De lezer regeert! In deze nieuwe reeks mocht u de vragen bedenken voor de partijvoorzitters, te beginnen met John Crombez (sp.a). U reageerde massaal. Wij confronteerden Crombez met een selectie uit uw honderden kritische en spitante vragen. Vergist hij zich niet van vijand? Wanneer zal hij opstappen? En hoe zit dat met de zorg?
Heeft sp.a een voorakkoord met N-VA voor de verkiezingen? Als dit zo is, gooi ik mijn sp.a-lidkaart in de vuilnisbak en stem ik op een echte linkse partij. (Mats Hansen, 69, uit Maaseik)
(ferm) “Nee. Natuurlijk niet. Dat is ondenkbaar: onze maatschappelijke visies staan haaks op elkaar. Wij gaan uit van solidariteit, N-VA is de reïncarnatie van Reagan en Thatcher. Maar je kunt niets uitsluiten. Alleen samenwerken met Vlaams Belang is absoluut geen optie. Het is niet omdat we in Antwerpen samenwerken, dat we dat sowieso ook op Vlaams of federaal niveau gaan doen. Dat is flauwekul die verspreid wordt door een zenuwachtige Wouter Beke (CD&V). Hij is gewoon bang dat hij uit de boot zal vallen.”
Hoe is het mogelijk dat een sociale, open en inclusieve partij als sp.a er vrijwillig voor kiest om in een coalitie te stappen met een partij als N-VA? (Sam Van Emmelo, 37, uit Brussel)
“Heel simpel: als wij kunnen inbreken in een bestuursakkoord en ervoor zorgen dat burgers opnieuw meer zekerheid krijgen. Ik ben niet ontevreden over het bestuursakkoord in Antwerpen, hoor.”
Het begrotingstekort zal eind dit jaar ongeveer 8,5 miljard bedragen. Ook voorgaande regeringen konden de tekorten niet wegwerken. Hoe gaat sp.a dit aanpakken? (Willem Duyster, 59, uit Brugge)
“Deze regering heeft bewust voor een tekort gezorgd. De taxshift is doelbewust ondergefinancierd, dat geeft Open Vld-vicepremier Alexander De Croo zelf toe. Starve the beast. Zo hebben ze het perfecte alibi om straks de aanval op de sociale zekerheid in te zetten.
“Bij de sociale zekerheid gaan wij het geld níét halen. Wel bij de overbevolkte centrale administraties, bijvoorbeeld: de Brusselse torens, zoals ik ze noem. De Lijn heeft ondertussen meer directeurs dan bussen. We gaan schrappen in de fiscale uitzonderingen. Op papier innen we 200 miljard aan belastingen, in realiteit slechts 120 miljard omdat er zoveel uitzonderingen zijn. Daarnaast willen we alle inkomsten gelijk belasten, of ze nu uit werk of uit vermogens komen. De hoge inkomens uit kapitaal zullen dat voelen.”
Hoe wilt u de groei van de koopkracht verzoenen met de strijd tegen de klimaatverandering? (Piet Swartelé, 58, uit Lucca, Italië)
“Als wij mogen meebeslissen, gaan de mensen zich in ieder geval niet blauw betalen aan groene taksen. De start voor ons: de btw op elektriciteit moet opnieuw van 21 naar 6 procent en de overheid moet de isolatie van alle woningen massaal voorfinancieren. Er gaat verschrikkelijk veel energie verloren omdat onze huizen zo slecht geïsoleerd zijn. Daar kunnen we nog gigantisch veel winst boeken, zowel voor het klimaat als voor de gezinsfactuur.”
Hoe denkt u het systeem van de salariswagens af te schaffen, en op welke termijn acht u dit haalbaar? (Jozef Adriaensen, 57, uit Westmalle)
“We gaan die in vijf jaar tijd uitfaseren. Zeven jaar, à la limite. We moeten nu tegen bedrijven zeggen dat er geen nieuwe meer mogen bijkomen.
“Uiteraard gaan we het loonverlies compenseren. Je kunt het niet maken om midden in een carrière de salariswagen uit te faseren en daar niets tegenover te stellen. We stellen een forse verhoging van de belastingvrije som voor, van 9.000 euro naar 14.000 euro per jaar. Zeker voor de lagere inkomens met een salariswagen zal dat een grote compensatie vormen. Daarbovenop komt het mobiliteitsbudget, dat iedereen zelf kan invullen.”
Getuigt het niet van een gebrek aan respect voor de kiezer om het gratisverhaal als verkiezingslokkertje te gebruiken? (Willy Vercammen, 66, uit Grimbergen)
“Wij hebben in het verleden te weinig duidelijk gemaakt dat gratis niets anders betekent dan herverdelen: de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. Het verhaal van Steve Stevaert destijds klopte als een bus, hoor. Wil je dat mensen meer het openbaar vervoer nemen? Haal het dan uit de algemene middelen. Mensen hebben nu ondervonden wat het alternatief is: de schoolfactuur is onder centrumrechts met 200 euro toegenomen, de elektriciteitsfactuur met 70 procent, de maandelijkse rusthuisfactuur met 200 euro. De kinderopvang is duurder gemaakt voor de laagste inkomens. Dat is pervers.
“Wij vinden dat de publieke basisdiensten toegankelijk en betaalbaar moeten zijn voor de hele maatschappij. Soms betekent betaalbaar ‘gratis’: we willen gratis basisonderwijs, eerstelijnsgezondheidszorg en openbaar vervoer voor jongeren. Op termijn willen we ook gratis kinderopvang. Weet je hoeveel dat zou kosten? 180 miljoen euro. Dat is niet de grote last op de begroting. Dat is het verschil tussen Johan Van Overtveldt op Fraudebestrijding of ik.”
Hoe kun je politici ervan overtuigen om bij beleidsmaatregelen meer rekening te houden met de lange termijn? (Joachim Hendrycks, 42, uit Brakel)
“Mensen worden er terecht boos over dat we al zolang weten dat er iets moet gebeuren voor het klimaat, maar dat het er niet van komt om grondige maatregelen te nemen. Er zijn er die zeggen dat dat het gevolg is van de staatsstructuur. Dat zijn laffe politici.
“Ik vind dat we voor de grote uitdagingen kaders moeten vastleggen die de komende regeringen voor tien jaar of langer binden. Laat het parlement dat kader bepalen, leg wettelijk vast dat regeringen zich daarnaar te schikken hebben en maak uw ministers aansprakelijk. Dan is het gedaan met die treut van terugkomen op beslissingen.”
Vult u zelf uw belastingaangifte in of laat u dit over aan experts? Zou een vereenvoudiging van de aangifte niet bijdragen tot een efficiëntere controle en een eerlijkere fiscaliteit? (Linda Blondeel, 62, uit Wevelgem)
(lachje) “Sinds mijn periode als staatssecretaris voor Fraudebestrijding laat ik mijn belastingaangifte controleren door minstens twee mensen die de fiscaliteit goed kennen. Ik mag er niet aan denken dat er een foutje in staat. Ik zie de voorpagina’s al...
“Maar ik snap uw vraag heel goed, daarom hebben wij ook een drastisch voorstel. We willen heel veel fiscale uitzonderingen en bijbehorende codes schrappen en de aangifte volledig automatiseren, ook voor zelfstandigen en kmo’s. De overheid beschikt toch over alle gegevens.”
Stel dat u na 26 mei in een volgende coalitie stapt, gaat u dan de pensioenmaatregelen van deze regering ongedaan maken? (Marc Dumortier, 59, uit Oudenaarde)
“Een heel aantal, zeker. Een commissie met experts van alle gezindten heeft onder de vorige regering een uitvoerig rapport geschreven. En wat doet deze regering? Ze gooit dat rapport in de vuilnisbak en doet het omgekeerde. De commissie adviseerde om de pensioenbonus te versterken, zij hebben hem afgeschaft. Sindsdien is het miserie: kijk naar de discussie over de zware beroepen die steeds wordt uitgesteld.
“Of wij de pensioenleeftijd weer gaan verlagen? Eigenlijk is de leeftijd bijzaak. Een carrière van 42 jaar moet de richtlijn zijn. Van ons mag de pensioenleeftijd weer van 67 naar 65 jaar zakken. De essentie is dat mensen langer werken.”
Net op het moment dat mijn ouders wat meer zorg en hulp kunnen gebruiken en mijn kleinzoon regelmatig opvang nodig heeft, word ik gedwongen om langer te werken. Vindt u dat juist? (Johan Janquart, 56, uit Geraardsbergen)
“We staan voor een enorme verschuiving van het soort arbeid dat onze samenleving nodig heeft. Je ziet dat er in de industrie en bij de banken massaal jobs sneuvelen, terwijl de noden in de zorg gigantisch toenemen. Wij stellen voor om meer dan 10.000 nieuwe jobs te creëren in de zorg. Bovendien willen we dat mantelzorg wordt beschouwd als arbeid. Dat betekent dat het wordt verloond en meetelt voor je pensioen. Mensen moeten zelf flexibel kunnen kiezen hoe ze hun loopbaan samenstellen. Dat vraagt een revolutie in onze arbeidsmarkt, ja. Maar het moet.”
Wat vindt u van een basisinkomen voor elke burger ouder dan achttien? (Ward Pharasyn, 25, uit Brugge)
“Ik verzet me keihard tegen het liberale idee van een basisinkomen dat in werkelijkheid neerkomt op de afschaffing van de sociale zekerheid: ‘Iedereen krijgt een bedrag, en trek je plan ermee. Je moet de overheid niets meer komen vragen, want je hebt je zakje gekregen.’ Ik pleit wel voor een hoger gewaarborgd minimuminkomen. De minimumlonen moeten stijgen naar 2.300 euro per maand. De minimumpensioenen naar 1.500 euro.
“Hoe we dat gaan betalen? Daar staat niet zomaar één maatregel tegenover. Maar in onze toekomstbegroting, die al vijftien maanden online staat, is het allemaal perfect becijferd. We vinden het extreem belangrijk om die transparantie te geven, juist omdat we weten dat socialisten daar altijd extra op aangesproken worden. En die begroting is in evenwicht, jawel. Het Planbureau is dat nu allemaal aan het narekenen.”
Bestaat er in uw ogen een limiet op het aantal migranten dat ons land kan opvangen? En zo ja, waar ligt die dan? (Adam Schotte, 26, uit Roeselare)
“Ja, er is een limiet. Je kunt niet tot in het oneindige meer mensen ontvangen. Maar waar de grens dan ligt, valt moeilijk te bepalen. Je merkt aan je maatschappij of er nog draagkracht is.
“Centrumrechts hanteert op dat vlak trouwens een dubbel discours. Aan de ene kant fulmineren ze tegen migratie, maar aan de andere kant zetten ze tegelijkertijd de deuren open voor goedkope arbeidsmigranten. De IT’ers uit Marokko en de Filipijnen die ze willen aantrekken, verhogen misschien de winsten van de bedrijven, maar ondermijnen de sociale zekerheid. Als het over arbeidsmigratie gaat, zeg ik: ‘Ja, laat maar komen, maar niet via sociale dumping zoals vandaag.’ Ik wil de mensen hier die door een chronische ziekte of door een burn-out uitvallen, aan boord houden. Zij worden nu massaal ontslagen om plaats te maken.”
Wat denkt u van de achteruitgang van het Nederlands in het onderwijs? Doet dit de kwaliteit dalen? (Vanessa Hageman, 42, uit Ekeren)
“Talen en wiskunde zijn een probleem aan het worden. Nu, we zijn vandaag nog altijd wereldtop, vergeet dat niet. Maar we moeten de achteruitgang wel heel nauwlettend in de gaten houden. Het is de schuld van de ‘pretpedagogie’, hoor ik Bart De Wever dan zeggen. Kom nu: iedereen weet dat je zo’n complex probleem niet met een funwoordje kunt verklaren. Het zijn verkiezingen en zo’n woordje slaat aan op sociale media, zeker?
“Wij hebben in de voorgaande twee regeringen (2004-2009 en 2009-2014, red.) de minister van Onderwijs geleverd, dat klopt. Ik zeg niet dat wij niet mee verantwoordelijk zijn, maar dat zijn alle partijen die meegeregeerd hebben.”
Hoe denkt sp.a leerkrachten weer te motiveren en hen administratief werk uit handen te nemen? (Willy Symons, 64, uit Hoboken)
“We moeten onderwijzers weer laten onderwijzen, door voldoende omkadering te voorzien voor de administratie en de zorgtaken. Leerkrachten moeten dringend weer baas worden in hun eigen klas. Vandaag moet de leraar plooien als er genoeg ouders komen klagen. Directies kiezen hun kant. Dat kan niet. Er zijn genoeg tests om te zien of een leraar zijn werk goed doet. Leraren kennen ook hun kinderen, hoor. Ze zitten er elke dag mee in de klas. Misschien zouden we sommige ouders eens moeten heropvoeden. Ik mag dat zeggen, ik ben zelf vader.”
Wil je eens bij mij thuis komen eten? (Nele Derycker, 33, uit Gent)
(lacht) “Ja natuurlijk. Ik lust alles, dus dat is gemakkelijk.”
Wat beschouwt u zelf als uw fraaiste prestatie in vijf jaar oppositie voeren? (Karl Verelst, 39, uit Antwerpen)
“Onze manier van oppositie voeren is vandaag een stuk beter dan een paar jaar geleden. De zorgcrisis, dat is ons thema. We zijn een van de rijkste regio’s in de hele wereld, maar toch zijn er 15.000 Vlaamse gehandicapten die hun centen niet krijgen. (opgewonden) Ook al is Jo Vandeurzen (CD&V) een brave mens: shame on you, verdomme. Voor slachtoffers van tienerpooiers hebben we moeten wachten op een onnozel liedje over een rapper (Moreno, die veroordeeld is als tienerpooier, red.) voordat er middelen werden vrijgemaakt.
“Je mag zogezegd niet over je eigen miserie beginnen, maar ik ben ook nog steeds tevreden dat we de schande rond de aankoop van de F-35 aan de bevolking hebben getoond. Dat is fout afgelopen (tussen de mails die Crombez naar buiten bracht, bleken ook fake exemplaren te zitten, red.). De lobby heeft gewonnen. Maar kaduke straaljagers die kernwapens vervoeren: binnen een paar jaar verschijnen er boeken die alles blootleggen over dit stinkende dossier, daar ben ik 100 procent zeker van. Maar ik vloek nog vaak op mezelf: ik had voorzichtiger moeten zijn. Veel politici nemen geen risico meer. Wij hebben doorgepakt, veel info vrijgegeven en zijn uiteindelijk tegen de muur gekwakt.”
Vergist u zich niet vaak van vijand? In plaats van een breed links front te vormen tegen de afbraakpolitiek van deze regering, hoor ik slechts kritiek op het klimaatplan van Groen. (Frank Thys, 57, uit Halle)
“Ik wil een links front. We gaan met rood en groen voor het eerst meer dan een derde van de Kamer bezetten. Als we daar samen niets mee doen, is dat intriest. Vergeet niet, ik ben degene die jaren heeft gewerkt om sp.a en Groen samen te brengen in Antwerpen. Spijtig genoeg heeft dat maar een paar maanden standgehouden. Vandaag is de band met Groen heel goed, ik heb regelmatig contact met Meyrem Almaci. Met de PVDA is dat minder. Ik sluit hen niet uit, maar zij zullen straks wellicht geen bepalende factor zijn in het Parlement.
“Of we weer overeenkomen met de PS? Ik ben heel boos geweest, ja. Ik was het beu dat zij niet deftig reageerden op die schandalen in Brussel en Wallonië, die intussen wel op ons afstraalden. Ik heb als eerste het ontslag van Yvan Mayeur als Brussels burgemeester gevraagd. Maar de relaties zijn hersteld. Het beschermen van de solidariteit, daar zitten we op één lijn. De schade van centrumrechts is groot. Na acht dagen huisbezoeken afleggen in West-Vlaanderen ben ik razend: steeds meer werkende mensen krijgen hun facturen niet betaald. Ministers zullen dan wel zeggen: ‘Kijk naar de macrostatistieken.’ Maar ik zeg: ‘Steek die voor mijn part daar waar het zonlicht nooit schijnt.”
Wat zijn uw breekpunten tijdens de komende regeringsonderhandelingen? (Bart Huys, 45, uit Drongen)
“Ik ben daar héél duidelijk over: ik zal geen Vlaamse meerderheid vormen zonder dat de problemen in de gehandicaptensector, de jeugd- en thuiszorg en de rusthuizen zijn opgelost. Federaal wil ik dat de facturen dalen. In de eerste plaats de elektriciteitsfactuur.
“Waar ik absoluut voor pas, is een uitstel van de kernuitstap en een beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd. Momenteel weet ik niet of de aankoop van de F-35 nog gestopt kan worden. Als dat juridisch kan, eis ik dat ook. Mag Theo Francken weer op Asiel en Migratie gaan zitten? Van mij wel, maar dan wel liefst ergens in het buitenland. Bij een internationale organisatie, een ngo of zo. (lacht) Dan zijn wij ervan af.”
Wat zou u als sp.a-voorzitter het afgelopen decennium liever anders gedaan hebben? (Anne Rowie, 59, uit Landen)
“We hadden veel sneller de derde weg moeten verlaten en een linksere sociaal-economische koers moeten varen. Vandaag zijn we daarmee bezig, maar we staan maar aan het begin. Daarom is het goed dat we onder meer via een cumulverbod interne vernieuwing hebben verplicht. Hoe hard het ook is voor onze anciens, maar we hadden veel vroeger moeten verjongen. Om geloofwaardig een nieuwe boodschap te kunnen brengen, heb je nieuwe gezichten nodig.”
Wanneer stapt u op? (Terrence Trent, 50, uit Oostende)
“Mijn termijn als voorzitter loopt na de zomer af. De leden zullen hier dus over beslissen. Of ik bij een slechte uitslag meteen na de verkiezingen zou opstappen? Ik denk dat dat weinig zin heeft, aangezien de nieuwe voorzittersverkiezingen zo snel volgen. Geen idee of ik opnieuw kandidaat zal zijn.”
Denkt u dat de mensen sp.a nog geloven? (Jacques Brodeaux, 62, uit Oudenburg)
“Goede vraag. Wat ik de laatste jaren gemerkt heb, is dat het aantal mensen dat onze ideeën goed vindt, niet is verminderd. Ze vinden wat we zeggen vaak juist. Maar het vertrouwen is zoekgeraakt. Mensen geloven niet meer dat we woord zullen houden, dat we onze beloften hard zullen maken. Dat vertrouwen terugwinnen, dat is onze hoofdopdracht.”
Als u een dag voorzitter mocht zijn van een andere partij, welke zou u dan kiezen? (Maxime Buelens, 25, Affligem)
“Doe mij dan maar de Partij voor de Dieren.” (lacht)
