Hunkeren naar Obama's terugkeer

Wat het meest opvalt aan de dood van Demarco Webster is dat er niets meer van te zien is. Geen bloemen, geen lijnen van het onderzoek, geen cirkeltjes waar de kogelhulzen zijn gevonden. Zijn familie is vertrokken en de auto's rijden voorbij alsof er niets is gebeurd.

Demarco was 14 en werd vorig weekend in Chicago doodgeschoten terwijl hij zijn vader hielp met verhuizen. Ze waren net een matras op de auto aan het binden toen twee mannen voorbijreden en het vuur openden. De familie Webster ging verhuizen omdat de buurt te gewelddadig werd.

Demarco was een jongen met potentieel; een van de beste leerlingen van zijn klas, grappig en geliefd, een basketballer die in de leerlingenraad wilde en geselecteerd was voor de interne leiderschapsopleiding van burgerrechtenorganisatie NAACP. Hij leefde in een stabiel en zorgzaam gezin, vertellen kennissen van zijn moeder. Een gezin dat probeerde te ontsnappen aan de oorlog in de West Side van Chicago.

Kneep je je ogen een beetje dicht, dan zag je een nieuwe Barack Obama.

Arrestatiegolf

Maar ja, Chicago. Er zijn dit jaar tot dusver meer dan zeshonderd mensen doodgeschoten. Daarmee is de op twee na grootste stad van de VS op weg naar haar gewelddadigste jaar in twee decennia (begin jaren 90 vielen er ruim negenhonderd doden). Vorig weekend kwamen er naast Demarco zeventien mensen om, een record.

Chicago is ook de stad waarnaar de huidige president na de overdracht van de macht terugkeert. Barack Obama begon er zijn carrière als buurtwerker, met het mobiliseren van bewoners van de armere wijken in het zuiden, en straks pakt hij de draad weer op. Hij en zijn gezin gaan wonen in het huis dat ze er nog hebben.

En hij zal, zo hopen de mensen die al die tijd in Chicago zijn gebleven, zich ook weer storten op de problemen van zijn stad, die in alle hevigheid zijn teruggekomen. "Ik kijk ernaar uit hem weer wat vaker te zien", zegt pastoor Alvin Love, in zijn kantoortje bij de Lilydale First Baptist Church aan de rand van de zuidelijke probleembuurten. "Er is werk."

Bij hem klopte Obama 33 jaar geleden aan om te kijken of ze een project konden opzetten. Samen met Obama boekte hij twee jaar lang "kleine overwinningen", met een banenprogramma voor ontslagen staalwerkers, een asbestverwijderingsproject en een nieuwe wasserette.

Love woont nog steeds naast zijn kerk, maar het werk is veranderd. De wijk is ook veranderd: de stabiele basis is verdwenen, de banen zijn verdwenen, veel huizen zijn verlaten en toen kwamen de bendes. De schietpartijen zijn nu zijn grootste zorg.

"Het geweld was een tijdje minder, maar de voorbije twee jaar is het enorm toegenomen. Naast de economische neergang is het een direct gevolg van een arrestatiegolf van de politie, die een paar jaar geleden alle kopstukken van de straat heeft gehaald. Er ontstond een vacuüm. Je hebt nu geen grote bendes meer die grote oorlogen voeren; het zijn 15-jarigen die hun naam proberen te vestigen."

Wat hij probeert: jongens uit verschillende wijken met elkaar laten voetballen ("Als je elkaar persoonlijk kent, schiet je elkaar minder makkelijk dood"), oude bendeleden aan jongeren laten vertellen dat er zoiets bestaat als een gang culture en veilige corridors organiseren tijdens de schoolspitsuren, met vrijwilligers op de straathoeken.

In de West Side, waar Demarco Webster werd doodgeschoten, zie je 's middags rond drie uur op alle kruispunten mensen in groengele hesjes verschijnen. Gele borden met pijlen langs de straat wijzen de weg: 'Safe Passage', staat erop.

Cynisch en gelaten

Misschien helpt het: de afgelopen weken zijn er weinig kinderen op weg naar en van school neergeschoten. Maar dan blijven er nog heel veel uren over. "Je moet hier goed opletten", zegt een jongen die zich Ryan noemt. Hij heeft een paintballgeweer. "Ja, we kennen de mensen in deze buurt, maar wanneer ken je iemand echt?"

De sfeer is cynisch, gelaten. Een dag eerder hebben de Chicago Cubs het baseballkampioenschap gewonnen, wat tot uitgelaten taferelen leidde. Burgemeester Rahm Emanuel, een oude vriend van Obama, zei dat voor de stad nu een andere, optimistischer fase aanbreekt. Maar hier in deze wijken zien ze niet wat dat betekent. "Een nieuwe fase?", vraagt Ryan. "Komt er ook geld hiernaartoe?"

Ook Love denkt dat alleen betere economische kansen het geweld kunnen stoppen. "De banen zijn er, alleen zijn de mannen in de zwarte getto's niet goed opgeleid."

Had Obama daar meer aan kunnen doen? "Hij heeft gedaan wat hij kon", zegt Love. "Het Congres wilde geen geld vrijmaken voor My Brother's Keeper, een programma dat kinderen in achterstandswijken gezonder moet maken, naar school en uiteindelijk naar een baan moet krijgen. Dat model gaat hij landelijk uitrollen als hij uit het Witte Huis is. Misschien krijgt hij als ex-president straks meer gedaan dan als president."