‘Ik kan niet meer met een man in dezelfde ruimte zijn’: misbruik en geweld groot probleem op datingapps

Apps zijn niet meer weg te denken uit het datingcircuit, maar ze kunnen ook tot geweld of misbruik leiden. Onderzoek van hulplijn 1712 en expertisecentrum Resilient People toont aan dat datingapps nog grote stappen kunnen zetten om de veiligheid te vergroten. ‘Mensen schatten de risico’s niet altijd voldoende in.’

“Ik kan niet meer met een man in dezelfde ruimte zijn zonder in paniek te slaan.” Het is ondertussen twee jaar geleden dat Laura* (21) via Tinder op zoek ging naar liefde, maar ze heeft het nog steeds moeilijk om over de periode te spreken.

De ellende begon toen een vrouw waarmee ze op date ging plots vertelde dat ze nog getrouwd was, maar dat huwelijk liep moeilijk. Later leerde Laura de man toch kennen. “Ze waren erg open over hun relatie en later ook over hun seksleven. Zo gaven ze te kennen dat ze een trio wilden”, vertelt de jonge vrouw. Ze lachte groen toen de getrouwde vrouw haar foto’s van mogelijke kandidaten voor het trio liet keuren. Ze zat destijds zelf in een financieel kwetsbare positie en had een beperkt eigen netwerk. Toen kon ze nog niet inschatten dat het koppel andere plannen met haar had.

“Een maand na de initiële match hadden we ruzie. Ik wilde naar huis vertrekken, maar zij boden me hun bed aan. Zelf zouden ze in de zetel slapen. Ik was nog maar net ingedommeld toen zij de kamer binnenkwamen en me verkrachtten.” Het duurde lang voor Laura dat durfde opbiechten aan haar directe omgeving. Ze schaamde zich voor wat er gebeurde en omdat ze niet vroeger kon inschatten dat het zou mislopen. “Ik denk dat het koppel Tinder vaker gebruikte om dit soort dingen te doen. De vrouw flirtte vaak met anderen via apps en liet de verzamelde naaktfoto’s dan aan haar man zien.”

Het verhaal van Laura is tragisch, maar ze is lang niet de enige die in haar digitale zoektocht naar liefde of seks met geweld te maken krijgt. In een recente Australische studie gaven drie op de vier mensen die de voorbije vijf jaar een datingapp of website gebruikten aan dat ze met onlinegeweld te maken kregen. De ernst daarvan varieerde van verbale beledigingen tot wraakporno en seksuele afpersing. Daarnaast maakte een derde van de respondenten uit het onderzoek lichamelijk (seksueel) geweld mee.

Taboe

Hulplijn 1712 bevestigt dat geweld via datingapps een wijdverspreid probleem blijft. De organisatie kreeg dit jaar al minstens 50 meldingen van seksueel geweld met of zonder fysiek contact. Het gaat daarbij slechts om het topje van de ijsberg, volgens coördinator Wim Van de Voorde belet het taboe slachtoffers om melding te doen. De omstandigheden laten het ook niet altijd toe. “Soms zitten mensen nog in de kast wanneer ze met iemand afspreken, anderen gebruiken datingapps terwijl ze nog in een relatie zitten.”

Als het sociale stigma zo groot is, lijkt het des te belangrijker dat digitale datingplatformen over een uitgekiend veiligheidsbeleid beschikken. Daar knelt helaas het schoentje. Samen met het expertisecentrum Resilient People aan de UCLL Hogeschool onderzocht 1712 de veiligheid van vijf populaire datingapps. Naast de populaire apps Tinder en Bumble ging het daarbij om Grindr, Happn en Parship.

De apps kunnen stuk voor stuk nog grote stappen zetten om de veiligheid van gebruikers te vergroten, besluiten de onderzoekers. Zo was het op verschillende platformen mogelijk om snel een nepprofiel aan te maken. Daardoor konden gebruikers nooit zeker weten wie ze voor zich hadden, wat extra problematisch is omdat de apps veel persoonlijke gegevens verzamelen. Via Happn en Grindr is het bijvoorbeeld mogelijk om de locatie van mensen bijzonder nauwkeurig te bepalen. “Zeker in tijden waarin we een manifeste stijging zien van digitale stalking, is dit een hiaat bij de beschikbare apps”, zegt verantwoordelijke van het expertisecentrum Anne Groenen.

De uitdagingen voor datingapps gaan ook over het opsporen en concreet aanpakken van geweld. Zo is het lang niet altijd duidelijk of er een klantendienst is die de lokale context kent en snel kan doorverwijzen naar de juiste hulpinstanties. Een laagdrempelige dienstverlening via de datingplatformen zou slachtoffers volgens Laura kunnen helpen om sneller naar de politie te stappen.

‘Tinder swindler’

Op die manier verkleint ook de kans dat mensen als Zenon Smekens lang hun gang kunnen gaan. De Belgische ‘Tinder Swindler’ deed zichzelf voor als een knappe vastgoedmakelaar en zette vrouwen aan om naaktbeelden van zichzelf te maken. Wanneer ze weigerden, bedreigde hij hen. De man werd in oktober veroordeeld tot een celstraf van 5 jaar, maar maakte in 11 maanden tijd wel 27 slachtoffers. Vier van hen werden verkracht.

“Heel wat mensen schatten de risico’s van datingapps niet voldoende in”, zegt Van de Voorde. Bij de bestudeerde apps was er geen duidelijke beste leerling van de klas, al verdienen Tinder en Bumble lof omdat ze gebruikers een pop-upmelding tonen wanneer ze hun gsm-nummer willen doorsturen. Laatstgenoemde app kan via artificiële intelligentie ook voor onverwachte naaktfoto’s waarschuwen. Happn kwam dan weer het slechtst uit de studie. Het platform geeft locaties vrij precies prijs en laat mensen ook niet toe om geweld te rapporteren. Net omdat alle platformen nog vooruitgang kunnen boeken, pleit Van de Voorde voor Europese kwaliteitsstandaarden en minimumvoorwaarden. Daarnaast wil hij inzetten op sensibilisering.

*Laura is een schuilnaam.

Wie vragen heeft of hulp zoekt bij seksueel grensoverschrijdend gedrag, misbruik of geweld kan terecht bij hulplijn 1712.