Hoe Angela Merkel in snelheid gepakt werd - en een halve bocht nam

Het is een vreemde vrijdag geworden voor de Bundestag, het Duitse parlement. Nadat Angela Merkel de goedkeuring van het homohuwelijk jarenlang voor zich uitgeschoven had bij gebrek aan consensus binnen haar eigen conservatieve familie, kreeg het wetsvoorstel op de laatste zitting voor het zomerreces plots groen licht.

De Ehe für Alle, zoals het huwelijk bij onze oosterburen heet, kon rekenen op een meerderheid van 393 stemmen, vooral afkomstig van de sociaaldemocratische SPD, de groenen en Die Linke. Ook een aanzienlijke groep afgevaardigden van Merkels CDU stemde voor.

Zelf blijkt de bondskanselier, die de stroomversnelling eerder deze week relatief nietsvermoedend uitlokte, zich tegen het homohuwelijk te hebben uitgesproken. “Voor mij is het huwelijk in wezen een zaak van man en vrouw”, reageerde ze na de stembeurt. “Wel hoop ik dat we nu werk kunnen maken van sociale vrede en samenhang.”

Verrast

Zo groot als de opluchting ter linkerzijde is – ook bijna 80 procent van de publieke opinie is pro – zo verrast zijn de CDU en haar Beierse zusterpartij CSU.

Het is dan ook snel gegaan: toen Merkel maandagavond een proefballonnetje opliet in het Gorkitheater in Berlijn, en zei dat parlementsleden in eer en geweten, zonder dwang van de eigen fractie, in casu CDU/CSU, voor of tegen het homohuwelijk zouden kunnen stemmen, dacht ze aan het najaar.

Immers, elk van Merkels mogelijke toekomstige coalitiepartners, de SPD van Martin Schulz, de groenen en de rechts-liberale FDP, had er de jongste weken een punt van gemaakt: geen coalitie met de CDU als het homohuwelijk straks niet in het akkoord wordt opgenomen.

Om te vermijden dat het issue de campagne zou besmetten, en haar voorsprong zou aantasten, dacht Merkel de oppositie het gras voor de voeten weg te maaien: ja, zei ze, het homohuwelijk is bespreekbaar.

Strategisch had Merkel het handig gespeeld, daar in Berlijn, tactisch al wat minder: ze had niet verwacht dat de SPD prompt op de kar zou springen en de stembeurt deze week al op de agenda zou laten zetten. De bondskanselier liet zich niet alleen klissen op haar kalender, maar net zo goed op haar regeerakkoord met de SPD: daar is het homohuwelijk niet in opgenomen.

Koud gepakt

“Merkel is koud gepakt”, zegt Dirk Rochtus, docent Internationale Politiek en Duitse Geschiedenis aan KU Leuven/Campus Antwerpen. “Eigenlijk had ze het homohuwelijk als een soort trofee in gedachten voor de partij die na de verkiezingen met haar scheep zou gaan. Ze had al aangevoeld dat de kogel eindelijk maar eens door de kerk moest, dat haar partij niet kon blijven aarzelen.”

Want ook dat is waar: in West-Europa was Duitsland, waar sinds 2001 weliswaar het geregistreerd partnerschap bestaat, zowat de hekkensluiter aan het worden. Dertien andere Europese landen gingen de Duitsers inmiddels voor. Ook buiten Europa keurden meerdere landen, waaronder Zuid-Afrika en Colombia, het homohuwelijk inmiddels goed.

“Het is moeilijk om in Merkels hoofd te kijken,” gaat Rochtus door, “maar dat ze zelf tegenstemde heeft vermoedelijk meer te maken met een praktisch manoeuvre richting haar achterban dan met fundamentele morele bezwaren.”

Verwacht wordt dat het homohuwelijk, dat ook nog door de Bundesrat moet, het Hogerhuis, eind dit jaar kracht van wet krijgt.