Hevig protest in Iran nadat regime heeft toegegeven dat Oekraïense Boeing werd neergehaald

Duizenden Iraniërs zijn vandaag de straat opgegaan nadat de autoriteiten hadden toegegeven dat de Republikeinse Garde het Oekraïense passagierstoestel uit de lucht heeft geschoten dat woensdag was neergestort. 

In Teheran trokken de demonstranten naar grote pleinen en de Amirkabir Universiteit om te rouwen om de slachtoffers aan boord van het toestel, maar de bijeenkomsten mondden al snel uit in protesten tegen de autoriteiten.

Op video’s die op sociale media zijn geplaatst is te zien hoe ‘dood aan de leugenaars’ en ‘jullie kennen geen schaamte!’ geroepen wordt. Het Iraanse persbureau Fars meldt dat foto’s van de door de VS geliquideerde generaal Soleimani werden verscheurd. Toen de duisternis viel staken de Iraniërs kaarsen aan, en legden bloemen neer. Bij protesten in november vorig jaar greep de overheid keihard in. Daar zijn honderden, en volgens sommige bronnen zelfs 1.500 mensen om het leven gekomen.

Vanavond zou er traangas tegen de demonstranten zijn ingezet en op sommige video’s zijn schoten te horen, maar het is niet bevestigd dat ordetroepen het vuur hebben geopend op de demonstranten.

Tijdens de protesten zou de betogers ook om het aftreden van de hoogste leider van het land, ayatollah Ali Khamenei, hebben opgeroepen. Zij houden hem verantwoordelijk voor de fout waardoor afgelopen week het Oekraïense vliegtuig werd neergeschoten door het Iraanse luchtafweersysteem. Hierbij kwamen alle 176 inzitten om het leven – onder hen waren 82 Iraniërs, 63 Canadezen, 11 Oekraïeners, 10 Zweden, vier Sfghanen, drie Duitsers en drie Britten.

Vandaag gaf Iran toe dat de Republikeinse Garde de Boeing ‘onbedoeld’ heeft neergehaald, vlak nadat het was opgestegen van het vliegveld in Teheran. De ramp vond plaats op de dag dat Iran wraak nam voor de liquidatie van generaal Qassem Soleimani, en een raketaanval uitvoerde op twee Amerikaanse bases in Irak.

Het Iraanse leger stond op dat moment op scherp, aldus Teheran in een verklaring. De Boeing, die onderweg was naar Kiev, zou zijn afgebogen naar een ‘gevoelige militaire locatie’ van de Republikeinse Garde. Door de hoogte waarop het toestel vloog, leek het op een vijandige kruisraket en werd het neergeschoten. Degene die de raket afvuurde deed dat op eigen houtje, omdat de communicatielijnen werden verstoord. Hij had nog geen tien seconden om de beslissing te nemen, zegt commandant Amirali Hajizadeh. De commandant neemt de volledige verantwoordelijkheid voor het incident en zegt dat hij, toen duidelijk werd wat er was gebeurd, dacht: “Ik wou dat ik dood was”.

Eerder ontkende Teheran glashard dat de Boeing door hen was neergehaald, en stelde dat een technische fout de oorzaak moest zijn van het ongeluk. Berichten van deskundigen uit de VS en Canada dat het vliegtuig wel degelijk door een raket was geraakt, werden afgedaan als “psychologische oorlogsvoering”.

‘Grote spijt’

“De Islamitische Republiek heeft grote spijt van deze desastreuze fout”, zei president Hassan Rohani vanmiddag op Twitter. Hij bood zijn condoleances aan de families van de overlevenden aan, en zei dat er een diepgravend onderzoek zou volgen.

De Oekraïense president Zelenski schreef vandaag op Facebook dat de ochtend “niet goed” begon, maar dat de waarheid in ieder geval aan het licht is gebracht. “We verwachten de verzekering van een volledig en open onderzoek, waarop de verantwoordelijken worden berecht, de lichamen van de doden worden gerepatrieerd, compensatie wordt betaald en excuses via diplomatieke kanalen worden gemaakt”, liet hij weten. De 45 Oekraïense experts die op dit moment in Teheran zijn, moeten van Zelenski volledige toegang krijgen tot het rampgebied, de gegevens en de zwarte dozen.’

Ook wat betreft de Canadese premier Justin Trudeau komt er een regeling voor aansprakelijkheid. Hij dringt aan op transparantie en een diepgaand onderzoek naar het incident, dat in Canada wordt gevoeld als nationale tragedie. Aan boord van de vlucht waren 63 Canadezen. “De regering van Canada verwacht volledige medewerking van de Iraanse autoriteiten”, aldus Trudeau.