In het ene land gaan bij het eerste coronageval de grenzen dicht, in het andere gaat het leven door of er niets aan de hand is. Is dat een kwestie van volksaard?
Niets aan de hand? De Russen hebben hun twijfels
Voor een land met een 4.200 kilometer lange grens met China is de crisis bijzonder beperkt. 34 besmettingen, nul sterfgevallen, aldus de autoriteiten. Maar de scepsis over die aantallen is groot.
Dat komt deels door de Russische volksaard. De Russen hebben een diep wantrouwen in hun overheid nadat ze eeuwenlang voorgelogen zijn. In de Sovjet-Unie hielden de autoriteiten hele kernrampen geheim en vorig jaar zeiden ze ook dat niemand zich zorgen hoefde te maken na een raketexplosie in het noorden, terwijl later bleek dat er een kleine kernramp met zeker zeven doden plaatsgevonden had. Dus wordt er toch vast gehamsterd.
De scepsis over het lage aantal besmettingen is ook groot door de typisch Russische omgang met verdachte gevallen. Een vrouw met coronaklachten in Moskou belde deze week het noodnummer, maar de ambulancemedewerkers zeiden nog voor ze haar gezien hadden: dit kan geen corona zijn, want ze is niet in een risicoland geweest. Nederland, waar de vrouw geweest was, stond niet op de officiële lijst risicolanden. Dat ze op internationale vliegvelden geweest was, deed er niet ook toe. De ambulancemedewerkers voerden precies uit wat hun opgedragen was: neem alleen mensen mee die in een risicoland geweest zijn. Zo kunnen ze niet gestraft worden door mensen hoger in de hiërarchie, nog altijd een grote angstbron voor Russen.
Best kans dat het werkelijke aantal gevallen dus hoger ligt, stellen virologen. Maar bewijzen hebben ze niet.
Ondertussen maakten de autoriteiten dinsdag handig gebruik van de crisis. President Poetin had net zijn explosieve speech gehouden, waarin hij bepleitte dat de grondwet dringend veranderd moet worden zodat hij tot 2036 president kan blijven (zijn argument: alleen een sterke president kan Rusland beschermen in deze onstuimige tijden, zie het coronavirus). Onmiddellijk na de speech verbood de Moskouse burgemeester plots massale samenscholing wegens coronagevaar. En dus is er geen mogelijkheid meer om te demonstreren tegen een grondwetsaanpassing die Poetin de langstzittende Kremlin-leider sinds Peter de Grote kan maken. (Tom Vennink)
Lees ook onze liveblog
Oeganda doet wat het kan, maar malaria er is ook nog
Het is weer eens wat anders: een Afrikaans land dat inreisbeperkingen oplegt aan Europeanen. Dus ook aan bazungu, blanken, de soort die normaal kan komen doen wat-ie wil in Oeganda. Bazungu staan hier op zo’n hoog voetstuk dat het zelfs een beetje gnant kan zijn.
De inreisbeperkingen komen niet voort uit vijandigheid, maar uit zorgen over het coronavirus. Oeganda blijft graag virusvrij. Twaalf andere landen bezuiden de Sahara kampen met coronabesmettingen die herleidbaar zijn tot Europa, en dus voert Oeganda strenge maatregelen in. Vliegtuigpassagiers uit elf Europese landen waaronder Nederland, Italië, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië moeten na aankomst veertien dagen in quarantaine, ziekteverschijnselen of niet. China en Amerika staan ook op de lijst.
‘Dit bewijst onze vastberadenheid om het land veilig te houden’, schrijft de krant Daily Monitor. Westerse toeristen annuleren reizen naar Oeganda en dus droogt de belangrijkste bron van harde valuta voor ‘de parel van Afrika’ op, maar Oeganda’s ministerie van Gezondheidszorg doet wat ze moet doen en verricht ‘goed werk’.
De daadkracht tegen het coronavirus kan trouwens mede bedoeld zijn om indruk te maken op de buitenwacht: donoren financieren haast de helft van Oeganda’s gezondheidszorg. Een deel van de eigen inkomsten gaat intussen op aan het kopen van stemmen voor de president, voor de verkiezingen van volgend jaar.
Onder Oegandezen is van coronapaniek verder niets te merken. Mensen besteden hun aandacht aan andere dingen dan de ruim 130 duizend coronabesmettingen en circa 5.000 doden wereldwijd. Aan malaria bijvoorbeeld. Malaria treft elk jaar meer dan 10 miljoen Oegandezen en doodt er elk jaar meer dan 10 duizend. (Mark Schenkel)
Pas toen de beurs instortte, werd Amerika wakker
Weinig landen waren zo slecht voorbereid op het virus als de Verenigde Staten. De combinatie van gebrekkige gezondheidszorg, een grofmazig sociaal vangnet, bureaucratische traagheid, institutioneel wantrouwen en een president die de cijfers ondergeschikt maakt aan zijn ego en herverkiezing, blijkt dodelijk.
Natuurlijk zou het virus hoe dan ook hebben huisgehouden. Maar doordat de federale regering de uitbraak bagatelliseerde en maar zeer beperkt testen toestond, heeft het virus zich twee weken lang tamelijk ongehinderd kunnen verspreiden, terwijl de cijfers kunstmatig laag bleven.
Heel Amerikaans: pas toen de beurs instortte, schrok de politiek wakker. Na weken van bazelen en wegwuiven erkende president Donald Trump woensdagavond dat er een probleem was.
Ook bleek Tom Hanks ineens besmet. De acteur die zo vaak Amerika vertolkt, van Forrest Gump tot sheriff Woody, voelde zich niet lekker en was toevallig in Australië, waar testen gratis en ruim voorhanden zijn. Als hij het heeft kan iedereen het hebben, was de conclusie in de VS.
De gevolgen, sinds donderdag: lege schappen in de supermarkten, stilgelegde sportcompetities, het licht uit op Broadway. In de staat Washington zijn de scholen tot eind april gesloten, in Maryland tot eind maart. Heel consequent zijn de maatregelen niet: in steden als New York zijn de (openbare) scholen nog steeds open, omdat tienduizenden kinderen anders niet te eten krijgen of geen dak boven hun hoofd hebben.
Intussen krijg je te horen dat je, als je ziek wordt, niet naar de dokter hoeft te gaan om een test te vragen, want die zijn er voorlopig toch niet (de gerenommeerde Centers for Disease Control hadden een onbetrouwbare test uitgerold, en alternatieven zijn schaars). Thuisblijven en uitzieken, is het devies. Veel mensen werken door, omdat ze geen onbetaald ziekteverlof hebben. In de New Yorkse metro – die nog steeds rijdt – was de bezettingsgraad donderdag maar 20 procent lager dan normaal.
Vrijdag probeerden Trump en de Democratische oppositie hardnekkig tot een pakket financiële en medische noodmaatregelen te komen. Belangrijk struikelblok: iets met abortus. Het is een wereldwijde ramp, maar het blijft Amerika. (Michael Persson)
Lees ook: Strijd tegen coronavirus wordt ook een oorlog in België
Spanjaarden ontvluchten brandhaard Madrid
Met een grote koffer staat Felipe Nacio (25) te wachten op het busstation in Madrid. Hij gaat hier weg, naar het dorp in de Extremadura waar hij vandaan komt. ‘Madrid is een van de brandhaarden van het coronavirus’, zegt de logistiek medewerker. ‘En ik wil nu ook bij mijn familie zijn.’
Hij is een van de vele Madrilenen die de stad ontvluchten nu er in rap tempo meer coronabesmettingen komen. De uittocht laat zien hoezeer Spanjaarden met één been in het dorp van hun (groot)ouders staan. Dáár zoeken ze hun heil nu in Madrid al meer dan 2.000 mensen ziek werden en er 64 doden vielen door het coronavirus – ongeveer de helft van het aantal gevallen in Spanje.
In Madrid is de gezondheidszorg nauwelijks berekend op het grote aantal patiënten. Dat heeft deels te maken met de bezuinigingen die zijn doorgevoerd tijdens de (vorige) economische crisis. In vergelijking met 2008 zijn er 2.200 artsen en verplegers en 2.100 bedden minder – terwijl de bevolking van Madrid juist behoorlijk is toegenomen.
De regioregering heeft besloten patiënten met lichtere symptomen op te vangen in hotels, sporthallen en bejaardenhuizen. Het is de vraag of dat genoeg zal zijn: in Spanje is het aandeel patiënten dat er ernstig aan toe is veel groter dan in China, omdat er verhoudingsgewijs meer ouderen zijn.
En dus is de angst toegeslagen. Op het busstation maken oudere inwoners, normaal altijd bereid tot een praatje, afwerende gebaren en lopen snel door. Bars en restaurants moeten dicht. Speeltuintjes zijn afgezet met linten. In Catalonië zijn al enkele kleinere steden en dorpen afgesloten van de buitenwereld.
Dat scenario is ook in Madrid steeds waarschijnlijker. De Spaanse regering riep vrijdag de noodtoestand uit, die het mogelijk maakt reizen aan banden te leggen. Premier Sánchez benadrukte het belang van collectieve actie. ‘De overwinning op het virus hangt af van ons allemaal. Het meest heroïsche dat je kunt doen is thuisblijven en je handen wassen.’
Op het busstation stappen een Chileense moeder en een dochter nog net op tijd op de bus naar Sevilla. Het vliegverkeer naar hun thuisland is geschrapt, en dus duurt hun vakantie in Spanje nu langer dan voorzien. Waarom Sevilla? ‘Daar is het goedkoper, en er is minder coronavirus.’ (Maartje Bakker)
Lees ook: Coronavirus in cijfers en kaarten: het aantal besmettingen, doden en genezen patiënten
Bedaard laat de Britse regering het virus komen
Keep calm and carry on. Het is een cliché, maar wel de beste manier om de houding van de Britse regering samen te vatten. Anders dan in andere Europese landen, waaronder Ierland, blijven scholen gewoon open en is er geen dringend overheidsadvies om grote bijeenkomsten te annuleren. De nonchalante aanpak van Boris Johnson doet in de verte denken aan die van zijn held Winston Churchill tijdens de London Fog in 1952, die voor naar schatting 12 duizend Londenaren fataal is geweest. De oorlogspremier zag het als een meteorologisch probleem dat wel zou overwaaien. Pas laat, onder druk van de publieke opinie, kwam Churchill in actie.
Maar er zit een logica achter Johnsons passiviteit. Bij de medische en wetenschappelijke adviseurs van de regering overheerst de gedachte dat een massale verspreiding van het virus niet te stoppen is. De nadruk ligt nu op het immuun maken van de bevolking om bestand te raken tegen nieuwe coronagolven in de toekomst. Bij bestaande virussen is dit geen gekke gedachte, maar omdat er over corona relatief weinig bekend is, neemt de regering hier volgens critici een enorm risico en wordt de bevolking als proefkonijn gebruikt. Onder meer oud-minister van Volksgezondheid Jeremy Hunt is het oneens met de eigenzinnige aanpak.
Dit gokken op herd immunity kan bovendien vele doden tot gevolg hebben. Nu staat de teller op tien, maar bij een voorzichtige sterftegraad van 1 procent kan deze aanpak leiden tot honderdduizenden doden. De Britten proberen zo veel mogelijk door te gaan met het gewone leven en zijn, zo beweren sommige opiniemakers, te koppig om zich te laten ‘opsluiten’ door de autoriteiten, zoals in China en Italië het geval is. ‘Keep calm and carry on’ kent zijn grenzen. Al twee weken geleden, eerder dan de Nederlanders, zijn de Britten begonnen met hamsteren. Onaangetast is de humor, getuige een cartoon van twee televisiekijkende Britten met de begeleidende ballontekst ‘God I miss Brexit!’. (Patrick van IJzendoorn)
Orbán weet precies hoe hij corona kan misbruiken
Mondkapjes? De dame achter de balie van de apotheek schudt haar hoofd. In heel Boedapest zijn ze zo’n beetje uitverkocht. De Hongaarse regering moest deze week bekennen dat een flinke partij mondkapjes door het Duitse exportverbod in Hamburg was blijven steken. Nieuwe exemplaren worden nu achter tralies genaaid door gedetineerden.
Hongaren zijn overlevers, gespitst op ieder denkbaar gevaar. In de regel komen die ‘gevaren’ voor het kleine land van buiten. Premier Viktor Orbán stelde in zijn wekelijkse radio-uurtje de nationale antenne nog maar eens af op standje waakzaam. ‘We zijn in oorlog op twee fronten. De ene is het coronavirus, de ander is migratie. Er is een logisch verband tussen de twee, omdat ze zich allebei verspreiden door beweging.’
Corona is een kolfje naar de hand van de 56-jarige premier. Wat de voorbije jaren voor ‘de migrant’ gold, geldt nu voor het virus: de doorsnee Hongaar heeft het nog nooit met eigen ogen gezien, maar dat maakt de angst er niet kleiner op.
Op 1 maart, toen de eerste Hongaar in eigen land nog besmet moest raken, gooide Orbáns kabinet de zogeheten ‘transitzones’ aan de grens met Servië dicht. Het laatste kiertje in het asielsysteem ging op slot, volgens de autoriteiten omdat asielzoekers (die in werkelijkheid al maanden op de Balkan zitten) het virus zouden meenemen uit landen in het Midden-Oosten. Binnenkomen deed het virus toch, maar dan via Iraanse uitwisselingsstudenten. Van de negentien patiënten die Hongarije vrijdag telde, komen er negen uit Iran. De regering riep alvast de noodtoestand uit.
Het echte gevaar, zeggen critici, komt niet van buiten maar van binnen: de staatsziekenhuizen zijn onderbemand, onhygiënisch en niet toegerust op een crisis als deze. De artsenvereniging sloeg alarm, maar werd door het ministerie beschuldigd van ‘chantage.’ Zo gemakkelijk laat een nationale antenne zich niet bijstellen. (Jenne Jan Holtland)
Politieke bestel zit Duitse coronabestrijding in de weg
Het Duitse corona-beleid in een woord? Verwarrend. In tien van de zestien deelstaten zijn de scholen dicht, in de overige zes maandag gewoon verder. Berlijners kunnen de komende maand niet naar het theater, maar wel naar de bioscoop.
Het inconsequente beleid is een voortvloeisel uit het politieke bestel in ons buurland. Duitsland is een federatie, waar de federale overheid in Berlijn over veel zaken maar weinig te zeggen heeft. Deelstaten, gemeentes en zelfs stadsdelen kunnen veel zaken zelf regelen. Tel daar nog het trage werktempo van Duitse overheidsinstellingen bij op en de wirwar wordt enigszins verklaarbaar.
Toen Angela Merkel zich eerder deze week persoonlijk uitsprak over het coronavirus , erkende ze dat de situatie uitzonderlijk was, ‘uitzonderlijker dan de financiële crisis van 2009 en de vluchtelingencrisis van 2015.’ Maar dat waar veel Duitsers naar snakken, duidelijke, vergaande maatregelen, kon de Kanselier niet bieden.
Ze kon slechts adviezen geven: het lijkt haar verstandig als Duitsers ‘niet noodzakelijke sociale contacten’ tot een minimum beperken, en dat ze grote en kleine evenementen afgelasten. Verder wees ze op ieders eigen verantwoordelijkheid in de strijd tegen dit virus. Maar hoe?
Om tegemoet te komen aan de roep om duidelijker regels publiceren media op hun website ontstellend lange vragenlijsten over goed gedrag in tijden van corona. (Op de website van Spiegel staan 39 vragen en antwoorden, op die van de Tagesspiegel zelfs 66.)
En zo kruipt het virus in het belangrijkste spanningsveld binnen elke democratie, dat tussen vrijheid en verantwoordelijkheid. Het virus weet het niet, maar het treft niet alleen mensen op hun zwakste plek, maar ook maatschappijen.
‘We hebben nu twee opgaven, zei Merkel, ‘in de eerste plaats het redden van mensenlevens en in de tweede plaats het op gang houden van de economie.’ Om de vrije val op de beurs van Frankfurt een halt toe te roepen beloofde minister van Financiën Olaf Scholz onbeperkte kredieten aan bedrijven, een soort blanco cheque. Daarvoor moest wel de Schwarze Null, de roemruchte spaarpolitiek van de CDU, sneuvelen – iets wat onder normale omstandigheden ondenkbaar was geweest.
Zie daar toch een constante met de vorige crises die Merkel noemde: Duitsland, het land waar veranderingen onder normale omstandigheden vaak tergend traag tot stand komen, blijken zaken in noodsituaties steeds bliksemsnel te kunnen worden geregeld. De Duitse beurs schoot direct zeven punten omhoog.
‘Een financiële bazooka’, noemde Scholz zijn plan. Een Duitse Minister die zich bedient van wapenmetaforen, dat is ook best uitzonderlijk. (Sterre Lindhout)
Nooit zijn de Italianen zo eensgezind als tijdens een crisis
Het gebeurt nooit dat alle politici in Italië het met elkaar eens zijn. Net zoals het vrijwel nooit gebeurt dat de straten van Napels letterlijk worden schoongeveegd, en daarna zelfs ontsmet. Nooit houden Romeinen, niet bepaald het meest rigide volk op aarde, zich zo netjes aan de regels en nooit zien Italiaanse wachtrijen er zo ordentelijk en netjes uit als deze week voor ’s lands supermarkten.
Hoewel Italië te maken heeft met de verregaandste vrijheidsbeperkingen sinds de Tweede Wereldoorlog, bleek deze week uit een opiniepeiling dat zowaar 89 procent van de Italianen ze vol overtuiging steunen, ook al zei 76 procent zich tegelijkertijd te realiseren dat ze ‘zeer ernstige’ gevolgen zullen hebben voor de economie.
Die eensgezindheid is opmerkelijk, want Italië – een land dat in 73 jaar tijd 66 regeringen versleet – wordt doorgaans niet vaak geprezen om zijn saamhorigheid. Sterker nog: geen enkele van die 66 regeringen maakte ooit haar termijn vol en toen Goethe ruim tweehonderd jaar geleden de volksaard van de Italianen probeerde te vatten, schreef hij al: ‘De verschillende maatschappelijke lagen doen niets anders dan ruziemaken.’
Het vreemde aan die Italiaanse volksaard is dat hij in tijden van crisis vrijwel volledig lijkt te verdwijnen. Voor er een aardbeving plaatsvond in Amatrice klonk er geruzie in de stad, een paar dagen erna laaiden diezelfde ruzies weer opnieuw op, maar tijdens de ramp was er alleen saamhorigheid.
Misschien is het iets katholieks, misschien komt het door hun lange ervaring met rampen en chaos, maar feit is dat het gros van de Italianen zich momenteel van zijn beste kant laat zien. Dat geldt voor vrijwilligers die eten naar patiënten in quarantaine brengen, voor artsen en pizzabezorgers die, beiden op hun eigen manier, ongekende uren draaien, maar bijvoorbeeld ook voor voetbalsupporters die de maatregel om hun geliefde Serie A stil te leggen bijna unaniem steunen.
Italië in tijden van corona voelt een beetje als een volledige zonsverduistering: een zeer zeldzaam natuurfenomeen dat maar één keer in de zoveel jaar plaatsvindt en enkel voorvalt als alle sterren precies goed staan. Het enige nadeel: er is niemand op straat om ervan te genieten. (Jarl van der Ploeg)
Libanon verkeert in een staat van gecontroleerde paniek
Libanon kan zich geen corona veroorloven. Het virus is hier slechts een van vele crises, en waarschijnlijk niet de ergste. Het land is technisch failliet. De regering geniet nauwelijks gezag.
Toch zijn scholen, cafés en restaurants gesloten. Inwoners blijven thuis tenzij het niet anders kan. Waar het overheidsgezag tekortschiet, springen de buren in. Het Rafic Hariri-ziekenhuis in de hoofdstad Beiroet moest vrijdag een vermoedelijke coronapatiënt laten opnemen, hoewel thuisisolatie medisch verantwoord was, ‘nadat de buren hadden gedreigd zijn huis af te branden’.
Zoals alle Arabieren hebben Libanezen een beetje smetvrees. Ze gruwelen van het feit dat er nu al 77 bevestigde coronagevallen in hun land zijn gemeld. En dus dient men zich te gedragen in een staat van wat Firass Abiad, de directeur van het Rafic Hariri-ziekenhuis, op Twitter ‘gecontroleerde paniek’ noemt.
Gecontroleerde paniek, dat betekent: in afgesloten ruimten een mondmasker op en blauwe plastic handschoentjes aan. ‘We moeten voorbereid zijn’, zegt een vrouw die in de lift van een parkeergarage haar handschoentjes nog eens schoonmaakt met handalcohol. ‘Waar is jouw masker?’
Het leger trekt rond om horecagelegenheden te sluiten. Bij hipsterkroeg Riwaq in de uitgaanswijk Mar Mikhael, een favoriete hangplek van zzp’ers die goedkope cocktails komen scoren, was het in tien minuten gedaan.
Vijf militairen, voor de gelegenheid met een rode band om de arm, sommeerden barman Hussein naar buiten. Hussein werd gedwongen een proces-verbaal te tekenen. De luiken gingen dicht. De straat bleef achter in een leegte, alsof de volgende oorlog op komst was.
De sluiting is officieel voor twee weken. In werkelijkheid zullen veel cafés en restaurants nooit meer opengaan. Daarvoor gaat het economisch te slecht.
En zo kon je vrijdag ondanks alle verboden toch croissants eten op het terras van een zaak die zich laat omschrijven als de Dissidente Bakker. De Dissidente Bakker zit verstopt in een zijstraat, ver van nieuwsgierige blikken. ‘Ik overleef een sluiting niet’, zegt de eigenaar. ‘En het leger is nog niet geweest.’ (Ana van Es)
In Mexico wint de humor het vooralsnog van de paniek
Op Mexicaanse sociale media gaat een grap rond: de rest van de wereld reageert met maatregelen op covid-19, wat doet Mexico? ‘Wij maken een cumbia-lied.’ Op het trage ritme van Latijns-Amerikaanse volksmuziek wordt het virus verwelkomd: ‘Coronavirus, coronavirus, was je handen, doe het als volgt. Coronavirus, coronavirus, wees alert op drukke plekken.’
In een land waar de Heilige Dood wordt aanbeden en jaarlijks tienduizenden mensen worden vermoord, wint de humor het vooralsnog van de paniek. De desinfecterende handgel rukt weliswaar op in restaurants, maar bij de vele tacostalletjes op straat vissen de koks de maïspannekoekjes gewoon met de blote hand uit het pruttelende vet. Ze verkopen er niet minder om. Wat ongetwijfeld meespeelt, is dat in Mexico tot nog toe slechts dertien gevallen zijn bevestigd, al zou het werkelijke aantal weleens veel hoger kunnen zijn.
Lang leek Latijns-Amerika buiten schot te blijven. Pas op 26 februari werd in Brazilië de eerste coronapatiënt ontdekt, bijna een maand nadat covid-19 Italië binnensloop. Twee weken later staat de teller op een kleine 250 bevestigde gevallen, verspreid over veertien landen. Onlangs overleden twee patiënten, in Panama en Argentinië.
De grote vraag is of corona het warmere zuidelijk halfrond goeddeels passeert of dat het een kwestie van tijd is voordat het virus ook hier explodeert. ‘Alles onder controle’, was aanvankelijk de reactie van veel Latijns-Amerikaanse leiders. De media blazen het op, zei president Bolsonaro van Brazilië begin deze week nog. Daags daarna bleek dat zijn persvoorlichter was besmet, de man die afgelopen weekend zijn baas had begeleid tijdens diens bezoek aan de Amerikaanse president Trump.
Ontkenning veranderde de afgelopen dagen in politieke dadendrang. Guatemala, Venezuela en El Salvador hopen coronavrij te blijven door reizigers uit getroffen landen te weren. Colombia, Peru en Argentinië dwingen toeristen tot quarantaine. Zelfs Bolsonaro maakte een draai toen bleek dat hijzelf gevaar liep. Donderdag publiceerde hij een video waarin hij een mondkapje droeg. Een fitte zestiger hoeft zich geen zorgen te maken, suste zijn gezondheidsspecialist. (Joost de Vries)
Het collectief gaat voor, dus China bleef binnen
Het waren draconische maatregelen, waarmee China de coronaepidemie te lijf ging. Een hele provincie afgegrendeld, honderden miljoenen mensen weken vast in hun huizen. Toch hoorde je de Chinezen nauwelijks klagen, integendeel. ‘Als gewone burger kan ik in deze situatie niet veel doen’, zei mevrouw Zhong, na negentien dagen quarantaine. ‘Binnenblijven is de enige bijdrage die ik kan leveren.’
Dat China – na aanvankelijk te lang talmen – de crisis zo voortvarend onder controle kreeg, lijkt een triomf van de Chinese volksaard: collectivistisch, zich wegcijferend voor het grotere geheel, en onderdanig aan de autoritaire overheid. Dat is ook het beeld dat de Chinese overheidspropaganda nu uitdraagt: de Chinezen hebben een volksoorlog tegen het virus gevoerd, onder heldhaftige aanvoer van president Xi.
Daar valt een en ander op af te dingen. Chinezen zijn lang niet zo gezagsgetrouw als vaak gedacht, ze hebben er een handje van om wetten te omzeilen. Dat was ook zo tijdens de coronacrisis. Hoewel de schaarse ziekenhuisbedden centraal werden toegekend, regelden veel mensen voorrang via hun persoonlijke netwerk. Ook probeerden velen via sluipwegen uit lockdowns te komen, tot lokale overheden er een muur omheen bouwden.
Maar aan het binnenblijven onttrokken de Chinezen zich niet, omdat ze overtuigd waren van het nut. Dat heeft te maken met het belang van het collectief. China is een netwerkmaatschappij, waarin de familie centraal staat, en juist via die familiebanden verspreidde het virus zich het meest. Toen de nieuwssite The Paper bij 1.029 Chinezen peilde naar hun grootste angst, bleek dat in alle leeftijdsgroepen de angst om je familie te besmetten.
Dat is ook de reden dat veel Chinezen langer in quarantaine blijven dan hun door de overheid is opgedragen. Ze willen geen enkel risico nemen voor hun familie. Op de vraag wat ze zullen doen op de eerste dag na hun quarantaine, antwoorden velen: nog wat langer binnenblijven. (Leen Vervaecke)
De Fransen gaan gewoon naar de stembus
Nu volgens president Macron ‘de ergste gezondheidscrisis sinds honderd jaar’ voor de deur staat, neemt Frankrijk drastische maatregelen. Vanaf maandag zullen alle scholen, universiteiten en kinderdagverblijven hun deuren sluiten. Zo’n 18 miljoen Franse kinderen en jongeren blijven tot nader order thuis. Onderwijsinstellingen gaan hun lessen via het internet voortzetten.
De Franse regering roept mensen op zoveel mogelijk thuis te werken. In gezinnen waarin dat voor beide ouders onmogelijk is mag een van de ouders verlof opnemen, betaald door de staat. Voor kinderen wier ouders in de zorg werken wordt in iedere regio opvang verzorgd.
Macrons maatregelen werden van uiterst links tot radicaal rechts toegejuicht. Politici van divers pluimage verkondigden in wisselende bewoording opvallend vaak dezelfde boodschap: de coronacrisis toont het failliet van het ‘ultra-liberale model’ aan, en onderstreept het belang van een sterke staat. De regeringsmaatregelen zijn ‘een ode aan de publieke diensten’, aldus Marine Le Pen.
Opmerkelijk is ook het feit dat de eerste ronde van de gemeenteraadsverkiezingen, aanstaande zondag, gewoon doorgaat. In alle bijna 35 duizend gemeenten gaan de inwoners naar de stembus. Preventiemaatregelen moeten de verspreiding van het virus tegengaan. Iedereen wordt verzocht voor en na het stemmen de handen te wassen. Stemmers mogen hun eigen potlood gebruiken en moeten een meter afstand van elkaar houden. De gordijnen voor de stemhokjes zullen open blijven.
Dat de verkiezingen doorgaan alsof er niets aan de hand is, was volgens Macron een wens die door alle partijen werd gedragen. Stembureaus vormen bovendien geen groter risico voor de verspreiding van het virus dan pak ‘m beet bakkerijen, aldus experts in de Franse media. Of volgende week zondag ook de tweede ronde van de verkiezingen doorgaat is evenwel de vraag. Als het virus zich blijft ontwikkelen zoals wordt verwacht, zouden tegen die tijd al fors meer dan tienduizend Fransen besmet zijn. (Daan Kool)
Het huis van Europa valt in Brussel toch langzaam stil
Het was alsof een onzichtbare hand deze week een voor een in alle kamers van de EU-gebouwen het geluid uitzette. Het gekwetter, het gelach, de overleggen, het rumoer en geroezemoes verstomden naarmate de dagen vorderden. Brussel, de stad die nooit stopt met vergaderen, valt door corona dan toch langzaam stil.
Geheel in lijn met de verdeeldheid tussen de lidstaten (zelfs Wallonië en Vlaanderen kibbelden over de maatregelen) reageerden ook de EU-instituten elk op hun manier op het universeel om zich heen grijpende coronavirus. Het Europees Parlement liep voorop, zowel in snelheid als daadkracht: de vergaderweek in Straatsburg – als icoon van de Europese eenwording (de stad ligt op de Duits-Franse grens) in het Europees Verdrag vastgelegd – moest eraan geloven. Snel daarna de vergaderingen in Brussel ook. De Italiaanse parlementsvoorzitter Sassoli ging vrijwillig in quarantaine omdat hij in het weekend naar huis was geweest.
In het Europagebouw, de zetel van de lidstaten, verliep het corona-antwoord met meer gestotter. Maandag ontmoette EU-president Michel nog (fysiek) de Turkse president Erdogan. Dinsdag vergaderden de Europese regeringsleiders dan weer per videolink over corona. Donderdag werd uit voorzorg de vergadering van de handelsministers geschrapt maar vrijdag ging die van de Binnenlandse Zaken-collega’s weer gewoon door. En maandag en dinsdag schuiven de ministers van Financiën weer aan in Brussel. Wel werd de perszaal steeds leger en lagen overal waarschuwingen gepaste afstand tot elkaar te houden. Om hierbij enige uniformiteit af te dwingen, werd het aantal stoelen gehalveerd.
De Europese Commissie gooit pas volgende week de handdoek in de ring. Vanaf maandag wordt de bezetting van het Berlaymontgebouw (het hoofdkwartier) teruggebracht tot ‘de essentiële diensten’, een rekbaar begrip. Tekenend voor de ernst van de coronacrisis is dat EU-brexitonderhandelaar Barnier zijn Britse gesprekspartner Frost niet zal ontmoeten, hoe groot de tijdsdruk ook is om een handelsakkoord tussen de EU en Verenigd Koninkrijk op te tuigen. Een videoverbinding moet soelaas bieden. (Marc Peeperkorn)
