‘Ik stopte met de pil en mijn depri-gevoel verdween’: deze vrouwen getuigen waarom ze niet langer de pil nemen

In 2013 nam nog 54,2 procent van alle Belgische vrouwen die anticonceptie gebruikten de klassieke pil. In 2018 daalde dat aandeel naar 48,1 procent. De verwachting is dat het pilgebruik sindsdien verder afkalfde, al bestaan daar nog geen algemene cijfers over.

In zijn consultatiekamer zag Johan Van Wiemeersch, vicevoorzitter van de Vlaamse Vereninging voor Gynaecologen (VVOG), het laatste half jaar opvallend veel vrouwen op zoek naar alternatieven. “Corona bracht de pilmoeheid in een stroomversnelling. Het tromboserisico van enkele corona-vaccins, doet een deel van vrouwen nadenken over de kans op bloedklonters door hun combinatiepil. Als arts moet ik zeggen: het risico is en blijft zeer klein. Ook de dood van twee Vlaamse meisjes hoor ik in die gesprekken terug.” In het najaar van 2020 stierven twee studentes Nina (20) en Steffi (20) aan een bloedklonter veroorzaakt door de pil gecombineerd met een aangeboren bloedstollingsafwijking waar ze niks van wisten. Actiegroep Anticoncept! bracht dat op sociale media nadrukkelijk onder de aandacht.

Tienermeisjes

Maar nog vòòr corona en vòòr de twee sterfgevallen, zat de klad er al in. De recentste cijfers van het Rijksinstituut voor Ziekte- en InvaliditeitsVerzekering (RIZIV) die wij opvroegen, tonen aan dat Belgische meisjes onder 20 jaar 6,2 procent meer terugbetaalde anticonceptie gebruikten op vijf jaar tijd (tussen 2014-2019), maar dat de pil niét profiteerde van die winst. Het pilgebruik bleef status-quo. Virtueel verloor de pil dus terrein op een steeds breder aanbod aan alternatieven.

Zo kocht de jeugd 66 procent meer spiraaltjes en vaginale ringen. Die laatste zijn buigzame plastic ringen met hormonen die je zelf bovenin de vagina inbrengt en elke maand vervangt. Onze jongeren lieten op vijf jaar tijd ook 60 procent meer hormoonstaafjes plaatsen. Dat is een flexibel plastic stokje ter grootte van een lucifer die een arts onder de huid van de bovenarm inbrengt. Ook hormonenpleisters -doorzichtige klevers die je zelf wekelijks vervangt- kochten de tieners 31 procent meer. Condoomgebruik zit niet in deze cijfers.

De geslikte pil blijft veruit hét meest gebruikte anticonceptiemiddel. Het wordt in ons land elke dag 130.000 keer door tienermeisjes geslikt, maar de concurrentie groeit. Het aandeel anticonceptiva buiten de pil, sprong bij onze tienermeisjes van 7,2 procent naar 12,6 procent op vijf jaar tijd.

Waarom bolt de pil in virtuele cijfers achteruit? Dokter Sven Todts (64), anticonceptie-expert en adviseur bij Sensoa ziet een 7-tal verklaringen. Met meer dan 30 jaar op de teller als arts in een Antwerps abortuscentrum, stond hij op de eerste lijn.

1. Angst voor oestrogeen

“Een deel van de jonge vrouwen zoekt zeer bewust naar anticonceptie zonder oestrogeen, het hormoon waarvan iedereen intussen weet dat het zeer uitzonderlijk bloedklonters kan veroorzaken, vooral bij mensen met onderliggende stollingsstoornissen. Zij willen geen combinatiepil meer, omdat daar naast progestageen ook oestrogeen in zit. Sociale media poken dit op.”

2. Veel meer alternatieven

“Wilde je vroeger geen oestrogeen, dan was je enige optie de prikpil. Daarin zit enkel het progestageen-hormoon dat via één injectie om de drie maanden wordt toegediend. Tegenwoordig is er waaier aan nieuwe opties op basis van enkel progesteron. Er zijn hormoonstaafjes, hormoonspiralen en pillen enkel op basis van dat hormoon.”

3. Artsen zijn voor langdurige oplossing

“Artsen zijn vandaag sneller bereid iedereen -ook de jongste meisjes- langdurige anticonceptie voor te stellen, zoals hormoonstaafjes en spiralen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) promoot dit actief bij artsen. Omdat je er niet elke dag aan moet denken, beschermen de alternatieven beter dan de pil. Zet 100 vrouwen op de pil en na een jaar zijn er acht zwanger. Bij een koperspiraal is dat 1 op 100, bij een hormoonspiraal 1 op 400.”

4. Hormoonspiraal is grootste uitdager, nu ook bij jongste meisjes

“De spiraal heeft eerherstel gekregen. Artsen plaatsen ze tot een tiental jaar geleden niet graag bij jonge, kinderloze vrouwen. Geslachtsziektes zouden via dat spiraal makkelijker ‘opklimmen’ met onvruchtbaarheid tot gevolg. Maar dat is achterhaald en onjuist. Zelfs de echt jonge meisjes krijgen nu hormoonspiraaltjes. Ik zie de komende jaren spiraaltjes enkel maar populairder worden ten koste van de pil.”

6. Revival van de koperspiraal

“Door het grote succes van het hormoonspiraaltje, worden nu ook de voordelen van die andere, ‘ouderwetse’ koperspiraal volop herontdekt: daar zitten geen hormonen in.”

7. Geld speelt geen rol meer

“Was een hormoonspiraal voor veel meisjes vroeger onbetaalbaar omdat die 150 euro uit eigen zak kostte -exclusief plaatsing- dan is die nu gratis. De overheid betaalt elke maand 3 euro aan anticonceptie terug aan alle jongeren onder 25 jaar. Omdat spiralen meestal 5 jaar werken, worden ze de facto gratis. Hormoonstaafjes blijven drie jaar zitten en zijn daardoor niet 100% gratis, wel goedkoper.”

Bestaat de klassieke combinatie pil over 10 à 20 jaar nog, dokter?

Todts: “De combinatiepil zal aan belang verliezen en op termijn weggeconcurreerd worden als ze niet verbetert, als er geen veiliger oestrogeen gevonden wordt dat de tromboserisico’s doet zakken. Over 10 jaar is de combinatiepil er nog wel- dit is een evolutie, geen revolutie- maar hoe lang nadien nog?”

“De zoektocht naar betere oestrogenen is volop bezig. In België wordt het veelbelovende oestrogeen ‘E4' ontwikkeld. Het is een race tegen de klok, want ook de alternatieven zullen verbeteren. Progesteronpillen worden almaar gebruiksvriendelijker met nog minder kans op tussentijdse bloedingen. Zij zullen de klassieke combinatiepil verder verdrukken.”

“Ook de spiraal zal technisch nog verbeteren. Hormoonpleisters en vaginale ringen kunnen in de toekomst combinatieproducten worden. Er worden bijvoorbeeld ringen ontwikkeld die én beschermen tegen zwangerschap én medicatie bevatten tegen bijvoorbeeld HIV. Eén product voor meerdere medische toepassingen, dat wordt de toekomst.”

‘Moeten liegen dat ik een lief had en pil vaak vergat, om dokter te overtuigen’

Talitha Smet (19) uit Sint-Gillis-Waas, single, eerstejaarsstudente orthopedagogie

Sinds haar 13de aan de pil (Noranelle). Schakelde begin 2021 over op een klassieke koperspiraal zonder hormonen

“Omdat ik door zware menstruatiepijn geregeld een schooldag miste, schreef de dokter me op mijn dertiende de pil voor. Op mijn zeventiende overleed mijn stiefzus Nina (20) aan een bloedklonter. Nina wist niet dat ze een aangeboren bloedstollingsafwijking had. Ze had nooit een pilpleister voorgeschreven mogen krijgen. Ik ben me beginnen informeren en ik besloot begin dit jaar dat ik geen hormonale anticonceptie meer wil. Ik rook. Dat is een slechte combi. Zowel de huisarts als de gynaecoloog stribbelden tegen. Een jong meisje dat een ouderwetse koperspiraal komt vragen? ‘Blijft toch gewoon bij de pil, meisje.’ ‘Vergeet je die vaak? Laat dan elke dag een alarm op je gsm afgaan.’ ‘Stop maar ‘s eerst met roken!’ Ik heb moeten liegen dat ik een vaste vriend heb en de pil vaak vergeet, om een koperspiraal te krijgen terwijl het een doordachte keuze is.

“Ik krijg elke maand mijn regels, of het me slecht uitkomt of niet. Vriendinnen die hun pil doorslikken, hebben dat ongemak niet. Ik neem het erbij. Wel meer leeftijdsgenoten zijn hun anticonceptie aan het herdenken. De aandacht rond de overleden trombose-meisjes speelt zeker mee, maar ook het risico op bloedklonters bij coronavaccins. De zogenaamde ‘geruststelling’ dat het AstraZeneca-vaccin veel minder bloedklonters veroorzaakt dan de pil en ‘dat daar toch ook bijna niemand van wakker ligt’, was een eye-opener.”

‘Na ‘baas in eigen buik’ willen we nu ‘baas over eigen hormonen’ zijn’

Ann-Sophie S. (28) uit Gent, gehuwd, één kindje (2), secretaresse in huisartsenpraktijk

Sinds haar 14e aan de pil (Qlaira). Experimenteerde in haar twintigerjaren met een hormoonspiraal en hormonenstaafje. Momenteel geen voorbehoedsmiddel

“De pil moet een enorme bevrijding geweest zijn in de jaren ‘60. Baas in eigen buik! De feministen van vandaag -ik reken mezelf daartoe- willen nu ook baas over eigen hormonen zijn.”

“Mijn mening werd niet gevraagd, toen ik een week voor mijn veertiende verjaardag de pil kreeg, samen met mijn vijf jaar oudere zus. Ik menstrueerde al op mijn elfde, vaak twee weken non-stop met veel pijn. De pil was de evidentie zelf en ik ben redelijk strikt opgevoed, als adoptiekindje uit Vietnam. Mijn eigen dochter zou ik nooit zo vroeg op de pil zetten.”

“Mijn man en ik zijn ons bewust van hormoonverstoorders in ons dagelijks leven, zeker voor onze dochter. Wij warmen geen plastic bordjes of plastic melkflesjes meer op in de microgolfoven. We vermijden parabenen, ftalaten, BPA en andere chemicaliën in shampoos en zonnecrème. Over de anticonceptiepil denk ik dus ook na.”

“In oktober slikte ik mijn laatste pil en ik zie mijn toekomst zònder. De beste periodes in mijn leven waren sowieso die zonder hormonale anticonceptie: minder moodswings en minder last van PMS. Voorlopig gebruiken we niks. We denken nog niet meteen aan een tweede kindje, maar als het komt, dan komt het.”

‘Veel vriendinnen stopten afgelopen jaar. We willen geen onnodige troep in ons lijf’

Inne De Bruyn (21) uit Antwerpen, werkt in een boekenwinkel en tatoeëert als ‘Morfinne’, heeft een vaste relatie, woont niet samen.

Van haar 15de tot 20ste aan de pil (Noranelle). Stapte dit jaar over op een koperspiraal

“De pil was vanzelfsprekend. Ik was 15, werd seksueel actief en ik had last van extreme menstruaties. Mama nam me mee naar de huisarts en ‘opgelost’.“

“Sinds het laatste middelbaar voelde ik me down, niet goed in mijn vel. Toen ik aan de academie studeerde, begon ik de pil in vraag te stellen. De trigger was een gesprek met een vriendin die er veel over las. Ik stopte en het depri-gevoel verdween. Net als mijn hoofdpijnen. Je mag twee feiten niet zomaar als oorzaak en gevolg linken. Toch ben ik ervan overtuigd dat de pil aan de basis lag.”

“Ik wil geen hormonen meer. Nooit meer. Da’s een uitgemaakte zaak. Even overwoog ik een app die mijn vruchtbare periode berekent. Als extra veiligheid moet je elke dag je temperatuur invullen. Maar dat blijft risky business. Naast de koperspiraal, zag ik niet veel betrouwbare opties zonder enige vorm van hormonen.”

“Veel vriendinnen stopten met de pil. De farmareuzen gaan dat voelen in hun cijfers (lachje). Zonder zweverig te klinken: wij willen luisteren naar ons lichaam en er zo min mogelijk onnodige troep in steken.”

“Verplicht gestopt met de pil en nu op zoek naar alternatieven”

Astrid Quintelier (29) uit Mechelen, samenwonend, geen kinderen, bediende bij een marketingbureau

Sinds haar 15 à 16 jaar aan de pil (Evra). Stopte begin dit jaar

“Ik heb 13 jaar zonder problemen de pil geslikt. Tot ik in januari met een druk op de borst wakker werd. Tegen de avond kon ik niet meer in-en uitademen zonder pijn. Op de spoeddienst vroegen ze al snel ‘gebruikt u de pil?’ Er bleken 20 tot 30 kleine bloedklontertjes in mijn longen te zitten. Een zeer uitzonderlijke longembolie, erg gevaarlijk. Ik bleek geen aangeboren bloedstollingsafwijkingen te hebben. Ik mag op doktersbevel nooit meer hormonale anticonceptie nemen. Mijn vriend en ik gebruiken voorlopig condooms, tot we eruit zijn of het tijd is om aan kinderen te beginnen.”

Welke anticonceptiemiddelen zijn er? Check de anticonceptiewijzer van Sensoa op www.allesoverseks.be/anticonceptie