Hoe het vuur om zich heen grijpt in Griekenland: ‘De huizen van mijn buren zijn weg’

Honderden verwoeste huizen, duizenden evacuaties en ontelbare hectares natuurgebied die in vlammen opgaan: na buurland Turkije gaat nu ook Griekenland gebukt onder hevige bosbranden. Met aanhoudende temperaturen van 40 graden is beterschap niet meteen in zicht.

Een van de gevaarlijkste branden woedt sinds dinsdag aan de noordelijke rand van de hoofdstad Athene. In een chique lommerrijke buitenwijk in de buurt van een voormalig koninklijk paleis moesten duizenden bewoners in allerijl hun biezen pakken, nadat het vuur razendsnel op hen was afgekomen. Sommigen weigerden en moesten door de autoriteiten worden gedwongen. De kurkdroge pijnbomen waar het gebied vol mee staat, vatten pijlsnel vlam.

Meer dan vijfhonderd brandweerlieden, maar ook het leger, de politie en vrijwilligers probeerden met man en macht te voorkomen dat het vuur verder bewoond gebied inging. Op verschillende plaatsen leek woensdag het ergste gevaar geweken en woedden de branden vooral nog in onbewoond bosgebied tegen een berg aan. Een deel van de bewoners mocht daarom terug naar huis. Of wat daarvan over is: meer dan honderd woningen en bedrijven in en rond de plaats Varybobi zijn door het vuur verwoest.

Zoals het huis van Dimitra Simianopoulou. Er woonden zeven mensen, drie op de bovenverdieping en vier op die daaronder. Simianopoulou probeert met een zwabber het bluswater in haar verwoeste woonkamer naar buiten te vegen. De trap naar de verdieping erboven eindigt nu in de bloedhete buitenlucht, want het dak is volledig weggebrand. “We zijn dinsdag weggegaan zodra we het bevel kregen. We hoopten dat ons huis gespaard was, maar woensdagochtend vroeg is het alsnog afgebrand”, zegt ze terwijl ze even stopt met zwabberen.

En nu? Ze kijkt vragend en haalt haar schouders op. Er is familie om haar te steunen.

Gered door boom

Verderop in de straat heeft Giorgos Sfetsas meer geluk. Zijn huis is als door een wonder gespaard gebleven. “We zagen het vuur van die kant razendsnel op ons afkomen”, zegt hij, wijzend op een verschroeid veld met daarin een verwrongen metalen wrak. “Dat was de auto van mijn broer. We zijn in de mijne weggereden.”

Sfetsas kan nauwelijks bevatten dat zijn huis er nog wel staat. Het vuur kwam tot aan zijn hek en hij heeft een houten dak, maar de boom die daaroverheen hangt vatte geen vlam. “Ook al is die kurkdroog. Kijk, alleen wat schroeiplekken.” Enige opluchting dus, maar zijn fijne bosrijke omgeving is hij kwijt. “Gelukkig zijn er geen slachtoffers gevallen. Maar de huizen van mijn buren zijn weg. En of de natuur hier ooit weer terugkomt, vraag ik me ook af.”

Inmiddels is het aan het begin van de middag alweer dik boven de 40 graden Celsius. Niet alleen de hitte, maar ook de stank is ondraaglijk. Door de rook, maar her en der hangt ook een kadaverlucht. Sommige dieren konden niet op tijd vluchten. Brigades van vrijwilligers uit heel Athene struinen het gebied af op zoek naar gewonde of verdwaasde beesten. Ze vinden vooral katten en honden, soms gewond, maar ook bijvoorbeeld eenden in een vijver.

“Heb je misschien een dood paard gezien?”, vraagt een brandweerman bij een renstal die volledig is afgebrand. De staldeuren staan open. Meer dan 250 paarden konden worden overgebracht naar een renbaan elders, maar een deel brak bij de evacuatie los en liep door de straten van Varybobi. Ze zijn nog niet allemaal gelokaliseerd.

Hittegolf

Een jongeman rijdt stapvoets op een scooter door de straat en laat zijn tranen de vrije loop. Boven hem vliegen voortdurend blushelikopters en -vliegtuigen over met reservoirs en grote emmers water. Een teken dat het vuur nog niet gedoofd is.

Dat is ook erg lastig zolang de temperatuur zo hoog blijft. Griekenland zit midden in de ernstigste hittegolf in meer dan dertig jaar. Op sommige plaatsen stijgt het kwik al dagen achter elkaar tot boven de 45 graden. Vanaf morgen gaat de temperatuur een paar graden naar beneden, maar van echte afkoeling is geen sprake en van neerslag al helemaal niet.

Daarom bestaat de vrees dat het aantal branden zich verder zal uitbreiden. Meer zelfs, verschillende van de bosbranden die woensdag geblust waren, flakkerden gisteren opnieuw op. Dat is vooral aan de noordrand van Athene zo. Daarnaast is vooral de brand op het eiland Evia, ten noordoosten van de hoofdstad, ernstig. Inmiddels is meer dan 2.000 hectare natuur verwoest en zijn tien dorpen geëvacueerd, deels via het strand.

Ook op het schiereiland Peloponnesos zijn diverse brandhaarden, onder andere bij Olympia, waar de oorsprong van de Olympische Spelen ligt. De historische ruïnes werden in de nacht van woensdag op donderdag dan wel gered, volgens gouverneur van de regio Nektarios Farmakis is het gevaar nog niet voorbij.

Premier Kyriakos Mitsotakis heeft woensdag Varybobi bezocht. Hij bedankte de brandweer en prees de autoriteiten. “Godzijdank heeft dit alles geen mensenlevens gekost en heeft het evacuatiesysteem uitstekend gewerkt.” Maar bewoners klagen dat de brandweer in geen velden of wegen te bekennen was toen de vlammen op hun huizen afkwamen, omdat ze bezig waren te voorkomen dat het vuur oversloeg naar dichter bevolkt gebied.

Intussen worden inwoners van de regio Athene, zo’n 4 miljoen, opgeroepen zo veel mogelijk binnen te blijven in verband met de dikke schadelijke rook die over de hele stad hangt. Ook dwarrelt er as neer. Nu zitten de meesten, als zij niet al op vakantie zijn, dezer dagen toch al binnen met de airco aan.

En dat plaatst de autoriteiten voor een ander probleem: het elektriciteitsnet dreigt overbelast te raken. De bosbranden verergeren dit nog eens doordat circuits buiten werking gesteld moeten worden. In sommige wijken van Athene doen er zich af en toe korte storingen voor. De piekbelasting is vooral ’s avonds, als zonnepanelen geen bijdrage kunnen leveren. Premier Mitsotakis roept de Grieken daarom op hun airconditioning niet onder de 26 graden in te stellen.