Hoe zinvol is een plek op de reservebank voor vaccinatie? Vier vragen over nieuw QVAX-systeem

Vanaf vandaag wordt QVAX getest, een website waar Vlamingen en Walen zich kunnen registreren op een centrale reservelijst om sneller een coronavaccin te krijgen. Maar hoe zinvol is dat? ‘We mogen geen valse hoop creëren.’

1. Hoe werkt de centrale reservelijst?

In elk vaccinatiecentrum zijn er dagelijks een aantal mensen die last minute afzeggen of niet opdagen. Om te voorkomen dat hun dosissen verloren gaan, is een centrale reservelijst ontwikkeld. Burgers kunnen zich vrijblijvend inschrijven, zodat centra hen snel kunnen verwittigen wanneer ze met overschotten zitten.

Wie op de reservebank wil, moet drie simpele stappen volgen: eerst inschrijven op qvax.be met je rijksregisternummer, vervolgens het vaccinatiecentrum in je buurt selecteren en tot slot aangeven op welke dagen en dagdelen – ochtend, middag, avond – je beschikbaar bent in de komende week.

Er geldt geen ‘first in, first served’ principe. De vaccinatievolgorde die de overheid eerder vastlegde, blijft gehandhaafd. Concreet krijgen 65-plussers, mensen met onderliggende gezondheidsproblemen en een essentieel beroep, zoals agenten, nog steeds voorrang op de rest van de bevolking. De lijst is dus geen manier om voor te kruipen in de vaccinatierij. Wel is ze bedoeld om de vaccinatiecampagne zo vlot mogelijk te laten verlopen.

2. Gaan alle Belgische vaccinatiecentra de lijst gebruiken?

Neen. Het Brussels Gewest zal niet met de centrale lijst werken. Daar houden ze vast aan het Doctena-systeem, dat tegen half april operationeel moet zijn. In de rest van het land zal QVAX eerst in een beperkt aantal centra worden uitgetest. In Vlaanderen gaat het om Deinze en Roeselare.

“Als op het einde van de testweek een positieve evaluatie volgt, zullen ook andere centra de kans krijgen om het vanaf de tweede week van de paasvakantie te gebruiken", zegt Ria Vandenreyt, woordvoerster bij het Vlaams Agentschap voor Zorg en Gezondheid. In tussentijd kunnen de centra zich beroepen op de reservelijst die ze zelf al aanlegden. Wie zich daar nu al inschreef, zal die plek wellicht niet meteen kwijt zijn.

Eerder bleek dat die reeds bestaande, lokale lijsten wel behoorlijk verschillen van mekaar: richt het ene centrum zich voor de overschotten strikt tot zorgpersoneel, dan krijgen elders de leerkrachten voorrang. Dat onderscheid leidt tot verwarring en frustratie. Toch wil de overheid vaccinatiecentra niet verplichten om QVAX te gebruiken. Al maakt Vandenreyt zich sterk dat de meeste centra zullen overschakelen, de kans bestaat dus dat elk centrum een andere reservebank zal hebben. “We moeten de test afwachten, maar we gaan ervan uit dat die zal aantonen dat QVAX een performant systeem is en veel andere centra zal overtuigen.”

3. Hoeveel vroeger kan ik aan de beurt komen?

Kan een twintiger, die in theorie pas in de zomer aan de beurt komt, door de reservelijst deze maand al geprikt worden? Nee, klinkt het zowel bij het Agentschap voor Zorg en Gezondheid als het Coronacommissariaat. De volgorde van vaccinatie blijft behouden. “Dat betekent wellicht dat iemand enkele dagen of weken eerder aan de beurt kan komen dan normaal”, zegt Gudrun Briat van het commissariaat. Niemand zal volgens haar maanden aan tijdswinst boeken.

Hoe groot de kans is dat je als ‘reserve’ sneller wordt gevaccineerd, kan niemand zeggen. Dat hangt af van de overschotten in de vaccinatiecentra en daarvan bestaat geen overzicht.

Bij de centra zelf maken ze zich intussen wel op voor een stormloop aan telefoons en mails over de QVAX-lijst. “Het is jammer dat er zo vroegtijdig over gecommuniceerd is. Dat hele systeem moet nog getest worden. Wij weten nog niet of we met die centrale lijst gaan werken”, zegt Ann-Marie Morel (CD&V), schepen voor Sociale Zaken in Puurs-Sint-Amands. Ze vreest dat de communicatie van de taskforce over de reservelijst vooral verkeerde verwachtingen zal scheppen.

“Ik ben bezorgd dat mensen gaan denken dat het nu heel snel aan hen is, terwijl dat volgens mij niet zo zal zijn. Wij hebben amper no-shows (mensen die niet opdagen voor hun vaccin, red.), een vijftal op zevenhonderd vaccins per dag. Ik vraag me af of die lijst geen valse hoop creëert – dat zou niet mogen.” In het vaccinatiecentrum van Vilvoorde delen ze die bezorgdheid. Ook voorzitter Lieve Victor vreest een vertekend beeld. Volgens haar is de kans dat iemand op de reservelijst grote sprongen vooruit maakt erg klein. “Wij hebben hooguit 10 procent die niet opdaagt, en daarop anticiperen we al langer door te overboeken.”

Bij het Coronacommissariaat menen ze dat QVAX wel een verschil kan betekenen. Vijf dosissen die per centrum overschieten, dat lijkt misschien niet veel. “Maar als je dat over 150 centra heen bekijkt, gedurende vijf maanden, dan gaat het om 112.500 dosissen”, klinkt het.

4. Wat als je je als reserve aanmeldt en niet opdaagt?

Wie op de QVAX-lijst staat, zal een sms’je en e-mail krijgen met de boodschap ‘Er is een vaccin beschikbaar – reageer snel’. Binnen het half uur moet je een online bevestiging sturen. Wie ja zegt en geprikt wordt, krijgt meteen ook een afspraak voor een eventuele tweede dosis. Voor wie geen antwoord stuurt, vervalt de uitnodiging. Er zal dan automatisch iemand anders opgeroepen worden. Eén keer of zelfs vaker zo’n lastminute-uitnodiging afwijzen, heeft trouwens geen grote gevolgen. Je zal nog steeds je gewone uitnodiging krijgen. Je verliest ook je plek op de reservelijst niet, maar zal wel opnieuw je beschikbare momenten moeten doorgeven.