Houden neuroten van Nirvana? Onderzoek brengt opvallend verband tussen muzieksmaak en karakter aan het licht

Als u ‘Single Ladies’ van Beyoncé hoort, krijgt u dan eerder jeuk in de vingers of danskriebels in de heupen? En zegt dat iets over hoe extra- of introvert u wel niet bent? Op het eerste gezicht lijkt het een onzinnige vraag, getuigend van een hokjesdenken waar generatiemarketeers nog een puntje aan kunnen zuigen. Maar een nieuwe grootschalige studie beweert exact dat. Moderne muziek die dansbaar is, zou beter correleren met een extraverte persoonlijkheid. Wie vriendelijkheid uitademt, is dan wellicht weer meer geneigd om soulvol mee te zingen met Marvin Gayes ‘What’s Going On’.

De studie van de University of Cambridge, gepubliceerd in het Journal of Personality and Social Psychology, onderzocht bij 350.000 mensen in zes verschillende continenten of er verbanden zijn tussen karakter en muzieksmaak. Volgens de resultaten – die opvallend universeel blijken – zouden neuroten bijvoorbeeld een sterkere voorkeur voor ‘intense muziek’ vertonen, genre ‘Smells Like Teen Spirit’ (Nirvana) of ‘Killing in the Name of’ (Rage Against the Machine). Een stevige riedel waar eerder plichtsbewuste mensen dan weer ver weg van zouden blijven.

Het is niet de eerste wetenschappelijke schets die muzikale voorkeur en persoonlijkheid aan elkaar linkt. Dan vallen er weleens nieuwskoppen uit de bus zoals ‘rockers zijn slordig’ of ‘wie van popmuziek houdt is een harde werker’, algemeenheden waar The Guardian terecht vraagtekens bij plaatst. Muziekcolumniste Barbara Ellen stelt dat “op eender welk moment het luisteren wordt beïnvloed door een overvloed aan factoren”, zoals locatie, stemming of de activiteit die je uitoefent.

Avontuur

Muziekpsycholoog Mark Reybrouck beaamt dat je de muziekbeleving op een dancefestival moeilijk kan vergelijken met “thuis een cd’tje insteken”. In die laatste context zouden we bijvoorbeeld sneller geneigd zijn om triestige of melancholische muziek te kiezen. Maar binnen de vrij jonge discipline die het hoe en waarom van onze muzieksmaak fileert, is persoonlijkheid volgens Reybrouck wel een deeltje van de puzzel. “Wie in het algemeen openstaat voor nieuwe indrukken, zal wellicht muzikaal ook meer bereid zijn om op avontuur te gaan.”

Die openheid waar Reybrouck naar verwijst, is een van de ‘big five’, een theorie die persoonlijkheidstrekken in vijf clusters opdeelt en als basis geldt voor de studies naar muzieksmaak. Ook muziek kan je in vijf domeinen opdelen: intens, zeemzoet, hedendaags, gesofisticeerd en pretentieloos. Alleen: kan muziek dan niet én hedendaags én pretentieloos zijn, of een persoon én neurotisch én plichtsbewust?

Erg ‘fijnmazig’ zijn beide opdelingen niet, geeft Reybrouck toe. “Het is een startpunt om verbanden te onderzoeken, een luisteraar zal je nooit helemaal kunnen vatten in die termen.” De waarde zit hem in de grote getallen, niet in het individu. Het lijkt dus vrij onwaarschijnlijk dat u straks de perfecte Spotify-playlist krijgt nadat u een persoonlijkheidstest hebt ingevuld. “Maar misschien kan het – naast tijdstip, geslacht en leeftijd – ooit wel door een algoritme als element worden meegenomen.”

Kip of ei?

Blijft natuurlijk wel de vraag van de kip of het ei over. Reybrouck verwijst naar recent onderzoek dat jonge metalfans koppelde aan een hogere kans op zelfdoding of zelfverminking. “Voelen mensen met die neigingen zich aangetrokken tot dat genre? Of ligt het aan de muziek?”

Dat stelt ook onderzoeker David Greenberg, die de Cambridge-studie leidde: “Als mensen die al hoog scoren op neuroticisme naar intense muziek luisteren, helpt dat dan tegen hun angst of is het alleen maar versterkend? Dat zijn de vragen die we moeten beantwoorden”, aldus Greenberg, die gelooft dat er voor muziek een groot potentieel is weggelegd om polarisatie tegen te gaan. Zo gebruikt hij nu al muziek als brug tijdens gesprekken tussen Israëli’s en Palestijnen.