Hoe groot is de kerndreiging uit Rusland? ‘De NAVO heeft hier een raketafweersysteem, maar dat werkt niet’

Wat moeten we ons precies voorstellen bij de verhoogde staat van paraatheid van de Russische kernwapens?

“Ook onder gewone omstandigheden zijn die raketten natuurlijk klaar om gebruikt te worden. Maar dan blijven er altijd nog een aantal technische procedures die de militairen eerst moeten doorlopen, en dat vergt zijn tijd. Plaats je die wapens in een verhoogde staat van paraatheid, dan worden sommige van die procedures al afgerond, waardoor je op het moment van de waarheid sneller kan inzetten.

“Het is zo dat de doctrines van de kernwapenstaten, meer bepaald de Verenigde Staten en Rusland, vooral gericht is op het principe van counter force. Dat wil zeggen: eerst en vooral gericht tegen de kernwapens van de tegenpartij. Als er dan een Amerikaanse first strike zou komen, dan is Rusland nu in staat om snel te ageren voor die kernwapens landen. Die wapensystemen vliegen zeer snel, intercontinentale raketten doen een halfuurtje over de afstand tussen Rusland en de VS. Tegen dat je die raketten opmerkt, resteren er nog een tiental minuten voor een president om een beslissing te nemen.”

Mogen we dan verwachten dat de VS straks die communicatie evenaart?

“Dat is koffiedik kijken, maar dat zou alvast de bestaande militaire logica volgen.”

Hoe moeten we het nucleaire arsenaal van die landen inschatten?

“Wereldwijd zijn 90 tot 95 procent van de nucleaire wapens in handen van Rusland en de Verenigde Staten. Er zijn er nu ongeveer nog 13.000, dus zij beschikken elk over een zesduizendtal kernwapens. Ongeveer een derde daarvan zijn tactische kernwapens (om in geval van oorlog strategische doelen uit te schakelen zoals commandocentra, MIM).

“Die wapens worden ook onderhouden en gemoderniseerd. Daar gaat in beide landen veel geld naartoe. In 2018 gaf Poetin nog een speech over nieuwe wapensystemen die eraan zitten te komen. Die worden nu in gebruik genomen.”

Acht u de kans op een aanval reëel?

“De situatie is sowieso zeer zorgwekkend. Het is lang geleden dat we dit soort dreiging nog gezien hebben, en als we naar een situatie evolueren waarin kernstaten die steeds vaker uiten, komt het er ooit eens van. Het risico op een aanval is sowieso vergroot.

“In de eerste plaats moeten we dit echter zien als een signaal naar het Westen, ook al omdat er geen directe communicatielijnen meer zijn: ‘Stop met u te moeien met dit conflict.’ Ik denk dat Poetin vooral last heeft van de wapenleveringen aan Oekraïne die hij niet meteen verwacht had, zeker van landen zoals Duitsland en België.”

Hoe beschermd is West-Europa in deze context?

“De kans is groter dat er vanuit Moskou een raket naar Brussel vertrekt dan naar de VS. Er zijn verschillende korte en middellangeafstandsraketten die West-Europa kunnen bereiken. De NAVO heeft hier dan wel een raketafweersysteem, maar technologisch gezien werkt dat niet. Dat weten ze.”

Maakt u zich zorgen?

“Ik pleit al jaren voor een wereld zonder kernwapens. Maar dan moet ook het Westen die wapens willen opgeven, en blijkbaar moet er iets gebeuren zoals vandaag vooraleer we de dreiging ernstig nemen. Zowat alle pogingen tot nieuwe wapenbeheersingsakkoorden zijn de voorbije jaren gestrand.

“De doomsday clock, de klok die op basis van allerlei criteria aangeeft hoe dicht we bij onze eigen vernietiging staan, stond nog nooit zo dicht bij middernacht als nu. En die analyse dateert van voor deze oorlog.”