Het Gorkipark in Moskou is een vitrine voor de buitenwereld, maar de barsten zijn nog zichtbaar

Metropolen bieden een groeiend deel van de wereldbevolking onderdak. Hoe houden de mensen het daar leefbaar? Correspondenten doen wekelijks verslag vanuit hun eigen megastad. Deze week: Jarron Kamphorst in Rusland.

Wie in de vroege ochtend bij de hoofdingang van het Gorkipark tussen de imposante pilaren door loopt die aan weerszijden worden opgesierd met de onvermijdelijke hamer en sikkel en een portret van Vladimir Lenin, ziet slechts een paar verkopers die langs de rivier de Moskva hun kraampjes optuigen. Later op de dag ontvangen ze hordes trappelende kinderen die met ogen als ballonnen op suikerspinnen, ijsjes of blini – Russische boekweitpannenkoeken – staan te wachten.

Voordat de gezinnen het park in het centrum van Moskou bevolken, is de 120 hectare grond het terrein van hardlopers die zich langs de oever van de rivier in het zweet werken waarna ze zich in werktenue hijsen en elders in de stad achter een bureau plaatsnemen. Daarna volgen de ouderen die op bankjes keuvelen over de laatste dagkoersen, gevolgd door verliefde stelletjes die op de vele zitjes in het park vergeten dat er nog andere mensen op de wereld zijn.

Weer later stromen de Instagram-modellen de groene oase in waar ze zwoele en minder zwoele blikken de lens in werpen. Iets verderop onder een van de bruggen over de rivier hangen pubers die voor het eerst een haal van een sigaret nemen terwijl hun vrienden in een prille paringsdans verwikkeld zijn.

Dissonanten zijn er bijna niet. Zelfs het incidentele drankorgel dat nog het sovjet­aroma van oud zweet en goedkope alcohol met zich meedraagt, past in het plaatje.

Stuk voor stuk komen al die Moskovieten naar het Gorkipark om te ontsnappen aan de drukte van de metropool van twaalf miljoen inwoners met zijn permanente verkeersinfarct. Doordeweeks struinen er dagelijks 40.000 bezoekers door het park, in het weekend 250.000. De rol van rustpunt in een stad die 24 uur per dag doordendert, vervulde het Gorkipark al ten tijde van de Sovjet-Unie.

Destijds was Gorkipark wat Russen een park koeltoery noemen, een plek die het midden houdt tussen een stadspark en een attractiepark voor volwassenen. Hier konden sovjetburgers rondjes draaien in een reuzenrad, roeien op een vijver of langs een parachutetoren naar beneden zweven. Een fata morgana van vrijheid en schoonheid in het grauwe sovjetbestaan.

Het park was een etalage voor de socialistische heilstaat: kijk eens hoe goed onze burgers het hier hebben.

Maar zoals wel meer vitrines van de Sovjet-Unie begon ook Gorkipark na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie barsten te vertonen. ‘Gorkowa’ raakte in verval en werd het thuis van dronkenlappen, criminelen en halvegaren. Pas in 2012 kreeg het een facelift.

Met dank aan de latere schepen van Cultuur, Sergej Kapkov, kreeg het de uitstraling van een mondain stadspark dat niet onderdoet voor het Hyde Park in Londen of de Jardin de Luxembourg in Parijs. Naast uitgestrekte grasvelden, ­vijvers en groteske fonteinen ­herbergt het park nu ook ping­pong­tafels, tennisbanen, beach­volleybalvelden, een permanente foodtruckmarkt, een paar dozijn bars en restaurants, waterfietsverhuur, openluchtpodia, een museum voor moderne kunst en in de winter een schaatsbaan.

Inmiddels is Gorkipark het toonbeeld van het kosmopolitische, 21ste-eeuwse Moskou. Al staat die moderniteit in schril contrast met die andere werkelijkheid van toenemende onderdrukking van andersdenkenden. Wat dat betreft vervult Gorki ondanks zijn gedaanteverandering nog altijd een rol als vitrine voor de buitenwereld: kijk eens hoe vrij en modern het hier is. Maar wie echt goed kijkt, ziet de barsten in de ruit nog zitten.