Hoe haalbaar zijn de voorwaarden bij de versoepelingen? ‘Niet onmogelijk, maar dan moet de daling snel gaan’

Aan het stappenplan voor de versoepelingen zijn voorwaarden verbonden. Dat we die halen, is volgens experts geen uitgemaakte zaak. De kritieke drempels voor de vaccinatiegraad en het aantal patiënten op intensieve zorg zijn niet eenvoudig in te schatten.

Op papier is het plannetje voor de belangrijke versoepelingen zo getekend. Op 8 mei neemt ons land een grote horde: dan mogen cafébazen hun terrassen opendoen en kunnen er buitenactiviteiten plaatsvinden met maximaal 25 deelnemers. Maar dan komen we bij de kleine letters. Het buitenplan heeft als voorwaarde dat zeven op de tien 65-plussers minstens één prik heeft gekregen.

Op dit moment heeft iets meer dan 54 procent van de 65-plussers in ons land minstens één spuitje gekregen. Om naar de magische grens van 70 procent te gaan, moet dat aantal stijgen met 351.770. In het huidige tempo lijkt het mogelijk om het doel tegen 8 mei te halen.

Maar op de powerpointpresentatie van het Overlegcomité staat dat die 65-plussers niet enkel gevaccineerd, maar ook beschermd moeten zijn. Wie één prik heeft gekregen, is redelijk beschermd tegen het virus en zal volgens onderzoek niet zo gauw meer in het ziekenhuis belanden. Het duurt wel nog zo’n tien dagen na de prik voor die bescherming in werking treedt. Dat betekent dus dat die 70 procent rond 28 april gehaald moet zijn.

En dan is er nog de parameter van de tweede prik. “De afgelopen weken hebben we vooral eerste prikken gezet”, zegt UGent-statisticus Bart Mesuere. “Bij Pfizer moet je na zo’n vijf weken een tweede dosis krijgen. Omdat er dezer weken heel veel mensen een tweede prik nodig hebben, komen er minder mensen bij die hun eerste spuitje krijgen.”

Planning

In hoeverre dat gaat doorwegen op de planning van de volgende weken, is lastig uit te maken. Uit de publieke gegevens is niet duidelijk op te maken wanneer het aantal mensen dat op een bepaalde dag een spuitje krijgt, om zijn tweede prik moet gaan. Maar volgens biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt/KU Leuven) kan het lukken. “Grof gerekend zet ons land 400.000 spuitjes per week”, zegt Molenberghs. “Het zou me verwonderen dat we ineens meer dan de helft aan tweede vaccins moeten spenderen.”

Ook de drempel van 70 procent lijkt hier vooral symbolisch gekozen. Het is niet zo dat alle 65-plussers dan beschermd zijn door een soort van groepsimmuniteit. “Daar heeft het inderdaad niets mee te maken”, zegt Molenberghs. “Maar natuurlijk is het wel zo dat de risico’s voor die groep dan al afnemen, omdat er zovelen een lager risico lopen op hospitalisatie of overlijden.”

Bij de vaccinatietaskforce klinkt het dat er wel rekening is gehouden met de tweede prik, maar daar is men eerder onzeker over de leveringen. De pauze die ons land heeft ingelast met de 36.000 vaccins van Johnson & Johnson speelt geen grote rol, omdat we voor deze periode vooral op AstraZeneca en Pfizer leunen.

De andere voorwaarde is dat de situatie in de afdelingen intensieve zorg “duurzaam verbetert”, zei minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). Er moet dus een dalende trend zitten in de ingenomen ic-bedden. Pas bij de volgende horde op weg naar het rijk der vrijheid is er een getal op geplakt. Als begin juni 500 coronapatiënten of minder op intensieve liggen – en bijna alle 65-plussers en mensen met onderliggende aandoeningen gevaccineerd zijn – dan start ook het binnenplan en mag de horeca weer volledig open.

Intensieve zorg

Nu liggen er nog meer dan 900 coronapatiënten op intensieve. Dat wil zeggen dat de ic-afdelingen zo goed als vol liggen. Over een week bekeken was er woensdag zelfs een stijging met 4 procent. Wanneer er een knik in de curve komt, is nog niet precies te zeggen. Pas als er zich een duidelijke daling aftekent, weten experts dat de piek voorbij is. En pas dan kan er echt een projectie worden gemaakt van de evolutie van de situatie.

“Dan moeten we kijken hoe snel de daling gaat”, zegt Mesuere. “Het lijkt me niet onmogelijk om tegen juni aan die 500 te komen, maar dan moeten we wel sterk zakken. De vraag is wanneer die daling zal beginnen, daar durf ik geen uitspraak over te doen.”

Bij de vorige twee golven dook de curve na de piek als een roetsjbaan naar beneden. Maar nu zijn de omstandigheden anders. De vaccins doen hun ding vooral bij oudere leeftijdsgroepen. Door de Britse variant komen er jongere mensen terecht op intensieve zorg en moeten patiënten er langer blijven.

Omdat de ziekenhuizen nauwelijks nog ic-bedden hebben, moeten ze andere zorg uitstellen. Op de persconferentie gaf premier Alexander De Croo (Open Vld) het voorbeeld van een man met een hersentumor die moest wachten op een biopsie.

Na de persconferentie was er bij de virologen kritiek te horen op de uitkomst van het Overlegcomité, want er wordt nu op korte tijd heel veel mogelijk. Sowieso gaan de scholen weer open en beginnen de kappers weer met knippen, nog voordat de horeca opent. Welk effect dat gaat hebben op de cijfers voor 8 mei, is koffiedik kijken.

“We gaan die weken nodig hebben om te zien waar we staan”, zegt Molenberghs. “Daarom is het goed dat er een veiligheid wordt ingebouwd in het stappenplan. Of we aan die voorwaarden gaan voldoen, kunnen we nu nog niet bepalen. Ik durf vandaag ook niet te zeggen waar we over twee weken gaan staan met het aantal patiënten op intensieve zorg.”