Hoe de onopvallende Sally Yates plots het symbool van het verzet tegen Trump werd

Het grootste deel van haar 27-jarige carrière binnen de Amerikaanse justitie bracht Yates door achter de schermen. Ze stond bekend als een gedisciplineerde en strenge aanklaagster, die haar professionele beslissingen niet liet beïnvloeden door de politiek. Het was geen geheim dat Yates een Democrate was. Ze werd aangesteld door president Barack Obama en haar echtgenoot heeft zich twee keer - tevergeefs - als Democraat kandidaat gesteld voor het Congres. Maar ondanks haar eigen politieke overtuigingen had ze de reputatie onbevooroordeeld te zijn.

Yates werkte jarenlang als aanklaagster in de staat Georgia, waarvan ze zelf ook afkomstig is. Zo maakte ze in de jaren 90 in Atlanta naam in een grote corruptiezaak, waarbij ze verscheidene lokale politici - onder wie de Democratische burgemeester Bill Campbell - veroordeeld kreeg.

Respect

Haar nauwgezette werk en doorzettingsvermogen leverde haar veel respect op, en lag mee aan de basis van haar uiteindelijke aanstelling tot viceminister van Justitie onder Loretta Lynch in 2015. Toen Lynch na de overwinning van Trump een stap opzij zette, werd Yates haar tijdelijke plaatsvervangster.

Tijdens haar hoorzitting voorafgaand aan haar aanstelling als viceminister in 2015 vroeg toenmalig Senator Jeff Sessions haar of het volgens haar de taak is van de minister van Justitie om nee te zeggen tegen de president wanneer hij zou vragen om iets onfatsoenlijks te doen. Yates antwoordde daarop: "Senator, ik geloof dat de minister of de viceminister verplicht is om de wet en de grondwet te volgen, en om hun onafhankelijk advies te geven aan de president." Sessions werd dit jaar door Trump benoemd tot nieuwe minister van Justitie.

"Verraad"

Yates werd in januari meteen geconfronteerd met een chaotische situatie. President Trump had op eigen houtje een inreisverbod uitgevaardigd voor inwoners van zeven moslimlanden, waardoor tal van passagiers strandden in luchthavens. Yates stuurde een brief van één pagina naar haar medewerkers binnen het departement justitie waarin ze het verbod "wijs noch juist" noemde. Ook zei ze "niet overtuigd te zijn" dat het verbod wettig was.

Enkele uren nadat de brief openbaar werd, zette Trump Yates op straat. Het Witte Huis beschuldigde haar van "verraad". Dat iemand - een vrouw dan nog - zo duidelijk 'nee' zei tegen Trump, kon in progressieve kringen rekenen op heel wat bijval. Yates werd online ei zo na uitgeroepen tot redster van het vaderland.

Toen in februari dan ook nog eens bleek dat Yates het Witte Huis had gewaarschuwd voor de Russische connecties van toenmalig nationaal veiligheidsadviseur Michael Flynn, was haar heldenstatus compleet. En allicht blijft dat nog wel even zo. Dat een toegewijde ambtenaar als Yates het aandurfde om zich zo openlijk tegen Trump te keren, zal progressief Amerika niet snel vergeten.

Lees ook: De vraag die Sally Yates niet kon beantwoorden. (+)