Hoe diep politici kunnen zinken

Dat kan er ook nog wel bij. In een campagne waarin Donald Trump er een sport van maakt om steeds maar weer te blijven te shockeren, gaat het nu over de lengte van zijn penis. En nee, deze keer begon hij er niet zelf over. Het was zijn concurrent Marco Rubio - door Trump consequent Little Marco genoemd - die in een toespraak subtiel refereerde aan zijn kleine handen. 'Weet u wat ze zeggen over mannen met kleine handen?' Trump wist het en was niet te beroerd om het te ontkennen. 'Ik verzeker jullie dat er geen probleem is. Ik verzeker het.' Waarna CNN deze kop boven een nieuwsbericht kon zetten: Donald Trump defends the size of his penis.

De verontwaardiging was groot in de Verenigde Staten. Hoe diep ben je gezonken als het hierover gaat in een presidentsverkiezing? Maar wie iets verder kijkt dan Amerika ziet dat schunnige opmerkingen in de politiek niet zo uitzonderlijk zijn. In Nederland wordt al gemord als er een minister 'flapdrol' wordt genoemd, elders zijn ze niet vies van een seksistische opmerking.

Silvio Berlusconi

'Op de vraag of ze seks met me wilde hebben, antwoordde 30 procent van de vrouwen ja en de andere 70 procent antwoordde: wat? Alweer?'

'Vrouwen waren dol op Silvio Berlusconi', zegt de Italiaanse Elisabetta Materassi, docent Italiëstudies aan de UvA. 'Hij verzamelde mooie vrouwen om zich heen en gaf ze dure cadeaus en carrièremogelijkheden. Nepotisme is altijd al een probleem geweest in de Italiaanse politiek. Maar een Don Giovanni in de politiek? Dat was nieuw.'

Veel Italianen konden wel lachen om Berlusconi's opmerkingen, maar nadat een telefoontap was uitgelekt waarin hij over Angela Merkel zei dat ze een 'onneukbaar dikke kont' had, 'schaamde een grote groep zich toch een beetje', zegt Materassi.

Niet minder gênant was het toen escort Patrizia d'Addario uit de doeken deed dat ze lange tijd de liefde had bedreven met Berlusconi. Dat gebeurde volgens haar in het bed dat Berlusconi cadeau had gekregen van Vladimir Poetin, ook al zo'n vrouwenvriend. Toen Hillary Clinton de Russische inmenging in Oekraïne vergeleek met de acties van de nazi's reageerde hij zo: 'Met vrouwen kun je beter niet discussiëren.'

Hugo Chavez

(Over Condoleezza Rice) 'Ze is seksueel gefrustreerd. Misschien kan ik haar uitnodigen voor een afspraakje en zien wat er tussen ons gebeurt.'

De inmiddels overleden Hugo Chavez, oud-president van Venezuela, had het niet zozeer op vrouwen gemunt. Hij had vooral een hekel aan de Verenigde Staten. 'Op ondiplomatieke wijze liet hij dat geregeld merken', zegt Barbara Hogenboom van het centrum voor studie en documentatie van Latijns-Amerika.

Voordat Chavez aan de macht kwam, was het land volgens haar braaf en waren de debatten conservatief en formeel. 'Chavez kende het sentiment van de straat.'

Nicolas Sarkozy

'Weet je, Gordon (Brown), ik zou je niet moeten mogen. Jij bent Schots, we hebben niks met elkaar gemeen en je bent een econoom. Maar op de een of andere manier hou ik van je... Maar niet op een seksuele manier.'

'Het Franse debat is over het algemeen hard en eloquent', zegt correspondent Peter Giesen, 'al maken politici hier en daar wat uitglijders. Dat zijn dan vooral seksueel getinte opmerkingen, vaak tijdens de avonddebatten, als ze al wat wijntjes op hebben.' Giesen beschreef vorig jaar hoe Franse mannelijke politici soms als pubers met vrouwen op de werkvloer omgaan.

Volgens het satirische weekblad Le Canard Enchainé heeft de socialistische afgevaardigde Bernard Roman onlangs nog aan minister Marisol Touraine gevraagd of zij het verschil tussen een vaginaal en een clitoraal orgasme kende, om daaraan toe te voegen: 'Geef me twee minuten, dan leg ik het je uit.' Toen zij kort daarop het woord voerde in de Assemblée, riepen parlementariërs 'Marisol, twee minuten!'

Yoweri Kaguta Museveni

'Als je je vinger stopt... in de anus van een... van een luipaard... dan heb je een probleem. Dan heb je een probleem, auw auw.'

'Museveni maakte deze vergelijking waarin hij zelf de luipaard is', zegt Afrika-correspondent Kees Broere. 'Hij weet dat hij tegenover een minder hoogopgeleid publiek staat en dat smult van dit soort opmerkingen. Daarmee laat hij zien dat hij anti-establishment is, terwijl hij daar gewoon onderdeel van is.' In het parlement is dit soort taal niet toegestaan. Het taalgebruik van de Oegandese president kun je makkelijk vergelijken met dat van andere Afrikaanse dictators, zegt Broere. Ook in bijvoorbeeld Kenia gaat het er zo aan toe.'

Tony Abbott

'Stem op mij want ik ben de vent met dochters die er niet slecht uitzien'

Het wordt wel Tony Abbott's 'woman's problem'genoemd. Keer op keer moeten de conservatieve partijgenoten van de voormalige Australische premier verklaren dat hij 'geen seksist is', hoewel een kleine greep uit zijn uitspraken anders doet vermoeden. Zo zei hij ook dat vrouwen psychologisch ongeschikt zijn voor leiderschap en dat abortus een 'makkelijke uitweg' is.

'Dat Australië Abbott gedumpt heeft, is onder andere vanwege dit soort opmerkingen', vertelt John Warhust, emeritus hoogleraar aan de Australian National University. 'In het Australische parlement wordt over het algemeen hard gesproken, maar Tony Abbott ging veel verder dan de norm.'