‘Hoewel de bijdrage zogezegd vrijblijvend is, voelen sommigen zich toch gepusht’: ouders ervaren cadeaustress

‘Het hoeft echt niet’, zal zowat elke leraar uw kind inpeperen. En toch loopt geen enkele juf of meester de zomervakantie met lege handen tegemoet. Wat is de juiste balans bij zo’n bedankje?

Bel honderd leerkrachten, en geen enkele pleit voor een cadeauplicht op het einde van het schooljaar. “Een welgemeende dankjewel, dat doet me evengoed iets”, zegt Katrien Vercauteren (54), kleuterjuf in Vrij Onderwijs Zele. In de ruim 30 jaar dat ze voor de klas staat, is ze echter nog nooit zonder strik de zomer ingetrokken. Een fles wijn, een doos pralines of de ouders die samenleggen voor een restaurantbon, ze heeft het allemaal de revue zien passeren. “Uiteraard kan zoiets deugd doen. Maar als ouders niets doen, dan is dat helemaal oké.”

Kan je dat als ouder echt maken? Wie een kind in de kleuter- of lagere school heeft, weet intussen hoe het gaat. Ergens begin juni gooit een overijverige ouder de knuppel in het hoenderhok, peilt naar de cadeauplannen van anderen of start de collectebus. Intussen word je overstelpt met mails van boekenwinkels, bol.com of mamablogs die ‘de beste juf- en meestercadeaus’ op een rijtje zetten. Dat kan weleens als een opbod aanvoelen, zeker als je als kluns opbokst tegen een creatieve duizendpoot.

Persoonlijk

De trend van ‘groot en veel’ is namelijk al een tijdje achter de rug. Een Klasse-bevraging van zo’n tien jaar geleden toonde dat leraren vroeger meer en grotere cadeaus kregen en dat de twaalf-in-een-dozijn gadgets zoals koffietassen met ‘allerliefste juf’ toen al terugliepen. Vandaag moet het vooral persoonlijk en origineel aanvoelen.

Dat merkt ook Jill Debacker (31), leerkracht in de Sint-Amandusschool in Meulebeke. “Thuis hebben ze bijna allemaal materiaal waarmee ze stickers kunnen uitprinten en tassen bedrukken.” Woordmopjes blijken dan erg in trek, zoals een zeepje met ‘Ik was in goede handen’. Al weten ook gratuite grapjes soms die juiste snaar te raken. “Laatst kreeg ik een gieter met de boodschap: bedankt om me te helpen groeien. Dat kwam toch wel even binnen”, zegt Debacker. “Ouders hebben ook al geprobeerd om via via te weten te komen wat ik leuk vind.”

Cadeaustress

Net zulke toestanden leveren ouders soms wat stress op. “Liever zou ik niets geven, maar dan eindig je toch met zelfgebakken muffins. Want je wilt niet dat zoiets afstraalt op je kind”, zegt een moeder, die bovendien met een dilemma zit: de leerkracht van de zoon is een pak beter bevallen dan die van de dochter. Hanteer je dan ook een andere maatstaf?

Uit dezelfde Klasse-bevraging kwam alleszins voort dat ruim 70 procent van de deelnemende ouders (met kinderen van 2,5 tot 14 jaar) de leraar van hun kind bedanken met een cadeau. Jan Leenaerts (56), bijna twintig jaar directeur van basisschool Sancta Maria in Leuven, merkt dat een gebrek aan cadeau vaak een cultureel gegeven is. “Binnen sommige gemeenschappen is zoiets simpelweg geen gewoonte. Of ze geven eerder iets in het begin van het jaar. Zo heb ik ooit eens een gebakken kip gekregen van een mama die net uit China kwam, om ons succes te wensen in het nieuwe schooljaar.”

‘Vrijblijvende’ bijdrage

Het lijkt alleszins niet iets wat je in regels kan gieten, zo’n traditie. Kaders worden er door scholen dan ook niet uitgetekend. Nochtans dreigt er, zeker in tijden waarbij oudergroepjes op WhatsApp de traditie richting collectieve cadeaus drijven, wel een risico: dat gezinnen in een kwetsbare situatie uit de boot vallen.

“Het is al wel een paar keer voorgevallen dat er discussie ontstond tussen ouders. Hoewel de bijdrage zogezegd vrijblijvend is, voelen sommigen zich toch gepusht”, zegt Inge Versavel (47), directeur van basisschool Het Palet in Brugge. Bovendien is het voor een anderstalige ouder niet altijd makkelijk om een groepsconversatie te volgen die soms in een uurtje tijd ontploft met honderd berichten.

Ook de Vlaamse Confederatie van ouders en ouderverenigingen (VCOV) krijgt jaarlijks signalen van ouderwerkingen die zien dat niet iedereen mee kan in een opbod en dat kinderen of ouders met schaamte worstelen. Veel leerkrachten lijken zich bewust van dat risico. “Voor ouders die het niet breed hebben, maar wel vier kinderen op school hebben, kunnen die cadeautjes een grote hap uit het maandbudget betekenen”, zegt Koen Van den Bussche (40), leerkracht in De Wereldreiziger in Antwerpen. “Daar zit ik een beetje mee gewrongen.”

Memorabel

Er zijn best wat handvaten om deze sociale verplichting met de realiteit te verzoenen. Zo waken sommige ouders erover dat elke naam op het kaartje bij een groepscadeau staat, ook al heeft niet elke ouder bijgelegd. “En ik merk dat de bedragen vaak toch beperkt blijven”, zegt Leenaerts. “1 à 2 euro, of soms bakken ze gewoon samen koekjes.”

Dat blijft de gouden regel, zegt de VCOV: “Het hoeft geen geld te kosten.” Dat tonen de reacties van leerkrachten, gevraagd naar hun meest memorabele bedankje. De beste waardering zit vaak niet vervat in een flesje parfum of een doos pralines. Debacker: “In het eerste leerjaar had ik ooit een kind dat later naar het bijzonder onderwijs zou gaan, en erg veel moeite had met schrijven. Die had zelf het tekstje, bedacht door de moeder, op een kaartje gezet. Dan heb je iets bereikt.”

Van den Bussche vermeldt dan weer een gedicht van een leerling als bedanking. “Iemand die echt een talent had voor schrijven, en die ik geholpen heb om dat verder te ontwikkelen. Ik weet nu al: binnen dertig jaar haal ik dat prachtige gedicht nog uit mijn kast.”