omwille van de ruimere maatschappelijke impact die je daar kunt hebben. Ik had toen aanvankelijk de goede raad van enkele mentors opgevolgd en voor handelsingenieur gekozen, maar al na het eerste jaar was ik op zoek naar een nieuwe uitdaging. Waarom dit dan niet combineren met politieke wetenschappen?"

"Ik stak er ook een eerste echte levensles op: aan Solvay was ik altijd de linkse rakker, in de politieke wetenschappen aan de ULB werd ik steevast als de rechtse jongen weggezet. Dat zette me ook aan het denken: onze maatschappelijke denkkaders worden in grote mate gevormd door het milieu waarin we opgroeien en ons bewegen. Dat zorgt voor veel paradigma's, en voor al te veel mensen en groepen die er nooit in slagen echt met elkaar te praten omdat ze van in hun jeugd geconditioneerd zijn."

Innerlijke tweestrijd

Tijdens zijn universiteitsjaren liep Dermine stage bij zowel Albert Frère als Paul Magnette. "De eerste was in Charleroi hét typevoorbeeld van de zakenman die het volledig gemaakt had. De tweede was toen dé rijzende politieke ster in Wallonië, die net zijn academische carrière had opgegeven om zich volledig op de politiek te storten. Ik vond mijn leerschool bij Magnette veruit de meest inspirerende en zag mezelf dan ook op een politiek kabinet belanden. Maar nog lang voor ik afstudeerde, zwaaide McKinsey - het meest gereputeerde consultancybedrijf ter wereld - al met een fraai contract."

"Opnieuw volgde er die innerlijke tweestrijd, en ook toen waren er enkele mentors die me de raad gaven niet voor de politiek te kiezen. Vanuit het idee dat the firm de ideale leerschool was om me opnieuw naar een hoger niveau te tillen. McKinsey wordt in het wereldje beschouwd als een echte leadership factory, een bedrijf waar je zo veel uiteenlopende opdrachten en uitdagingen voor de kiezen krijgt dat je achteraf zowat overal terechtkunt."

Dat bleek ook aardig te kloppen, want amper twee jaar later bood zich al een nieuwe unieke kans aan om zijn grenzen te verleggen: een tweejarig verblijf op Harvard, op kosten van de baas. De volledige toelatingsprocedure vergt zes maanden en vraagt een bijzonder intensieve voorbereiding. "Ik koos finaal niet voor een businessgeoriënteerde MBA, maar voor een master in public policy. Het bleek een fantastische ervaring, waarbij de geschiedenis zich nog maar eens herhaalde. Toen ik daar aankwam, was ik niet langer een high potential van bij McKinsey, maar opnieuw een klein jongetje tussen al die uiterst knappe koppen daar."

"Bij elke nieuwe carrièrestap die ik de voorbije jaren heb gezet, opende ik telkens ook een blik vol nieuwe kansen en perspectieven. Als ik nu terugblik, is het ook dat wat me tot vandaag blijft voortstuwen. Ik besef natuurlijk dat ik het geluk heb gehad om met een zeker intellect op deze wereld te worden gezet, maar het verhaal is ingewikkelder dan dat: als ik vandaag sta waar ik sta, dan is dat vooral te danken aan alle bagage die ik intussen, en cours de route, verzameld heb. Mijn afkomst, motivatie en drang om telkens opnieuw een stapje hoger te gaan, waren wat mij betreft veel doorslaggevender dan mijn puur intellectuele capaciteiten."

"Veel kansen krijgen is mooi. Maar die medaille heeft ook een keerzijde: hoe verder je opklimt, hoe meer interessante mensen en uitdagingen je tegenkomt in je leven, hoe groter ook het risico wordt dat je de verkeerde keuze maakt en jezelf terugvindt in een baan of omgeving die niet bevredigend genoeg is. Tegenwoordig is dat mijn grootste angst."

Vraag je hem waar hij over tien jaar wil staan, waar zijn ambities finaal liggen, dan volgt er aanvankelijk enkel stilte. Waarna hij ruiterlijk toegeeft almaar heftiger heen en weer te worden geslingerd tussen de bedrijfswereld waarin hij vandaag vertoeft en de voortdurend sterker wordende ambitie om maatschappelijk het verschil te maken, om te wegen op deze samenleving. "De publieke sector kan wel wat businessdenken gebruiken: efficiënter werken, globaler denken. Omgekeerd heeft de zakenwereld nood aan mensen die breder denken dan de harde cijfers en die oog hebben voor de maatschappelijke impact van hun doen en denken. Ik zie mijn toekomst op de snijlijn, het raakvlak tussen die twee, maar vraag me vandaag niet om dat ook al concreet vorm te geven."

De echte wereld

Toch gaf hij eind 2013, net terug uit Harvard, zelf al een eerste aanzet in die richting. Thomas experimenteerde toen als ondernemer enkele maanden lang met zogenaamde social impact bonds, een nieuwe financiële constructie waarbij private partijen investeren in de aanpak van een maatschappelijk probleem dat de overheid veel geld kost. De overheid betaalt die privéspelers terug met het geld dat zij hierdoor bespaart, inclusief een eventueel rendement. "In de VS hebben ze daar al heel wat ervaring mee, en daaruit blijkt dat het rendement ervan in sommige gevallen aardig kan oplopen. Heel vernieuwend, maar tot nog toe werd dit in België nooit uitgeprobeerd. Ik kwam er op Harvard mee in contact via een professor die ook Obama hierover adviseert, maar ik ben er hier na negen maanden mee gestopt omdat de geesten er hier duidelijk nog niet rijp voor zijn."

Of hij dan soms niet gewoon te ambitieus is? "Niet in de traditionele zin van het woord. Ik weiger me wel neer te leggen bij het status quo en wil almaar verder gaan. Ambitie, dat is in mijn ogen overigens ook heel relatief. Als ik mijn vrienden van Harvard als ijkpunt neem, ben ik wellicht weinig ambitieus. En wanneer ik in het weekend samenzit met mijn oude vrienden in Charleroi, barst ik in hun ogen ongetwijfeld van de ambitie."

Thomas werpt een blik op de klok. Het is even over zes, en de volgende vergadering wenkt. Hoeveel uren per week hij nu klopt, willen we nog graag weten. En of hij het zou overdoen, en opnieuw dezelfde offers zou brengen, in functie van zijn carrière? "Hoeveel uren ik werk, daar heb ik echt geen flauw idee van. Sommige weken slaap ik veel te weinig of zelfs bijna niet, andere weken kom ik nog mooi op tijd thuis om toch nog een fijne avond door te brengen met mijn vriendin. Natuurlijk werk ik hard, maar daarbij is de autonomie om zelf keuzes te maken in essentie veel belangrijker dan het naakte aantal uren dat ik wekelijks klop."

"En wat die offers betreft: zo heb ik het echt nooit aangevoeld. Ik heb veel tijd, maar relatief weinig geld geïnvesteerd in mijn opleiding, met dank aan het genereuze Belgische onderwijssysteem. Ik voel ook allerminst de nood om dat geld nu terug te verdienen door ergens een zo lucratief mogelijk contract uit de brand te slepen. Dat interesseert me niet, en dat zie ik ook terug bij heel wat andere leeftijdsgenoten: centen spelen een minder grote rol in de keuzes die we maken."

"Ik wil in mijn leven vooral iets zinvols doen en impact hebben, en de kans krijgen om te blijven leren en me te blijven ontwikkelen. Ik woon vandaag in Brussel, maar ieder weekend ga ik terug naar Charleroi, bij de vrienden van vroeger. Omdat ik de voeling met de echte wereld nooit wil verliezen. Het grootste verschil tussen hen en mij is niet eens dat ik in een totaal andere wereld leef of maandelijks een veel rianter bedrag op mijn rekening krijg gestort. Al evenmin dat ik de kans krijg de hele wereld af te reizen voor mijn job. Nee, het in mijn ogen belangrijkste verschil is dat ik in mijn positie veel meer keuzes kan maken en dat ik me ook heel goed bewust ben van de mogelijkheden die die keuzes inhouden. Enerzijds is dat echt verrijkend, anderzijds is dat wellicht ook de reden waarom ik vandaag op een kruispunt sta en liever geen keuze wil maken: elke keuze houdt risico's in, en voor mij moet het vooral blijven vooruitgaan."