40 jaar De Morgen
Hoe ‘De Morgen’ de Europese Commissie deed struikelen
De Morgen speelde in 1998 en 1999 een hoofdrol in de val van de Europese Commissie. De executieve van voorzitter Jacques Santer moest voortijdig opstappen na onthullingen door de Nederlandse klokkenluider Paul van Buitenen in onze krant.
40 jaar De Morgen
De Morgen is 40 jaar geworden. Dat vieren we met verhalen uit haar rijke geschiedenis als onafhankelijk dagblad. Veertig jaar wereldnieuws, veertig jaar cultuur én politiek. Scroll door de tijdlijn en wandel doorheen de historiek van uw jarige krant in veertig hoogtepunten.
De toenmalige topambtenaar Paul van Buitenen stapte op een zondag in december 1998 binnen bij de redactie, toen nog in de Anderlechtse Brogniezstraat gevestigd. Onder zijn arm had hij een mapje met daarin een overzicht van talrijke fraude- en nepotismedossiers waarvan hij geduldig bewijzen had verzameld. Omdat de toenmalige anticorruptiedienst van de Commissie zijn klachten negeerde, kwam hij naar ons toe.
Een dag later zaten we al in zijn woonkamer, gevuld met stapels kartonnen dozen vol kopieën van bezwarend materiaal. Daaronder bevond zich een peperduur ‘rapport’ over het onderzoek naar hiv/aids dat besteld was geweest door Édith Cresson, toenmalig commissaris voor Onderzoek, Wetenschap en Technologie.
Gepensioneerde tandarts
Van Buitenen had achterhaald dat de flinterdunne paper (24 pagina’s) niet meer was dan een verzameling van bestaande wetenschappelijke artikels, gekopieerd vanop het (toen nog jonge) internet. De auteur van de paper bleek ook geen aidsexpert te zijn maar een gepensioneerde tandarts, René Berthelot. Voor 40.000 Franse francs (ruim 6.000 euro) per maand werkte die tussen 1995 en 1997 anderhalf jaar lang als consultant voor het kabinet van Cresson. En, saillant detail, hij bleek ook haar levenspartner te zijn...
Het De Morgen-artikel over de affaire werd een halszaak voor de voormalige Franse PS-premier. Cresson werd door het Europees Parlement gedwongen de eer aan zichzelf te houden.
Vriendjespolitiek
Uit onderzoek bleek dat ze zo handelde omdat er binnen de Commissie een cultuur van vriendjespolitiek was ontstaan. Ze had volgens de dossiers van Van Buitenen ook een oogje dichtgeknepen voor andere fraudezaken, waaronder geld dat verdween voor jongerenopleidingen en het wetenschappelijke Leonardo-programma van de Commissie.
De politieke averij voor de Europese Commissie was ongezien. Commissievoorzitter Jacques Santer moest in de loop van 1999 met het schaamrood op de wangen het ontslag van zijn hele ploeg indienen, nadat hoorzittingen in het Europees Parlement nog meer onregelmatigheden aan het licht brachten.
De zaak had tot gevolg dat klokkenluiders zoals Van Buitenen een betere bescherming kregen. De antifraudedienst werd ook hervormd tot het huidige OLAF, dat meer bevoegdheden kreeg om op te treden. De grootste winnaar was het Europees Parlement, dat zijn controlerende bevoegdheden op de begrotingsuitgaven van de Commissie aanzienlijk uitgebreid zag.
Wetgevende prioriteit
Ook Van Buitenen zou na zijn onthullingen een tijdje Europees Parlementslid worden (2004-2009) en maakte van de strijd tegen corruptie binnen de instellingen een wetgevende prioriteit. Daarna keerde hij terug naar Nederland, waar hij zich later zou vastbijten in het onderzoek naar de vuurwerkramp van Enschede.
Bij De Morgen staat de deur nog altijd open voor klokkenluiders. Ook op zondag.
