Theater
'Het proces' van Abattoir Fermé: een nachtmerrie waaruit je niet wilt ontwaken
Wie zich aan Grote Literatuur waagt, brandt vaak zijn handen. Maar Het proces blijkt gevonden vreten voor Abattoir Fermé, dat Franz Kafka's meesterwerk in een groteske en zinderende voorstelling giet, die tegelijk hilarisch en afschrikwekkend is.
“Ik heb niks misdaan!”, roept Jozef K. (David Dermez) aan het begin van Abattoir Fermés Het proces. Hij roept het naar de Inspecteur (Kirsten Pieters), maar ook naar het publiek, aan weerszijden van de scène – alsof wij de jury zijn die over K's onschuld moeten oordelen.
Het is maar één van de vele elementen die van Het proces, in de beste Abattoir Fermé-traditie, een totaalervaring maken. Al bij het binnengaan wordt je dossiernummer gevraagd, terwijl een paar bebrilde en besnorde ambtenaars in stofjassen de boel nog wat ingewikkelder maken. Welkom in de dystopie die Kafka honderd jaar geleden beschreef, en die Abattoir Fermé nu met veel panache tot leven wekt.
Het resultaat is een gepast groteske voorstelling, waarin regisseur Stef Lernous zijn grenzeloze verbeelding mag botvieren. Het proces zit vol met referenties aan populaire cultuur: van Suicide Squad-achtige make-up over knipogen naar George Orwells 1984 tot personages die uit Stanley Kubricks A Clockwork Orange hadden kunnen komen, afgekruid met de nodige portie slapstick. Er wordt zelfs slim gerefereerd aan Kafka's eigen werk, met name het kortverhaal In de strafkolonie en de novelle De gedaanteverwisseling, hier slim verwerkt als een play within a play. Het zegt iets over het lef en de creativiteit die in dit topstuk aan de dag worden gelegd.
Absurd en anarchistisch
Hier en daar worden sommige verwijzingen net dat tikkeltje te gratuit – over 'alternatieve feiten' beginnen is een open deur intrappen – maar je kunt alleen maar bewondering opbrengen voor de compromisloze manier waarop Abattoir Fermé zijn eigen universum creëert. Het is een universum waar ruimte is voor véél absurde en anarchistische humor, iets waar de episodische structuur van Het proces ook aan bijdraagt. Maar het is evengoed een universum dat de logica van een nachtmerrie volgt: bizar, griezelig en uitzichtloos, een doolhof die steeds beklemmender en beangstigender wordt.
Het absurde fatalisme van Kafka blijkt zo gevonden vreten voor de losgeslagen creatievelingen die Abattoir Fermé bevolken. Stef Lernous en de zijnen – maar liefst dertien acteurs, die vrijwel stuk voor stuk de juiste, geflipte toon weten te vinden – vinden de perfecte mix tussen respect voor het bronmateriaal en de durf om er je eigen, unieke twist aan te geven. Als Het proces al een nachtmerrie is, is het er eentje waaruit je niet wilt ontwaken.
Het proces loopt nog tot 1 april in Kunstencentrum NONA, Mechelen. Meer info: nona.be.
