"Het loopt eigenlijk overal fout"

De dood van Jordy Brouillard, die vorig jaar omkwam door ontbering, schudde Vlaanderen wakker. De jongeman had zijn hele leven in instellingen doorgebracht en wist op zijn achttiende niet waar hij heen kon of moest.

De problematiek is al vaker aangekaart, maar nog lang niet opgelost. "Wanneer we kijken naar de gemiddelde leeftijd waarop jongeren het ouderlijk nest verlaten, dan zien we dat ze vaak al midden de twintig zijn", staat in een aanbevelingsnota van vzw Cachet, een vereniging die jongeren uit probleemsituaties een luisterend oor wil bieden. "Waarom verwacht de maatschappij dan van jongeren uit een moeilijke context dat zij al op hun 18 (of 21 bij verlenging van de hulp) klaar zijn voor die stap?"

Drie problemen

Kris Clijsters, beleidsmedewerker van vzw Cachet, ziet drie grote problemen bij jongeren in die leeftijdsgroep, al wijst hij er ook op dat elke situatie anders is. "Ten eerste zijn ze vaak eenzaam", zegt hij. "De jongeren hebben eerst in een leefgroep gewoond en staan er op hun achttiende letterlijk alleen voor. Dan is er de woonproblematiek: ze hebben geen groot budget om iets te huren en worden vaak gediscrimineerd door hun achtergrond. En ten slotte is het heel moeilijk om in zo'n situatie nog voort te studeren. Uit onderzoek van vzw Cachet en SOS Kinderdorpen blijkt dat de helft van de respondenten uit de jeugdhulp zonder diploma middelbaar onderwijs op de arbeidsmarkt komt."

De weinige cijfers die er bestaan, zijn zeker ontluisterend. We weten niet hoeveel jongeren uit de jeugdzorg op straat terechtkomen, maar volgens de Pano-reportage is het wel zo dat bijna de helft van de thuislozen in Vlaanderen ooit in een voorziening zat uit de jeugdhulp. Pano verwijst voor dat cijfer naar gegevens van het Steunpunt Welzijn.

"Het loopt eigenlijk op alle vlakken fout", vat Hilde Boeykens, directeur van SOS Kinderdorpen, samen. "De problemen beginnen niet op 18 jaar, als ze de instelling verlaten, maar al wanneer ze de instelling binnenkomen. Ze botsen in het onderwijs erg vaak op vooroordelen en uit ons eigen onderzoek blijkt dat ze steevast lager eindigen dan jongeren in een normale situatie."

Om de pijnpunten van de jeugdzorg aan te kaarten heeft Boeykens al samengezeten met Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V), maar een oplossing ligt niet voor de hand, erkent ze. "Wij pleiten er vooral voor om de jongeren nauwer bij het beleid te betrekken."

Afwijzing

Annelien (23) heeft zelf in de jeugdzorg gezeten en zette op 18-jarige leeftijd de stap naar zelfstandig wonen. "De eenzaamheid is inderdaad een serieus obstakel en zorgt voor sociale en psychische problemen", zegt ze. Een woning vinden? "Ik werd steeds afgewezen, soms subtiel, soms rechtuit. Uiteindelijk heb ik na een proefperiode toch een studio gevonden."

De jonge vrouw wil graag benadrukken dat ze geen uitzondering is en dat jongeren met een verleden in de jeugdzorg zeker hun weg vinden in het leven, ondanks de maatschappelijke stigma's. Maar dat het niet eenvoudig is, wil ze ook niet onder stoelen of banken steken.

"Van het OCMW kreeg ik eerst geen leefloon, omdat ik wou voortstuderen. Ik moest leven naar mijn situatie, zeiden ze. Ik ben dan in beroep gegaan bij een arbeidsrechtbank om toch een leefloon te krijgen en ben uiteindelijk van OCMW veranderd. Dat het met mij goed is gekomen, heb ik te danken aan de mensen die er toen voor me waren.

"Ik ken een drietal jongeren die niet op een netwerk konden terugvallen en dus veel minder geluk hebben gehad. Sinds de dood van Jordy is er eigenlijk nog niets veranderd."