Notariële verkopen in het Brusselse Notarishuis in de Bergstraat gaan doorgaans gepaard met een zekere etiquette. Men veegt de voeten, men bejegent elkaar met eerbied. Wie een bod uitbrengt, steekt de hand omhoog en kijkt niet al te opvallend om zich heen. Het publiek bestaat overwegend uit mensen uit de vastgoedsector en bloednerveuze koppeltjes. Ook de man van het Departement van de Eigendommen van het OCMW van de stad Brussel is altijd op de afspraak.

Het hoofdstedelijke OCMW bezit zo'n 1.900 woningen en 263 handelsruimten, wat het stadsbestuur toelaat controle te behouden over de huurprijzen in de binnenstad. Het OCMW is voortdurend op zoek naar buitenkansjes. De voorkeur gaat naar goedkope verouderde gebouwen, stadskankers in wording, zodat die kunnen worden gerenoveerd en voor een redelijke prijs terug op de huurmarkt kunnen worden gebracht.

Nu ging er eentje onder de hamer.'Twee handelsgebouwen - te renoveren', aldus het notariële aanplakbord. Hooikaai 1-3 en Hooikaai 5. Van het bijgebouw, met een nachtwinkel op het gelijkvloers, dragen de ramen de sporen van een uitslaande brand. Het andere gebouw, op de hoek, herbergt taverne Tropicana, met voorsprong de meest marginale hoerenbar van de stad.

Raamprostitutie vestigde zich in Brussel vooral in en rond Aarschotstraat, naast het Noordstation. Begin jaren negentig verlegden straatprostituees het terrein naar de Albert II-laan. Daar werden ze in goede Brusselse traditie door de politie van Schaarbeek tot net over de gemeentelijke grens met 1000 Brussel verjaagd. De wijk rondom de KVS leek diegene te zijn met de minst mondige oppositie en zo werd de Tropicana dé pleisterplek voor pooiers en hun personeel.

Voor de omwonenden was het café het epicentrum van alle ellende die de buurt de afgelopen vijftien jaar trof. Heroïnespuiten, disputen onder Oost-Europese bendes, dronken prostituées die met elkaar aan het vechten sloegen. In de woorden van de mevrouw van beenhouwerij Olbrechts: "Wij hebben hier genen tv nodig."

Het café werd al een paar keer door de politie gesloten, maar voor de rechtbank wonnen de uitbaters altijd weer het pleit. Maar nu is het echt dicht. "Voorgoed", zegt Yvan Mayeur (PS), de voorzitter van het Brusselse OCMW. "Wij werden er door mensen van het wijkcomité op gewezen dat er een notarisaffiche aan de gevel hing. We dachten: als we het nu eens met het OCMW zouden kopen? Dan zijn we baas in eigen huis. Er bestaat in België niet zoiets als een gemeentelijk voorkooprecht, toch niet als het publieke belang erin bestaat dat je een hoerenbar dicht wilt. Het ergste wat kon gebeuren, was dat het café in handen zou komen van de pooiers. We konden niet anders dan ons mannetje sturen en bieden."

Zo gezegd, zo gedaan. De OCMW-man kreeg budgettaire ruimte tot 900.000 euro. Tot zo ver mocht hij meebieden, als dat nodig zou zijn. Dat is een bijna waanzinnig bedrag, als je weet dat een gelijkaardig pand op de Antwerpsesteenweg - een paar honderd meter verderop, maar buiten de rosse buurt - recent van de hand ging voor 240.000 euro. Dat leek niet te kunnen misgaan voor het OCMW.

Yvan Mayeur: "Onze man ter plaatse heeft ons gebeld en ons de taferelen in de veilingzaal beschreven. Er waren allemaal Oost-Europese mannen op afgekomen. Ze hadden bankbiljetten in rolletjes bij zich. Ze leken niet echt vertrouwd met de gebruiken van een notariële veiling en smeten letterlijk cash op de tafels. Waarop een andere er nog een rolletje bovenop gooide. Onze man voelde zich een beetje bedreigd. Er hing een agressieve sfeer omdat duidelijk werd dat verschillende Oost-Europese groeperingen tegen elkaar aan het opbieden waren. In geen tijd zaten we boven de 900.000 euro. Er werd heen en weer gebeld. Wat nu?"

Een tevreden bank

Tropicana was ooit een cafeetje als dertien in een dozijn. Het heette tot in 1992 Sunset Corner. Eind 2002 kwamen het café en het pand in handen van Hassan C. en Krzysztop K., een Albanees en een Pool. De Tropicana mocht dan wel altijd vol zitten, winstgevend is het nooit echt geweest. Na de afhandeling van het faillissement van de Albanees en de Pool kwam het in april van vorig jaar in handen van hun voornaamste schuldeiser, de Record Bank. Dat wou ervan af.

"Een bijkomend probleem dat zich tijdens de veiling stelde, was de herkomst van al die cash", zegt Yvan Mayeur. "De notaris wist niet wat te doen. Er werd contact opgenomen met de bank. Daar was de boodschap duidelijk: 'Doe maar verder, ons interesseert alleen het geld. (lacht)' De kleur van het geld leek de bank niet echt te interesseren, wat de zaak voor ons eigenlijk alleen verontrustender maakte. Wij hebben de lat dan maar wat hoger gelegd."

De Brusselse OCWM-voorzitter doet z'n uitleg aan een tafeltje in bar Flamingo aan de overkant van de straat. Het OCMW is hier al eigenaar. Het kocht er een jaar of tien geleden een verkommerd woonblok uit de jaren dertig. "Er zat een nachtwinkel in, een leeg café... Heel triest allemaal." De transformatie van het woonblok en de komst van de hippe Flamingo leek wat te vloeken, maar veranderdehelemaal niets aan het wilde leven aan de overkant van de straat. "Toch is dit de toekomst van de wijk", zegt Mayeur. "We willen hier hetzelfde zien gebeuren als op het Sint-Goriksplein. Waar terrasjes zijn, is er minder geweld."

Bij 1.255.000 euro, het laatste bod van het OCMW, legde notaris Yves Behets Wydemans de verkoop stil. Een hoger bod bleef tot donderdag 2 mei nog mogelijk, maar alleen mits voorlegging van een bankgarantie ten belope van 1.256.200 euro. De notaris kon er nu enkel op hopen dat de figuren in met gouden kettingen behangen trainingspakken - meer dan waarschijnlijk Albanese, Roemeense en Bulgaarse mensenhandelaren - niet meteen met door de fiscus traceerbaar geld over de brug zouden komen.

Anti-wijkfeest

De bewonersgroep Comité Alhambra is volgens woordvoerder David Acitores "zonder meer opgetogen" over de tussenkomst van het OCMW. Die mededeling is opmerkelijk, want de afgelopen jaren was er in Brussel niet direct een bewoners- organisatie te vinden die cynischer uit de hoek kon kom0en. Enkele maanden voor de verkiezingen kondigde burgemeester Freddy Thielemans (PS) aan dat hij de prostitutie in de wijk zou bestrijden met GAS-boetes. Er werden controle-acties gehouden, maar de prostituées weigerden gewoon te betalen. Zestien onder hen trokken met steun van de Ligue des Droits de l'Homme naar de Raad van State. De GAS-boetes konden variëren van 75 tot 250 euro, maar voor een beetje pooier in deze wijk is dat niet eens een half biljet in een rolletje, zo merkte het Comité Alhambra tussendoor op.

"Ik ben zelf nog niet zo lang bij het comité", zegt David Acitores. "De sfeer was verzuurd. Mensen hebben in deze wijk zo veel gezien, zo veel geweld gekend. Voor wie de wijk kent, was het van meet af aan duidelijk dat GAS-boetes hier nooit zouden werken. Het stadsbestuur voerde eerder ook al éénrichtingsverkeer in en sloot enkele straten af. Dat maakte een einde aan de ellende met de hele nacht door toeterende wagens in een carrefour de l'amour, maar verdwijnen deed de prostitutie niet.

"De situatie is eigenlijk al vijftien jaar zogoed als onveranderd. Veel mensen zijn verhuisd, men geloofde niet langer dat de stad er echt iets aan wou doen. Met de aankoop van de Tropicana, hoe duur ook, ligt het anders. Hier genoten de meisjes bescherming van hun pooiers. Er was een ruimte waar ze zich konden omkleden. In geval van controle-acties door de politie konden ze er naar binnen vluchten. Kwam de politie met een huiszoekingsbevel, dan konden ze hooguit papieren controleren."

Het pand telt drie brievenbuissen en de bvba van de Albanees en de Pool had ooit binnen een tijdsbestek van twee weken afwisselend z'n maatschappelijke zetel op één van de drie. Elke politie-inval ging gepaard met een eindeloze discussie over het adres op het gerechtelijke bevelschrift. "De Tropicana gaf de pooiers en de hoertjes een gevoel van veiligheid", zegt Acitores. "Onderschat het belang daarvan niet."

Hoewel taverne Tropicana intussen toch al een paar weken leegstaat, zijn de meisjes er nog steeds. Er is hen verteld dat het, zoals alle vorige keren, allemaal slechts tijdelijk is. Dat de bar snel weer opengaat.

Toen enkele jaren geleden een Bulgaarse pooier uit de Koopliedenstraat voor de correctionele rechtbank verscheen, schatte het parket dat zijn drie meisjes hem in slechts enkele jaren tijd 660.000 euro hadden opgeleverd. Straatprostitutie is iets wat pas als verdwenen mag worden beschouwd als het er niet meer is.

In 2005 kwamen de eigenaren van het afwerkhotel Studio Europe leden van het Comité Alhambra bedreigen tijdens een vergadering over 'prostitutie in onze wijk' in de KVS. Ze eisten de namen van de leden van het Comité Alhambra op, argumenterend dat de vergadering voor "overlast" zorgde. De vergadering eindigde met vier politiecombi's in een zijstraat, terwijl de hoteleigenaars in de buurt deurbellen gingen bekijken, zoekend naar namen van leden van het comité. Ze dreigden ook actie te zullen ondernemen tegen een zomers wijkfeest. Ze vonden dat een springkasteel, een rommelmarkt en een barbecue slecht waren voor "de commercie in onze wijk".

Hotel Europe is in handen van gewezen topambtenaren bij de Europese Commissie. Tot voor het geld begon binnen te stromen in het afwerkhotel, was de Italiaanse Carmela L.G. ambtenaar op het directoraat-generaal Begroting van de Europese Commissie. Georges T., een Griek, werkte tot medio 2005 op het directoraat-generaal Tewerkstelling. Moiz Ali A., de feitelijke zaakvoerder van Studio Europe, is de echtgenoot van Carmela L.G.

De uitbaters reageerden nogal agressief telkens als media berichtten dat Studio Europe iets anders zou zijn dan een 'gewoon' hotel. In 2006 legde Carmela L.G. een klacht met burgerlijke partijstelling wegens laster en eerroof neer tegen De Morgen. Ze deed dat ook tegen het Comité Alhambra. Nadat die laatste klacht in 2012 door de Brusselse raadkamer als ongegrond werd bestempeld, trok L.G. de zaak voor het hof van beroep.

"Zolang er geen definitieve uitspraak is, moet het Comité Alhambra de kosten voor advocaten en dergelijke voorschieten", zegt de organisatie op haar website. "De laatste factuur bedroeg 900 euro. Dat is een fikse som voor een feitelijke vereniging die uitsluitend met vrijwilligers werkt. Dat geld kan niet voor andere dingen gebruikt worden zoals een wijkfeest of een barbecue."

The New Tropicana?

Klanten die een meisje oppikken voor de KVS of de Tropicana, onderhandelen allereerst over de prijs van de kamer. Vervolgens stappen ze naar Studio Europe. Klanten die met de wagen komen, verkiezen eerder Studio 2000 in de Van Gaverstraat, in vijftien jaar tijd uitgegroeid van één enkel rijhuis naar een rij van afwerkhotels op de nummers 16 tot en met 24. Auto's kunnen binnen rijden via de Van Gaverstraat en langs achteren weer vertrekken. Zolang de afwerkhotels er zijn, zal de prostitutie blijven, weet ook Yvan Mayeur.

"Er zijn mensen die daar anders over denken, maar er is niets romantisch aan prostitutie", zegt hij. "Wat wij hier zien is mensenhandel, en dat hoort niet in een woonwijk. Ik weet dat die twee hotels de basis vormen van het probleem, ik weet ook dat prostitutie iets is wat in Brussel echt wel eens op gewestelijk niveau moet worden aangepakt, maar met deze aankoop hebben we een duidelijk signaal gegeven. Je kunt van het OCMW niet verwachten dat het alle problemen oplost. Nu deze stap is gezet, gaan we de hotels vanuit het schepencollege aanpakken met politiecontroles. Als OCMW hebben wij gedaan wat we konden doen."

Wat als straks ergens in de wijk The New Tropicana de deuren opent? Mayeur maakt zich sterk dat dat niet gaat gebeuren. "Het stadsbestuur gaat hier minder en minder toelaten. Het gebouw dat we zonet hebben gekocht, gaan we slopen. Er komen woningen, en de aankoopprijs van 1,2 miljoen zal uiteindelijk worden terugverdiend. We moeten nu misschien enkel, via het stadsbestuur, groen licht zien te krijgen voor een extra bouwlaag. Op het gelijkvloers mag er gerust een nieuwe bar komen. Maar dan iets als de Flamingo."