Het Duitse Jena stelde mondmaskers verplicht en zag de besmettingen flink dalen. Kwam dat door de maskers?

Door het dragen van mondmaskers in de Duitse stad Jena, verplicht sinds begin april, lijkt de toename van het aantal besmettingen met wel 40 procent te zijn afgenomen. Het is alleen de vraag of dat door de maskers komt. 

Dit blijkt uit voorlopig onderzoek van het Instituut voor Arbeidseconomie (IZA) in Bonn. Het is voor het eerst dat wetenschappers het effect van mondmaskers op de verspreiding van het nieuwe coronavirus ‘in het veld’ bestuderen, aldus de wetenschappers. Haast alle kennis tot dusver is gebaseerd op andere luchtwegvirussen.

In de Duitse stad Jena lijkt het effect inderdaad fors. In het stijgende aantal ziektegevallen zit een duidelijke knik op 6 april, de dag dat men de maskers er verplicht stelde in winkels en het openbaar vervoer. In andere steden, waar men de maskers niet verplichtte, ging de stijging toen gewoon door.

In totaal zal dat in Jena hebben geleid tot tientallen patiënten minder, becijferen de wetenschappers onder leiding van macroeconoom Klaus Wälde van de Universiteit van Mainz. ‘Een aanzienlijk effect’, aldus het team in hun voorpublicatie. “Het dragen van mondmaskers hielp klaarblijkelijk fors om de verspreiding van covid-19 tegen te gaan.”

Duitsland is de ideale proeftuin om het effect van mondmaskers te meten. In april stelden zes districten een voor een de maskers verplicht in de openbare ruimte, voordat dit landelijk gebeurde. Daardoor is het mogelijk het effect van de maatregel onderling te vergelijken.

Kapje geeft signaal af

Aan de Erasmus Universiteit zien infectieziektemodelleurs Sake de Vlas en Luc Coffeng, niet betrokken bij het onderzoek, haken en ogen. “Het is namelijk best goed voor te stellen dat de verplichting op zich al effect heeft”, zegt Coffeng. “Een mondmaskersplicht kan een signaal afgeven aan burgers dat het nu echt menens is. Dus burgers gaan mondmaskers dragen, maar zich ook voorzichtiger gedragen.”

De Vlas wijst op de kleine lettertjes in de bijlage: in vijf andere Duitse districten die de mondmaskers verplicht stelden, zag Wälde geen effect – en soms zelfs het omgekeerde: méér coronagevallen.

 Dat komt door een technische reden, zegt Wälde aan de telefoon vanuit Duitsland: de districten waren statistisch niet goed los te peuteren van andere districten. “We vinden inderdaad veel kleinere effecten. Maar gemiddeld genomen is het effect nog steeds aanzienlijk.”

Mondmaskers verplicht is efficiënt

Ook Wälde erkent dat het effect van de mondmaskers misschien meer tussen de oren zit dan op het gezicht. “Het is een sterk signaal: lieve help, er gaat iets mis. En dus zie je af van die ontmoeting met je vrienden, of was je wat vaker je handen.”

Aan de andere kant: een positief effect om een andere reden is nog altijd een positief effect, denkt De Vlas. “Je hebt dan een non-functioneel mondmasker als voortdurende reminder van iets belangrijks.” Coffeng zou de conclusie van het onderzoek anders formuleren: “Niet: mondmaskers dragen is heel efficiënt. Maar: mondmaskers verplicht stellen is heel efficiënt.”