Het Vlaamse Verkeersveiligheidsplan: minister Lydia Peeters moet het nu wel gaan waarmaken

Na jaren aanmodderen toont Vlaanderen eindelijk nog eens ambitie om de veiligheid in het verkeer te verhogen. Toch pakken we nog altijd te weinig door. Zo komt er geen algemene zone 30, geen actieplan tegen SUV’s en geen regeling voor vrachtwagens rond scholen.

Veel meer dan een diepe zucht weerklonk er niet toen begin dit jaar duidelijk werd dat het aantal fietsdoden in Vlaanderen nog maar eens gestegen was. Alsof het omgekeerde pas echt had verwonderd. Hoewel het totale aantal doden wel 19 procent was gedaald, bleek de meevaller vooral toe te schrijven aan het verminderde verkeer tijdens de coronacrisis. En zelfs dan bleef de grote Vlaamse ambitie om het aantal verkeersdoden tussen 2010 en 2020 te halveren nog ver buiten bereik.

De apathie is typerend voor de manier waarop verkeersveiligheid door deze coalitie de voorbije jaren werd benaderd. Hoewel mobiliteitsminister Lydia Peeters (Open Vld) bij elke gelegenheid benadrukt “dat elke dode er één te veel is” kwam er de afgelopen jaren weinig meer dan ballonnetjes, zoals het inzetten van drones om verkeersongevallen te vermijden. Steden beslisten wel op eigen houtje om fietsers tijdens de coronacrisis meer ruimte te geven. En in Brussel maakte een groene verkeersminister het mooie weer.

Het Vlaamse Verkeersveiligheidsplan 2021-2025 moet het tij keren. Dit plan, dat vrijdag werd voorgesteld door minister Peeters, is een soort kookboek met 37 recepten om het verkeer veiliger te maken. Het moet het aantal verkeersdoden tegen 2025 met een kwart terugdringen. Tegen 2030 mikken we op een halvering, en tegen 2050 op de zogenaamde ‘vision zero’ van nul verkeersslachtoffers. Tussendoor is er in 2040 ook nog de doelstelling om geen fiets- of voetgangersdoden meer te hebben.

Gevleugelde zebrapaden

Dat laatste is typerend voor de nieuwe aanpak. Voor het eerst legt Vlaanderen immers het zwaartepunt van haar verkeersveiligheidsbeleid bij voetgangers en fietsers. Het merendeel van de maatregelen is gericht op de ‘actieve weggebruiker’, zoals dat tegenwoordig heet.

Er komen onder andere meer gevleugelde zebrapaden. Dat zijn zebrapaden die bijna drie keer zo breed zijn, zodat voertuigen sneller moeten stoppen. Hierdoor kunnen overstekende kinderen makkelijker gespot worden door vrachtwagenbestuurders die in een hoge cabine zitten. Ook komen er nieuwe richtlijnen om fietspaden ‘vergevensgezinder’ te maken. Bij vier op de vijf fietsongevallen is namelijk geen auto betrokken, maar eerder een borduur, een paaltje of een andere fietser.

Voorts zijn er ook veel klassieke recepten, zoals het wegwerken van zwarte punten, het conflictvrij maken van kruispunten door de verkeerslichten aan te passen, en het stimuleren van gemeenten om veilige schoolroutes aan te leggen.

Dit plan is een belangrijke stap voorwaarts, oordelen experts. Voor het eerst komt er een einde aan de Vlaamse struisvogelpolitiek, waarbij fietsen wordt gepromoot als alternatief voor de auto, maar iedere rit een hachelijke onderneming op eigen risico is. Voor het eerst is er ook een breed gedragen plan, aangezien dit maanden in stilte werd voorbereid in overleg met lokale overheden, belangenorganisaties en experts van verschillende universiteiten. Die laatsten, zoals Kris Peeters (PXL Hasselt) en Dirk Lauwers (UGent en UAntwerpen), zetelen in een taskforce die de uitrol van de maatregelen zal opvolgen.

Positief is ook dat er op korte termijn al een doelstelling wordt gesteld. Tegen 2025 moet het aantal doden al met een kwart zijn gedaald. In tegenstelling tot eerdere pogingen kan de overheid dus niet jarenlang blijven aanmodderen, tot ze plots vaststelt dat het al te laat is.

Geen SUV-plan

Maar een receptenboek heeft weinig nut als er niet wordt gekookt. Het grote gevaar is dat deze maatregelen dode letter blijven. Temeer omdat er ook geen duidelijke budgetten tegenover worden gesteld. “De oriëntatie en de ambitie zijn er wel, maar alles zal afhangen van de mate waarin dit concreet wordt gemaakt”, zegt Lauwers.

Het jammere is ook dat er niet wordt doorgepakt. Ondanks pleidooien van experts om de opmars van gevaarlijke SUV’s te stoppen, komt er bijvoorbeeld geen actieplan voor. Geen draagvlak, klinkt het in politieke kringen. En hoewel zowat elke verkeersorganisatie in dit land pleit voor een algemene zone 30 in de bebouwde kom, komt die er niet. In plaats daarvan komt er een charter dat gemeenten vrijwillig zullen kunnen ondertekenen. “Een te gemakkelijke beslissing”, vindt Kris Peeters onder andere.

De Fietsersbond blijft naar eigen zeggen op haar honger zitten. “Je kan niet zeggen dat dit een slecht plan is. De vraag is alleen of het volstaat om de doelstellingen te halen. Daar vrezen we voor”, zegt woordvoerder Wies Callens. Een belangrijk pijnpunt blijft bijvoorbeeld het zware vrachtverkeer in de buurt van scholen. Callens: “Daarover wordt wel gesteld dat er meer aandacht naar gaat, maar concrete projecten met venstertijden en tonnagebeperkingen komen er niet. Dat is jammer.”

Uit een belronde blijkt dat Lydia Peeters hoe dan ook credits heeft opgestreken met dit plan. Tot voor kort leek ze vooral de weg van de minste weerstand te bewandelen, nu neemt ze een duidelijk engagement. Dat verschillende ouders van verongelukte kinderen bij de voorstelling van haar plannen aanwezig waren, bewijst ook dat aan haar oprechtheid weinig wordt getwijfeld. Nu moet ze het wel gaan waarmaken.