Blik op BelgiëGent
Hoe Gent mogelijk het zicht op het eigen verleden ondergraaft
Het Gentse stadsbestuur heeft besloten om de Stadsdienst Archeologie sterk af te bouwen. De maatregel maakt deel uit van een algemeen besparingsplan. Archeologen aan de UGent en het Forum Vlaamse Archeologie vrezen dat de negatieve gevolgen voor het erfgoedbeleid en de stad zelf groot zullen zijn. ‘Het fundamentele probleem is het gebrek aan een globale visie.’
Hippe muzak, warm kunstlicht, proper sanitair en, als kers op de taart, Dyson-kranen waar meteen ook een handdroger is ingebouwd: zelfs de kieskeurigste bezoeker van het Sint-Baafshuis in Gent, vlak naast de Sint-Baafskathedraal, moet allicht toegeven dat het mannentoilet in het gebouw meer dan degelijk is ingericht.
Eén specifiek element springt te midden van al de hedendaagse interieurelementen en technologische componenten in het oog: een lange zandkleurige tot grijze muur met meerdere rijen schuin geplaatste stenen erin. Het is een restant van een vroegmiddeleeuws rechthoekig gebouw dat zeer waarschijnlijk een belangrijke rol heeft gespeeld in de stad. Welke rol? Dat zijn stadsarcheologen op dit ogenblik aan het uitzoeken. Vaststaat dat het bouwwerk essentieel is om een beter beeld te krijgen van het leven in en de geschiedenis van het middeleeuwse Gent.
“De muur is een onderdeel van wat een van de oudste stenen gebouwen van Gent moet zijn geweest”, vertelt Wim De Clercq, professor archeologie aan de UGent, in het gesprek dat we samen met zijn collega’s professor Anne-Laure van Bruaene en postdoctoraal onderzoeker Ewoud Deschepper voeren. “In plaats van de muur weg te graven, heeft men de restanten geïntegreerd in de architectuur. Het project is weliswaar door private bouwheren uitgevoerd, maar dat was nooit gebeurd als de Gentse Dienst Stadsarcheologie daar geen centrale rol in had gespeeld.”
Het is een van de vele gevallen waarin hun expertise cruciaal is geweest voor het behoud en de integratie van het archeologische erfgoed van de stad. Net deze dienst wordt nu echter sterk bedreigd in zijn werking.
“We hebben heel bewust niet op cultuur bespaard in Gent”, zei burgemeester Mathias De Clercq (Open Vld) vorige week nog naar aanleiding van de tweede reeks besparingen die de stad in slechts iets meer dan een half jaar tijd moet doorvoeren. “Cultuur zit diep in het DNA van onze stad”, voegde hij eraan toe. Uitspraken die lastig te rijmen vallen met de aankondiging begin deze week dat de Dienst Stadsarcheologie sterk wordt afgebouwd. De vraag die zich opdringt: is archeologie dan geen cultuur in de ogen van het Gentse stadsbestuur? Of is de financiële situatie waarin de stad verkeert misschien echt zo penibel dat men met grote tegenzin tegen de eigen principes in moet handelen?
Even de feiten en cijfers op een rij. De stad Gent moest 21 miljoen euro zien te vinden en minstens 200.000 daarvan zou volgens de gemaakte oefening moeten komen van een halvering van het personeelsbestand van de archeologische dienst. De publiekswerking wordt niet geschrapt, maar de opgravingen zullen niet meer gedaan worden door de stadsdienst zelf. Die zal slechts de functie gaan vervullen van een administratief controleorgaan. Het eigenlijke veldwerk wordt volgens het plan voortaan uitbesteed aan private firma’s.
“Op die manier gaat het maatschappelijke perspectief verloren en wordt het moeilijker om het algemeen belang te waarborgen. De uiterst specifieke kennis en finesse die de Gentse stadsarcheologen bezitten, wordt zodoende ook niet meer benut”, stellen professor De Clercq en zijn collega’s. “Het fundamentele probleem bij het Gentse stadsbestuur is eigenlijk het gebrek aan een globale visie op de manier waarop archeologie en andere culturele disciplines samenwerken om bij te dragen aan hoe we Gent begrijpen en beleven.”
Zo’n visie lijkt, gezien de ambitie die is uitgesproken om van Gent in 2030 de Europese culturele hoofdstad te maken, essentieel. Filip Watteeuw, Gents schepen van Mobiliteit, Publieke Ruimte en Stedenbouw (Groen), nuanceert: “Het enige wat wij doen, is afzien van eigen teams voor opgravingen. Dat we het overzicht zouden verliezen klopt niet, als we binnenkort erkend worden als onroerenderfgoedgemeente, dan zullen we net méér overzicht hebben. Ook dat we de bestaande expertise zouden verliezen, is onjuist, de Dienst Stadsarcheologie blijft superviseren. Zoals gezegd: enkel opgravingsprojecten zullen we niet meer zelf uitvoeren. In het licht van de kandidatuur voor Europese culturele hoofdstad is dit geen slechte zaak.”
Zal Gent lijden onder of net baat hebben bij het nieuwe beleid? Archeologen van de universiteit en het Forum Vlaamse Archeologie beloven vandaag alvast actie te voeren aan het stadhuis.
