Hoe de NAVO Rusland jent

Waarom doet de NAVO dit?

De beslissing van de NAVO komt er zestien jaar nadat het militaire bondgenootschap Montenegro bombardeerde tijdens de Kosovo-oorlog. Het land behoorde toen nog tot Joegoslavië.

Na de breuk met Servië in 2006 nam Montenegro een scherpe bocht in de richting van een Euro-Atlantische integratie. Na alle hervormingen die er werden doorgevoerd, oordeelt het NAVO-hoofdkwartier nu dat het land klaar is voor de toetreding.

Secretaris-generaal Jens Stoltenberg spreekt van een "historische stap". "Dit is een signaal van onze voortgezette toewijding aan de westelijke Balkan." Het is sinds 2009 geleden dat de NAVO een uitbreiding realiseerde in Oost-Europa: toen traden Albanië en Kroatië toe.

In tegenstelling tot die landen is het weinig waarschijnlijk dat Montenegro, met zijn 650.000 inwoners en zijn amper 2.000 man sterke leger, een grote bijdrage zal kunnen leveren om de veiligheid van de leden te versterken. Bovendien is de bevolking van de Adriatische staat diep verdeeld over de toetreding.

Toch doet de NAVO hier op geopolitiek vlak een goede zaak. Het land is strategisch gelegen aan de Adriatische Zee, tussen NAVO-leden Kroatië en Albanië. Het heeft zeemachtbasissen die gebruikt kunnen worden voor grote schepen en onderzeeërs. Met Montenegro op de ledenlijst, heeft de alliantie voet aan de grond aan de hele Middellandse Zeekust van Gibraltar tot Turkije, met uitzondering van de Bosnische kust.

De uitnodiging betekent een verdere vermindering van de Russische invloed in Zuidoost-Europa. Toch heeft dit niets te maken met Rusland, stellen Jens Stoltenberg en Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken John Kerry. "Een sterkere NAVO kan leden helpen bedreigingen zoals die van IS het hoofd te bieden."

Hoelang is Montenegro al vragende partij?

Montenegro was slechts enkele maanden afhankelijk toen het voor het eerst toenadering zocht tot de NAVO. Het land sloot aan bij het Partnerschap voor vrede van de NAVO en tekende in 2007 een overeenkomst die de alliantie toeliet het grondgebied over te steken. Als een eerste vereiste ondertekende Montenegro een overeenkomst om zijn verouderde wapens te vernietigen.

Toch komt de toetreding er niet zonder slag of stoot. De overheid van Montenegro gelooft dat het lidmaatschap goed nieuws is voor de westelijke Balkan en zal bijdragen aan meer stabiliteit in de regio. Maar de bevolking is diep verdeeld over de toetreding. In de hoofdstad Podgorica vinden al anderhalve maand protesten plaats. Veel inwoners zijn nog niet vergeten dat de NAVO het land in 1999 bombardeerde in een poging om de uitroeiing van etnische Albanezen in Kosovo een halt toe te roepen.

Hoe zullen de Russen reageren?

De spanningen tussen de NAVO en Rusland liepen al hoog op nadat Turkije vorige week een Russisch legervliegtuig neerschoot. Bovendien was er al onenigheid over andere kwesties, zoals Syrië en het conflict in Oost-Oekraïne. De uitnodiging aan Montenegro komt de gespannen verhouding niet ten goede.

Rusland waarschuwde eerder al dat de uitbreiding een "onverantwoordelijke actie was die het vertrouwen zou ondermijnen". Het Kremlin veroordeelt de toetreding van elk ex-Oostblokland. Het land liet al weten dat deze beslissing niet zonder gevolgen zal blijven.

"De uitbreiding van de NAVO en zijn militaire infrastructuur richting het oosten kan niet anders dan een Russische vergeldingsactie uitlokken", zei woordvoerder Dmitri Peskov van het Kremlin. "Dit is pure provocatie en de NAVO weet het."

De Russische autoriteiten lieten weten alle gezamenlijke programma's, waaronder de militaire, met Montenegro te stoppen als het land daadwerkelijk tot de NAVO toetreedt.

Dat zou Montenegro zwaar kunnen vallen. Sinds de scheiding van Servië zag het land een grote instroom van Russisch geld, onder andere in het toerisme en op de woningenmarkt. Russische bedrijven investeerden miljoenen in Montenegro. Als Rusland de betrekkingen stopzet, zal het toerisme wellicht de eerste dupe zijn. De vraag is ook of de Russische oligarchen zich zullen terugtrekken. Die vertegenwoordigen een derde van de investeringen in het land.