Hoe ongezond is cocaïne echt? Toxicoloog Jan Tytgat legt uit

Cocaïne lijkt de laatste tijd alomtegenwoordig. Het gebruik van cocaïne is ‘normaler’ dan ooit en gebruikers lijken niet wakker te liggen van de escalerende drugsoorlog. Maar wat doet cocaïne eigenlijk met je lijf? Toxicoloog Jan Tytgat (KU Leuven) legt uit.

Een telefoontje en 30 minuten later zwier je een paar envelopjes op tafel. Na wat geritsel komt de geur van kerosine je tegemoet. Enkele ogenblikken daarna verspreidt een verdovend gevoel vanuit je neusholte naar je bovenlip. En dan de rush, je begint sneller te praten en voelt je voor even dé man van de avond. Een warme gloed doordringt je, opeens is alles helder. Nog geen uur verder en een onbehagelijk gevoel bekruipt je. Tijd voor een nieuw lijntje.

Klinkt absurd? Veel Vlamingen denken daar anders over. “Een half grammetje op een avond kan geen kwaad”, klinkt het dan. Maar is dat ook echt zo?

Van de jungle naar de spiegel

Cocaïne is een stimulerende drug, net zoals bijvoorbeeld speed of xtc. Maar het verschil met die laatste twee is dat coke gewonnen wordt uit een plant, uit bladeren van de cocaplant om precies te zijn. Speed en xtc worden volledig in labo’s gemaakt. Maar dat wil niet zeggen dat het daarom gezonder is. “Op de traditionele manier wordt in Zuid-Amerika op cocabladeren gekauwd. Dat is onschuldig, de dosis cocaïne is bijzonder laag en wordt meteen afgebroken in de maag. Maar bij ons wordt het zuivere product gesnoven, dat is niet te vergelijken en kan tot geestelijke afhankelijkheid en lichamelijke problemen leiden”, zegt toxicoloog Jan Tytgat (KU Leuven).

Uit cocabladeren wordt in de jungle van Colombia of Peru de actieve stof, cocaïne, gefilterd met oplosmiddelen zoals kerosine. Daarom ruikt het vaak naar benzine. Recht uit de haven van Antwerpen belandt het zo in lijntjes op het telefoonscherm van gebruikers. Met één gram snuif je zo’n 10 lijntjes. Het wordt gesnoven omdat het makkelijk oplost in je neusslijmvlies en zo meteen naar je hersenen wordt gekatapulteerd. Daar zorgt het ervoor dat geluksstofjes zoals dopamine langer in je hersenen blijven circuleren. “Maar het heeft ook een invloed op het adrenaline- en serotoninesysteem, gebruikers voelen zich opgepept en krijgen een kick”, zegt Tytgat. “Maar cocaïne werkt helemaal niet zo lang, om een hele nacht door te dansen moet je ook een hele nacht snuiven. Dat is meteen het gevaar.”

Paranoia en agressie

Wanneer de coke eenmaal door je lichaam giert, gaat je hartslag pijlsnel de hoogte in. Cocaïne vernauwt de bloedvaten, waardoor je bloeddruk stijgt. Daardoor verhoogt het risico op een hartaanval. Uit studies blijkt dat dat risico ook geldt voor jonge gezonde personen die maar af en toe snuiven. “Acute overlijdens door een overdosis komen gelukkig niet zo veel voor, in verhouding met het aantal gebruikers. Maar het klopt dat cocaïne een grote impact heeft op je hart en bloedvaten”, legt Tytgat uit. “Bij frequente gebruikers op festivals of in discotheken zien we vaker dat ze paranoïde worden of een paniekaanval krijgen.”

Gebruikers voelen zich soms ook opgewonden. Maar seks op cocaïne is geen aanrader. Omdat het de bloedvaten vernauwt is het voor veel mannen moeilijk om een erectie te krijgen.

‘Normale mensen’

Eenmaal onder invloed worden sommige gebruikers agressief. Je remmingen verdwijnen en je wordt roekeloos, zeker als er ook alcohol in het spel is. Gebruikers overschatten hoeveel ze kunnen drinken omdat ze zich ‘helder’ voelen. “Als gerechtelijk toxicoloog heb ik al heel wat miserie zien passeren van mensen die onder invloed waren van cocaïne. En dan heb ik het zelfs over moorden”, zegt Tytgat. Al benadrukt hij dat dit zeker niet voor alle gebruikers geldt. “De meeste gebruikers zijn normale mensen, zoals jij en ik”, klinkt het.

Maar wanneer ben je nu verslaafd? “Dat is een complexe vraag. Wanneer je lichaam hunkert naar een nieuwe dosis, ben je verslaafd. Maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor koffie. Toch mag je het niet verbloemen, wekelijks gebruik is niet normaal.”

Neusbeentje

Ten slotte, wat met het cliché dat cocaïnegebruikers hun neusbeentje wegrot, klopt dat? “Ja, zeker bij intensief gebruik kan het neustussenschot beschadigd raken, zowel door de cocaïne zelf als door een rietje. Bovendien wordt cocaïne ook vaak versneden, soms met onschuldige producten zoals suiker, maar regelmatig ook met levamisol. Dat is een ontwormingsmiddel dat een stimulerend effect heeft. Weet dus waar je aan begint”, besluit Tytgat.