Het ‘volledig krankzinnig verhaal’ achter de spookhoeve in Ruinerwold

Hoofdfiguur in de zaak is de 67-jarige Gerrit Jan van D. Hij wordt verdacht van witwaspraktijken, vrijheidsberoving en mishandeling en seksueel misbruik van zijn kinderen. De vader zit momenteel vast in de gevangenis van Scheveningen. Tweede verdachte is Josef B., een Oostenrijker die samen met de vader en zes van de in totaal negen kinderen op de boerderij in Drenthe zou hebben gewoond.

Op het moment dat de politie de hoeve binnenviel, waren de drie oudste kinderen het huis al ontvlucht. Van D. zou twee van hen seksueel misbruikt hebben. De andere zes, tussen 18 en 25 jaar oud, woonden nog in de boerderij. Ze gingen niet naar school en waren bij hun geboorte niet aangegeven bij de gemeente. Hun moeder overleed in 2004. De zaak kwam aan het licht toen de oudste zoon van de zes ’s nachts opdook in een café in Ruinerwold en alarm sloeg.

‘Ontstemd’

Vorige week werden auteurs Marcel Vink en Silvan Schoonhoven in het tv-programma Op1 geconfronteerd met een geschreven reactie van alle negen kinderen van de ‘spookboerderij’. De kinderen waren ‘hard geraakt’ door het boek, lieten ze weten. “Het schaadt ons extra in deze moeilijke situatie, terwijl veel van wat we lezen niets met de waarheid te maken heeft.” De kinderen verklaarden ook dat ze de werkwijze van de twee journalisten afkeurden: “Anders dan de schrijvers beweren, is niemand van ons benaderd voor een reactie op het boek.”

“We zijn ontstemd omdat we vooraf niet zijn ingelicht over de verklaring van de kinderen,” reageert Marcel Vink aan de telefoon. “Op zich is dat niet zo heel erg, maar de kinderen hebben niet gereageerd op het boek zelf. Terwijl ze dat wel zo lieten doorschemeren. Ze hebben Spookhoeve Ruinerwold niet gelezen, dat hebben we nagevraagd. Daar komt bij dat we wel degelijk om een weerwoord op het boek hebben gevraagd bij de familie. Maar daar hebben de kinderen nooit op gereageerd.”

De twee auteurs baseerden hun boek op de chatgeschiedenis van Gerrit Jan van D. en op verhoren uit het strafdossier. Ook daar klinkt er kritiek omdat de schrijvers informatie uit de politieverhoren gebruikten zonder dat de kinderen daarvan wisten.

“We hebben voor een deel inzage gehad in het politiedossier en dat gebruikt voor ons boek,” bevestigt Vink. “Dat wisten de kinderen want dat is door eerdere publicaties bekend geworden. We hebben hen ook gevraagd op daar op te reageren maar we kregen nooit antwoord. Overigens zijn we heel bewust omgesprongen met de informatie die we hadden, de echt pijnlijke zaken hebben we niet vermeld. Zo zijn we terughoudend geweest over het seksueel misbruik.”

Vink begrijpt de reactie van de familie, zegt hij. “Als Telegraaf-journalisten kiezen we de elementen uit de zaak die het meest opzienbarend zijn, dat is een feit. Maar ik adviseer de kinderen om eerst het boek te lezen, ik denk dat ze dan anders tegen het verhaal aankijken. We hebben het boek aan verschillende mensen laten lezen en die zeggen dat ze het mooi en ingetogen vinden.”

Volledig krankzinnig

Robert Snorn, advocaat van Gerrit Jan van D., heeft ook gereageerd op het boek. Hij noemt het onwenselijk omdat het volgens hem gebaseerd is op halve informatie. Snorn laat nu uitzoeken of Spookhoeve uit de handel kan worden genomen. Marcel Vink acht de kans klein dat het zover komt.

Spookhoeve Ruinerwold vertelt de levenswandel van Gerrit Jan van D. vanaf zijn kinderjaren tot zijn arrestatie. Over hoe de man zich aansloot bij de Moon-sekte, de beweging van de Zuid-Koreaanse dominee Sun Myung Moon, leider van de ‘Verenigingskerk’ die wereldwijd zo’n twee miljoen leden heeft. De kerk staat bekend om de massahuwelijken waarbij mensen die elkaar niet of nauwelijks kennen met zijn allen tegelijk trouwen. Van D. nam na verloop van tijd afstand van de Moon-sekte en stichtte zijn eigen religie waarin hij zichzelf de rol toebedacht van Aartsvader.

Vink beschouwt hem in de eerste plaats als een godsdienstwaanzinnige: “Maar we denken dat er zeker meer mankeerde, op psychisch vlak. Het is tenslotte een volledig krankzinnig verhaal.”

Wat Vink het meeste trof tijdens het onderzoek voor het boek was de manier waarop de vader tegen de mishandeling van zijn eigen kinderen aankeek. “Zo gebruikte Van D. een ‘spiritueel zwaard’ als hij dacht dat een van zijn kinderen bezeten was door een slechte geest. In zijn verslag spreekt hij over een klein wezentje dat hij boven het hoofd van zijn zoon ziet. Het zwaard werd gebruikt om de slechte geest te verdrijven. Wij denken overigens dat het niet om een echt zwaard ging maar om een soort geestelijk wapen. Volgens de vader had hij het van God gekregen. Hoe hij dat zwaard precies gebruikte, weten we niet. We weten wel dat hij bij dat ritueel zijn kinderen naar de keel greep zodat ze bewusteloos raakten. De vader dacht dat hij zijn kinderen bevrijdde van het slechte terwijl het voor hen natuurlijk een afschuwelijke ervaring was. Gerrit Jan van D. was heel hard voor zijn kinderen. Hij sloeg en schopte hen, trok aan hun haren en stopte hen zo lang onder een ijskoude douche tot ze hun ledematen niet meer konden bewegen. Het gaat om vreselijke mishandelingen. Maar de vader zag dat op een compleet andere manier. Hij dacht dat hij goed voor hen deed.”

De mishandelingen in het boek gaan over wat Vink de ‘buitenkinderen’ noemt, de drie nazaten die het huis waren ontvlucht voor Van D. naar de boerderij trok. Wat er met de zes ‘binnenkinderen’ is gebeurd, hebben de auteurs niet kunnen achterhalen. “De binnenkinderen zijn gehersenspoeld, ze staan nog steeds onder invloed van hun vader en zullen geen dingen verklaren die belastend voor hem kunnen zijn. De drie oudsten hebben zich enorm tegen hun vader afgezet, ze waren de wanhoop nabij.”

Volgens het boek zou Gerrit Jan van D. drie echtgenotes hebben gehad. Toen de moeder van zijn kinderen in 2004 overleed aan kanker, ging Van D. op zoek naar een lichaam dat de geest van zijn overleden vrouw wilde overnemen.

“Hij dacht dat hij in staat was een geest uit iemands lichaam te halen en daar een andere geest in te plaatsen,” legt Vink uit. “Uiteindelijk zou een van zijn dochters de geest van zijn overleden vrouw hebben overgenomen, beweert hij. Wat er vervolgens met die dochter is gebeurd, weten we niet.”

Op zijn zachtst gezegd compleet gestoord. Zo komt Van D. over in Spookhoeve Ruinerwold. “Tijdens het schrijven dachten we vaak: ‘Gekker dan dit kan het niet worden’”, beaamt Vink. “De vraag is: wat dreef Van D. zo ver? Wij denken dat de man echt overtuigd was van zijn gaven. Hij beweert dat hij op zijn twaalfde visioenen kreeg van God. Hij bezat ook een grote kennis van spirituele zaken. De mensen die we spraken en hem kenden, noemden hem charismatisch. Toch was zijn groep aanhangers niet zo groot als hij wilde doen voorkomen. Het ging om zijn gezin, drie Oostenrijkers onder wie Josef B., en waarschijnlijk nog wat mensen die hij online kende.”

Eigen paradijs

Waarom Van D. zijn zes jongste kinderen voor de wereld verborgen hield, was omdat hij zijn eigen paradijs wilde stichten, volgens Vink. Op een plaats waar hij volledig teruggetrokken kon leven. “Hij vond alles in de buitenwereld onrein. Op het moment dat zijn kinderen naar school zouden gaan, kwamen ze met onreine mensen in aanraking. Dat wilde hij voorkomen. De eerste drie heeft hij wel aangegeven, toen was hij kennelijk nog niet zo doordrongen van zijn ideeën. Maar zijn zes jongste kinderen bestonden officieel niet. Van D. had een enorme afkeer van de overheid. Hij was ook doodsbang dat zijn kinderen zouden worden afgenomen. Ook daarom wilde hij hen niet aangeven.”

Gerrit Jan van D. werd in 2016 getroffen door een hersenbloeding waardoor hij niet meer normaal kan spreken. Hij zou ook geen antwoorden kunnen typen. Het enige waartoe hij in staat zou zijn, is antwoorden op gesloten vragen met ja of nee. Wat voor invloed dat zal hebben op de rechtszaak zal moeten blijken. Van D. zal dinsdag niet op de rechtbank verschijnen. De kinderen hebben laten weten dat ze wel aanwezig zullen zijn.

Spookhoeve Ruinerwold door Silvan Schoonhoven en Marvel Vink. Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 176 blz., 15 euro.