Hoe krijgen we Theresa May weg, vragen Britse conservatieven zich af

De Britse Conservatieven stevenen af op een historische nederlaag bij de Europese verkiezingen over tien dagen. Niet dat het de partij van Theresa May veel kan deren: de Tory’s zijn vooral bezig met het voorbereiden van eigen leiderschapsverkiezingen. De ene na de andere kandidaat meldt zich, maar hoe krijgen ze de premier weg?

De inkt is bijna op bij het schrijven van geschiedenis, in politiek en voetbal, maar er zijn nog wel een paar druppels over voor volgende week donderdag. Zoals het er nu naar uitziet eindigt de Conservatieve Partij op de vijfde plek, zelfs achter The Greens, die maandag steun kregen van de voormalige aartsbisschop van Canterbury. Op de eerste plaats staat de ontketende Brexit Partij van Nigel Farage. De oervader van de brexit is zo serieus bij het afstraffen van ‘het verraad van May’ dat hij amper meer alcohol aanraakt.

May praat nog steeds met de oppositie maar veel vooruitgang lijkt er niet te zijn. De premier blijft fel gekant tegen een nieuw referendum, terwijl de Labour-delegatie onder leider van brexit-woordvoerder Keir Starmer een akkoord graag zou willen voorleggen aan de bevolking. De kans bestaat dat May haar deal, met of zonder zegen van Labour, eind deze week nog wil presenteren aan het Lagerhuis, een kansloze missie. Volgens partijgenoten is May dermate geobsedeerd door haar levenswerk dat ze contact met de politieke realiteit verloren is.

Tussen steun en haat

Die realiteit leert dat de Britten volgende week al een soort referendum krijgen. Brexiteers kunnen terecht bij de Brexit Partij, terwijl eurogezinden de keuze hebben uit de Liberaal-democraten, The Greens en Change UK, de partij van gematigde Tory’s en sociaal-democraten. Wie content is met de bestaande impasse kan terecht bij de Conservatieven of Labour. Zoals het nu naar uitziet haalt elke richting ongeveer een derde van de stemmen. De Conservatieve Partij voert nauwelijks campagne voor de verkiezing die nooit plaats had moeten vinden.

Conservatieve partijleden, stemmers en donateurs rennen naar de Brexit Partij. Farage heeft na Annunziata Rees-Mogg, de zus van Jacob Rees-Mogg, nu ook Ann Widdecombe in zijn gelederen, de devoot katholieke partijcoryfee die faam maakte bij Strictly Come Dancing. Waar May vanwege haar doorzettingsvermogen, danspassen en bereidheid tot compromis steun geniet op het vasteland, wordt ze binnen haar eigen partij gehaat. Er gaat geen dag voorbij of er wordt uit eigen kring om haar vertrek geroepen, maar ze lijkt er niet over te piekeren om de strijd op te geven.

Achter de schermen werken Conservatieven nu aan een verandering van de partijregels, met het doel om de fractie meerdere malen per jaar de kans te geven het vertrouwen in de leider op te zeggen. Afgelopen december hadden de brexiteers hun kruit verschoten. Steun krijgt ze van een kleine groep ministers. Vooral Rory Stewart, de minister van Ontwikkelingssamenwerking, steunt zijn bazin. Wel heeft deze Old Etonian, geroemd om zijn kennis van het Nabije Oosten, aangegeven graag premier te willen worden mocht die kans zich aandienen.

Boris Johnson

Boris Johnson en Michael Gove houden zich verdacht stil. Vooral Dominic Raab is druk met campagne voeren. Dat de voormalige brexitminister uit de onthullende documentaire over de brexitonderhandelingen – Brexit: Behind Closed Doors – naar voren komt als harde onderhandelaar die de woede wekte bij Michel Barnier, zal hem geen kwaad doen. Ook Sajid Javid profileert zich, getuige zijn harde lijn met betrekking tot jihad-bruid Shamima Begum. Zijn opmerking dat het land klaar is voor een moslim als premier tekent zijn ambitie.

Dan is er de nieuwe minister van Defensie Penny Mordaunt, die belooft een hardere anti-Poetin-lijn te zullen volgen. Sommige Conservatieven pleiten ervoor om een nieuwe generatie de macht te laten overnemen. Johnny Mercer is daar een goede kandidaat voor, een relatief jonge politicus die onvermoeibaar strijdt voor het lot van oorlogsveteranen. Veel Britse kiezers bekijken de taferelen met een combinatie van verbazing en verveling, zichzelf toch vooral de vraag stellend wie er in vredesnaam het ambt van premier wil vervullen.