"Ik heb twee jaar lang in de spiegel gekeken"

Isbells heeft de voorbije jaren een mooi parcours afgelegd. Een dikke hit gehad met 'Reunite', een van de meest gedownloade Belgische songs van de laatste jaren. Voor een nokvolle tent op Rock Werchter gespeeld. Op Pukkelpop, ook. En daarnaast nog de grote Ancienne Belgique uitverkocht. Behoorlijk indrukwekkend voor een band die zonder de armslag van een grote major opereert.

Gaëtan Vandewoude - zanger, songschrijver en motor van de groep - kijkt er nauwelijks van op. "Wat dat betreft sta ik niet met beide voeten op, maar ín de grond. Ik kan wel enthousiast zijn over goed nieuws, en toch staat het tegelijk tamelijk ver van me af. Natuurlijk streelt het mijn ego en is het fantastisch dat we die kansen krijgen. Maar je kunt op Werchter net zo goed een slechte show spelen. En dan hou je daar geen goeie herinnering aan over. Nu, Werchter wás een high, gelukkig. Wat op zich al raar was. Ik ben uiteindelijk ook maar een Jan met de pet die op het platteland zijn cd'tjes maakt en twijfelt aan van alles en nog wat."

Dat geldt natuurlijk net zo goed voor pakweg Kings Of Leon. Alleen ligt hun middle of nowhere aan de andere kant van de wereld.
Gaëtan Vandewoude: "Da's waar. Elke mens legt zijn eigen zoektocht af. Nu, festivals als Werchter en Pukkelpop kun je met niets anders vergelijken. Dat is toch een tandje bijsteken. Ik was zelf nooit eerder naar Werchter geweest, en eerlijk: ik had er een totaal verkeerd beeld van. Ik dacht: groot festival, dus iedereen gaat daar staan zuipen en drinken. Dat heb je nu eenmaal vaak op dergelijke evenementen. Maar het publiek luisterde enorm aandachtig. Zulke shows brengen een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Als je goed presteert, heb je de wind in de zeilen, maar als het tegenslaat, word je daar ook het hardst op afgerekend."

Even terug naar twee jaar geleden, toen de kiem voor de nieuwe plaat werd gezaaid: je zat midden in een identiteitscrisis, die ook je relatie aan het wankelen bracht.
"Die cd maken is, ook buiten het componeren zelf, een grote zoektocht naar mezelf geweest. Eerst was er een relatiecrisis. Ik had het gevoel dat ik geremd was, niet meer kon zeggen wat ik wilde. Niet meer durfde zeggen wat ik wilde, ook. Ik zag mijn vrouw doodgraag, maar op die manier had het geen zin meer om samen te zijn. Een relatie zou als een veilige haven moeten voelen, als een nest waar je te allen tijde jezelf kunt zijn. Het voelde alsof ik een vergissing had gemaakt. En ik kon ook mezelf niet meer aan.

"We zijn een tijdje apart gaan wonen. Het begin van een lange tocht door de woestijn. Sommige gevoelens had ik al een leven lang onderdrukt, en ik zat heel slecht in mijn vel. Uiteindelijk is de bom ontploft. Ik zag de brokstukken van mezelf op de grond liggen. En ik wist niet meer welke stukken de goeie waren, en welke niet."

Heb je hulp van buitenaf gezocht?
"Ik heb er even aan gedacht, omdat ik in het begin niet wist of ik wel op eigen kracht uit mijn dal zou kunnen klimmen. Alleen: door te beseffen dat mijn gesloten karakter me geen gevoel van veiligheid bijbracht, maar er net voor zorgde dat ik vaak eenzaam was, heb ik het tij stukje bij beetje toch kunnen keren. Eén keer heb ik tijdens een angstaanval al mijn gedachten en emoties in een soort stream of consciousness neergeschreven. Een paar maand geleden heb ik dat allemaal nog eens herlezen, en dat was verdomd heftig. Het was echt: even stoppen met schrijven om in foetushouding de angst en de pijn te verbijten.

"Om nog even terug te komen op die scherven: ik kon me nauwelijks nog iets herinneren uit mijn kindertijd. Het ontbrak me dus aan de basis om mezelf weer op te bouwen. Het leek haast of ik geen verleden had. Ook dat besef is een kantelpunt geweest. Wie was ik? Wie waren mijn ouders? Wat voor een gezin waren we?"

Ben je met die vragen in handen dan op je familie afgestapt om, bij wijze van spreken, een soort karakterschets van jezelf te maken?
"Ik ben met mijn vader en moeder wel heel bewust over vroeger gaan praten, ja. Dat proces is nog altijd niet afgerond, trouwens. Maar ik heb er wel al veel van opgestoken. Kijk: ik wil de martelaar niet uithangen, want iedereen heeft persoonlijke problemen. Mijn ouders zijn gescheiden toen ik vier was, en ik heb zowel bij de een als de ander gewoond. Er was dus veel minder zekerheid of veiligheid. Veel verhuisd, veel van school gewisseld ook. En dus kwam ik elke keer in een andere omgeving terecht. Dat verklaart waarom je op den duur zelfs als kind mentale muren begint op te trekken.

"Mijn moeder stond er alleen voor. Dus ik moest 's ochtends naar de opvang, na school opnieuw wachten bij de opvang tot ze ons kwam ophalen. Dan snel snel eten en vervolgens naar bed. Veel ruimte voor genegenheid was er niet. Dat heb ik mijn ouders even kwalijk genomen. Ik heb ook mooie momenten beleefd als kind. Alleen kon ik me die toen niet herinneren."

Is er, precies door al die confronterende gesprekken aan te gaan, nu meer openheid in de familie?
"Ja. En het is goed dat die openheid er nu is. Al blijf ik tamelijk gesloten. Dit gezegd zijnde: het gesprek dat ik hier met jou heb, zou ik twee jaar geleden nooit aangedurfd hebben. Toen zou ik nog veel beredeneerder te werk zijn gegaan. Het voelt heel fijn om nu zo openhartig te kunnen praten. Het heeft iets verbindends, vind ik. Het verschil tussen eenzaam en niet eenzaam zijn.

"Ik ben veel minder in mezelf gekeerd, maar het kan nog beter. Het komt erop aan om te leren uit het verleden, het nu te aanvaarden en te werken aan een toekomst. Waar ik zal uitkomen, is een open vraag. Ik kan mijn geschiedenis niet herschrijven. Ik durf me wél veel kwetsbaarder op te stellen."

Hebben al die ervaringen de relatie met je bandleden veranderd? Je broer speelt bij Isbells, maar ook de rest van de muzikanten zijn goeie vrienden.
"Ik ben nu alleszins veel opener over dingen die ik vroeger per definitie voor mezelf hield. Onze band is nog dieper, nog intenser geworden. Ze hebben alle hindernissen die ik voor deze plaat heb moeten overwinnen van op de eerste rij meegemaakt. Ik heb meer dan eens 's nachts mails zitten sturen met argumentaties waarom de songs in die of die richting moesten evolueren, om dat dan met een volgende mail zoveel weken later weer helemaal tegen te spreken. Ze zijn dus meegegaan in al mijn twijfels. Maar ik heb iedereen deze keer wel om feedback gevraagd, terwijl ik vroeger vooral bij mezelf te rade ging."

Een en ander leidt tot de vaststelling dat je ook in de songs een voor jouw doen nooit geziene openhartigheid aan de dag hebt gelegd. Vind je dat je op dat vlak wat tekort bent geschoten op de vorige platen?
"Nee. Ik ben nog altijd heel fier op die cd's, ook al luister ik er nog weinig naar. Dat debuut was destijds letterlijk: wie ben ik als ik alles zelf doe? Het is een mooie, wat naïeve plaat. De tweede was een zoektocht naar mezelf, al liep ik daar toch vooral weg van mijn demonen. Dat is het grote verschil met de nieuwe. Op de vorige hoes stond een foto van een kind dat wegloopt, nu staat er een kinderfoto van mezelf die recht in de lens kijkt. Het gaat over dezelfde pijnen, maar ik ga er anders mee om."

Je bent intussen weer samen met je vrouw. Wat vindt ze eigenlijk van de nieuwe plaat?
"Ze is mee. Als ze al moeite heeft met sommige nummers, is dat omdat er pijnpunten worden aangeraakt die voor ons beiden erg gevoelig liggen. Kijk: in een relatie leg je samen een weg af, maar achteraf bekeken was het ook nodig om even van elkaar losgerukt te zijn, en elk op onze eigen grond te staan. Het was niet zozeer een kwestie van onszelf terugvinden, maar van onszelf vinden tout court.

"In mijn geval zijn het de kinderen die me de laatste krachten gegeven hebben om door de impasse te spartelen. Anders zou ik het misschien opgegeven hebben. Voor hen moest ik alles proberen, en het is gelukkig goed afgelopen."

Hoe voelt het om deze plaat, die de neerslag is van misschien wel de woeligste periode in je leven tot nog toe, nu te delen met de rest van de wereld?
"Eerlijk? Ik heb het daar een tijd zeer moeilijk mee gehad. Op een gegeven moment vroeg een vriendin me hoe het ermee stond omdat ze echt benieuwd was naar de nieuwe songs. Het angstzweet brak me uit. Plots besefte ik dat al de mensen die ik ken de nummers zouden beluisteren en analyseren. Dat ze niet alleen een mening zouden hebben, maar die ook ongevraagd zouden geven.

"Het klinkt wellicht stom, maar ik zag het niet zitten dat iedereen uit mijn omgeving - vrienden en kennissen die over meer achtergrondkennis beschikken dan de modale luisteraar - de plaat in handen zouden krijgen. Dit was geen plaat die ik gemaakt had om te delen, snap je? Billy was een soort huwelijk tussen therapie en muziek. Ik heb daar echt van wakker gelegen.

"Mijn vrouw had een cd-r van de plaat aan een vriendin meegegeven, en die stuurde achteraf een heel mooie sms. En toch: ik durfde haar de weken nadien niet onder ogen te komen, uit angst dat het over de plaat zou gaan. Zo ging het tot de cd helemaal klaar was. Toen was het tijd om het los te laten, om afscheid te nemen. Dat heeft ook een grote rust over me gebracht."

Hypothetische vraag: zou je het als een persoonlijk falen beschouwen als de plaat géén succes werd?
"Ik zou liegen als ik zei dat ik niet hoop dat we met deze plaat kansen kunnen creëren. Maar tegelijk denk ik dat het misschien wel onze minst toegankelijke is. Een groeiplaat, ook. Moest blijken dat negen op de tien mensen de plaat maar niks vinden, zal me dat uiteraard kwetsen. Want ik heb er mijn hart en ziel in gestopt. Maar zelfs dan is dat oké. Voor mij heeft de plaat al gedaan wat ze moest doen."

Zijn er aan de vorige twee cd's eigenlijk ook zoveel twijfels vooraf gegaan?
"Er is altijd wel een moment geweest dat ik echt rock bottom zat. Dat ik tegen mezelf zei: ga toch werk zoeken, man. Accepteer dat je het niet kunt. Maar een paar maanden later betrapte ik mezelf erop dat ik toch trots was op wat ik had verwezenlijkt.

"Nu ook weer: het moment dat bleek dat alle stukjes van de puzzel in elkaar zouden passen, was een enorme ontlading. Ik heb toen gejankt als een klein kind, er kwamen zoveel emoties los. Ik was verrast door mijn eigen reactie. Kijk: ik heb twee jaar in de spiegel gekeken, en dat heeft heel veel energie gevraagd.

"Nu leef ik toe naar het moment dat die spiegel even aan de kant kan worden geschoven en er wat tijd vrijkomt om eens op mijn gemak te kijken naar hoe het gras groeit. Geen idee wat de volgende plaat zal brengen, maar nu heb ik zin om om naar buiten te staren en de schoonheid rondom mij te bezingen."

Billy is verschenen bij Zeal Records. Isbells speelt op 6/11 in Cactus (Brugge) en op 13/11 in C-Mine (Genk).