‘Ik ben niet genoeg buiten geweest’: Joe Biden wil na één jaar presidentschap zijn teleurgestelde kiezers meer in de ogen kijken

In een extra lange persconferentie vertelde de Amerikaanse president Joe Biden woensdag wat hij in zijn eerste jaar niet goed heeft gedaan en wat hij in zijn tweede jaar anders wil doen. ‘Ik ben niet genoeg buiten geweest, in de gemeenschap, ik was teveel hier.’

Heel even klinkt de Amerikaanse president als een reclameman op tv. “Ga naar covidtests.gov”, zegt Joe Biden, “om je gratis thuistest te ontvangen”. Deze donderdag staat hij een jaar aan het roer in de Verenigde Staten. In een persconferentie van bijna twee uur, uitzonderlijk lang voor zijn doen, vertelt hij Amerikanen wat goed is gegaan, wat minder goed ging, en wat hij voortaan anders wil doen. Een toespraak in de categorie: Joe Biden, hoe vindt u zelf dat het gaat?

Natuurlijk begint hij zijn verhaal met de pandemie. De Verenigde Staten hebben al 855.000 inwoners verloren aan het virus. Hoewel er genoeg vaccins zijn, willen niet genoeg Amerikanen zich laten vaccineren. Al maanden heerst er frustratie over de geringe testcapaciteit. Vandaar zijn reclame voor de website: sinds deze week kunnen gezinnen per huishouden vier gratis thuistesten bestellen.

“De klus is nog niet geklaard”, zegt Biden. Per dag sterven nog altijd tussen de duizend en tweeduizend Amerikanen als gevolg van het virus.

De tweede grote uitdaging voor Biden het komende jaar: de prijsstijgingen. Amerikanen voelen de hoge inflatie van 7 procent in hun portemonnee. Zelfverzekerd deelt de president zijn plan: de toeleveringsketen herstellen, oneerlijke concurrentie harder aanpakken én zijn ambitieuze Build Back Better-plannen in ‘grote delen’ aan de Senaat voorleggen. Opknippen dus, omdat het pakket als geheel is afgewezen, zelfs door zijn eigen partijgenoten. Als delen van die wet zijn aangenomen zullen families duizenden dollars per jaar extra te besteden hebben, zegt Biden. Dan kunnen ze die “wereldwijde prijsstijgingen” ook beter ondervangen.

Kieswetten

Soms is Biden charmant, maakt hij grapjes. Soms slaat hij zijn ogen neer, ogenschijnlijk in het besef dat hij niet alles goed heeft aangepakt. Bijvoorbeeld als het op de nieuwe kieswetten aankomt die de Democraten door de Senaat willen krijgen. Sinds een paar weken spreekt hij zich publiekelijk uit voor twee kieswetten die de stemmogelijkheden voor Amerikanen moeten uitbreiden. In veel Republikeinse staten zijn het afgelopen jaar juist wetten aangenomen die de stemprocedures moeilijker maken voor kiezers.

“Waarom kwam uw inzet niet zes maanden eerder?” vraagt een journalist.

Zijn timing, antwoordt Biden, hangt af van de gebeurtenissen van de wereld. Dan steekt hij zijn hand in eigen boezem: “Ik ben niet genoeg buiten geweest, in de gemeenschap, ik was teveel hier.” Hier in het Witte Huis, bedoelt hij. Daardoor heeft hij kiezers “niet genoeg in de ogen aangekeken”. Dit jaar wil hij meer het land in, contact maken. Aan kiezers uitleggen waarom zijn plannen belangrijk zijn voor hun leven.

Het wordt spannend als hij een vraag krijgt over zijn vice-premier Kamala Harris. Wordt zij in 2024 weer zijn running mate? “Ja!”, antwoordt hij zonder aarzelen. Wat dus ook weer bevestigt dat hijzelf ook een tweede termijn wil. Op zich is dat geen nieuws, dit heeft hij eerder ook laten vallen. Sommigen twijfelen of hij dat ook daadwerkelijk gaat doen. Met zijn 79 jaar is hij al de oudste Amerikaanse president ooit. Het is nog maar de vraag of zijn gezondheid, tegen die tijd, een nieuwe termijn toelaat.

Oekraïne

Vlak na Bidens toespraak klonk er vanaf de andere kant van de Atlantische Oceaan kritiek. Toen Biden werd gevraagd naar de gespannen situatie in Oekraïne, zei hij dat een aanval van de Russen mogelijk is. “Ik denk dat hij het land zal binnenvallen”, zei Biden over zijn Russische collega Vladimir Poetin. “Hij moet iets doen.”

De zware economische sancties die daar tegenover staan, zullen een ramp betekenen voor Rusland, zei hij. Maar de gevolgen hangen af van “hoe groot de inval” in Oekraïne zal zijn.

Vooral op dat laatste werd in Oekraïne vol ongeloof gereageerd. “Dit geeft Poetin groen licht om naar eigen goeddunken Oekraïne binnen te vallen”, reageerde een Oekraïense functionaris tegen CNN. Kiev zou verbijsterd zijn over de suggestie die Biden maakt: dat een ‘kleine’ inval mogelijk tot minder ernstige sancties zal leiden.

Kort na de persconferentie zette Bidens woordvoerder, Jen Psaki, de opmerking van de president recht. “Iedere Russische militaire stap in Oekraïne”, zei ze, “zou een harde reactie uitlokken.”

Kiesstelsel

Enkele uren na Bidens speech blokkeerden de Republikeinen in de Senaat zoals verwacht de door de Democraten vurig gewenste herziening van het kiesstelsel. Ook een voorstel om de zogeheten filibusterregel aan te passen om deze herziening er alsnog doorheen te krijgen, is afgeschoten. Die regel stelt dat voor veel wetsvoorstellen 60 van de 100 senatoren moeten instemmen met een einde aan het debat voordat er überhaupt kan worden gestemd.

Zoals verwacht blokkeerden de Republikeinen via juist die filibusterregel de stemming over wetgeving die de rechten van kiezers zou moeten verbeteren. Daarna brachten de Democraten een voorstel in om een uitzondering te krijgen op deze regel voor de kiesstelselherziening. Daarvoor zou een normale meerderheid voldoende zijn. Maar twee Democraten stemden tegen, waardoor de stemming op 48-52 uitkwam.