Hoofd nieuwe Cyber Command: ‘We zullen te werk gaan zoals een sluipschutter. Kijken, wachten en indien nodig toeslaan’

‘We zien de laatste vijf jaar een echte explosie van cyberspionage.’ Generaal Michel Van Strythem (55), het hoofd van het nieuwe Cyber Command van het Belgische leger, moet ons land beschermen in de digitale wereld van bytes, malwarebommen en cyberspionnen.

Hoe is de legerleiding bij u uitgekomen voor deze bijzondere job?

Van Strythem: “Ik heb ruim tien jaar gewerkt voor de generale staf en heb daar meegeschreven aan de strategische plannen voor het Belgische leger. En dan in het bijzonder de toekomstvisie rond ons cyber- en inlichtingenwerk.”

Mogen we u een nerd noemen?

“Euh, ik zou zeggen een ‘operationeel technicus’. Dat is een moeilijk woord, hè. (lacht) Kijk, voor mijn werk bij de generale staf ben ik lang bezig geweest met de onbemande verkenningsvliegtuigen van het leger. Ik ben daar gestart van een witte bladzijde. Men weet dus dat iets innovatiefs me niet afschrikt.”

Het lijkt een onmogelijke opdracht: België beschermen tegen de vele digitale gevaren.

“Het is een enorme uitdaging, dat klopt. Je hebt sabotage van kritische infrastructuur. Denk aan de problemen met de Nord Stream-pijpleidingen. Je hebt spionage. Daar zien we de laatste vijf jaar een echte explosie van. En je hebt beïnvloeding via sociale media.”

“Vaak loopt het één ook over in het ander. Iedereen kent het voorbeeld van de hacking van de mailbox van de Democratische partij in de VS voor de presidentsverkiezingen van 2016. Een Russische hack waar meteen een grootschalige beïnvloedingscampagne op sociale media aan gekoppeld werd tegen de Democraten.”

Daarom opnieuw de vraag: hoe gaat u dit klaren?

“We zullen moeten samenwerken. In het binnenland – met bijvoorbeeld het Centrum voor Cybersecurity, de overheidsdiensten Binnenlandse Zaken, Buitenlandse Zaken en Justitie, de politie, de Staatsveiligheid. In het buitenland - met bevriende staten. En ook met de industrie en academische wereld.”

“Want je moet mee zijn met technologieën die razendsnel evolueren zoals quantum computing en artificiële intelligentie. Je mag zeker niet achteroplopen.”

Hoeveel mensen zullen er werken voor uw nieuwe Cyber Command?

“Die vraag kan ik momenteel nog niet beantwoorden. Daarvoor is het te vroeg. Als je vergelijkt met de Franse cyberdienst zouden we rond 800 à 900 mensen moeten uitkomen. We moeten dus op zoek naar nieuwe mensen. Daarom hebben we ook al partnerschappen afgesloten met onder meer MolenGeek (het bejubelde techproject in Molenbeek, JVH) en hogeschool Howest.”

Is Rusland de grootste bedreiging voor onze cyberveiligheid?

(aarzelend) “De dreiging is van verschillende aard. Maar als het over cyberspionage gaat, dan zijn er een aantal landen die daar goed gekend voor zijn, ja. Het heeft geen zin om dat te ontkennen.”

Het gaat dan om Rusland, China, Noord-Korea, Iran?

“Dat zijn inderdaad de landen die extra aandacht verdienen. Maar je moet natuurlijk goed in je achterhoofd houden dat het toewijzen van een bepaalde cyberaanval aan een bepaald land moeilijk is. Aartsmoeilijk.”

“Het gaat om netwerken die verspreid zijn over verschillende landen. Soms maken ze gebruik van ‘neutrale’ infrastructuur. De leden van zulke groepen wisselen ook van ‘thuis’. En er worden vaak criminele activiteiten gemengd met staatsbelangen. Kortom: er hangt geen vlagje aan een cyberaanval. ”

Uw Cyber Command moet ook zelf cyberaanvallen uitvoeren. Hoe gaat u dat doen?

“Als we aangevallen worden, moeten we natuurlijk kunnen reageren. Je vergelijkt dat het best met een missie van een sluipschutter, waarbij we eerst ons doelwit lange tijd in de gaten houden en dan indien nodig toeslaan. Zorgvuldig en doelgericht.”

“Vertaald naar cyber betekent dit: een netwerk heimelijk binnendringen, wachten, kijken en als het moet tussenkomen. Bijvoorbeeld door hun werk tijdelijk te dwarsbomen. En het kan dan over van alles gaan. Ook bijvoorbeeld over het onklaar maken van een trein die tanks vervoert.”

Maar het gaat altijd om een tegenaanval?

“De uil in het embleem van het Cyber Command is niet toevallig gekozen. We willen vooral niet verrast worden door de vijand. We gaan dus in de eerste plaats monitoren en waar nodig onze nationale belangen verdedigen.”

“Dit is heel divers. Ervoor zorgen dat de veiligheid van de nieuwe wapens van het leger gegarandeerd is, dat is ook een van onze taken. De F-35’s, dat zijn vliegende computers. Onze nieuwe schepen, dat zijn varende computers. Daar moeten we klaar voor zijn.”

Wie gaat controleren of u uw boekje niet te buiten gaat?

“We zullen strikt binnen de bestaande wetgeving handelen en er is de controle van het parlement op ons werk.”

Stel: bij de Belgische verkiezingen in 2024 worden onze sociale media overspoeld door Russische trollen. Wat doet u?

“Daar zijn verschillende scenario’s voor. We zullen dan in samenspraak met onze partners bekijken wat het gepaste antwoord is. Vergeet niet: een cyberaanval zal niet noodzakelijk leiden tot een digitale tegenaanval van ons. Je kan bijvoorbeeld ook diplomatieke actie ondernemen.”

Schermt u nog? In de krochten van het internet zijn uw uitslagen terug te vinden.

(verrast) “Dat is láng geleden.”

Zijn er gelijkenissen tussen schermen en uw nieuwe baan?

“Ja, de ‘eerste, tweede en derde intentie’. Kent u dat? Bij het schermen moet je altijd verschillende zetten vooruit denken. Net zoals in het schaken. En bij cyber.”