"Het asielcentrum gaat dicht? Eerst zien en dan geloven"

“Als ik kon kiezen waar ik later woon, dan was het hier in Helchteren.” Nurrulla Ismaili, een 31-jarige Afghaan, is net op weg van het asielcentrum naar de supermarkt 500 meter verderop. Met zijn hoofd zit hij echter ergens anders – het nieuws dat het centrum eind dit jaar de deuren sluit, is nog vers. Enkele vrienden lopen in de tegenovergestelde richting. Zij zijn nog niet eens op de hoogte van hun nakende verhuis.

Na zijn vlucht uit zijn thuisland woonde Nurrulla twee jaar in Duitsland. Maar dan bevalt het de jongeman in Limburg stukken beter: de mensen zijn hier zoveel vriendelijker, weet u wel. Er is maar één ding dat hij jammer vindt: dat hij de buurtbewoners nooit echt heeft leren kennen. "De enige plek buiten het centrum waar ik naartoe kan, is de les Nederlands."

De Afghaan is een van de 2.634 asielzoekers die sinds 21 september 2015 onderdak kregen op de legerbasis van Houthalen-Helchteren. Vandaag verblijven er nog 589 mannen, vrouwen en kinderen. 'Slechts' 589 zijn dat er. Op de piekmomenten van de asielcrisis was er in de oude legerbasis met een maximumcapaciteit van 700 vluchtelingen namelijk geen bedje meer over. Als de kazerne van Houthalen-Helchteren eind dit jaar de deuren sluit, zoals de regering afgelopen weekend besliste, dan sluit meteen ook het grootste opvangcentrum van het land.

In Houthalen-Helchteren wordt gemengd gereageerd op het nieuws. Voor de handelaars maakt het geen verschil, zegt Johan Revinsek van Unizo Limburg. "Puur financieel zullen we er weinig van merken. De asielzoekers kwamen niet veel over de vloer bij de lokale middenstand", analyseert hij nuchter. "Overlast is er eigenlijk ook niet geweest. Nee, we hebben niet veel gemerkt van hun aanwezigheid."

Dat zien Marc en Magda van krantenwinkel "Bij Marc" anders. “De meeste middenstanders in de buurt kregen te kampen met diefstallen en inbraken”, menen zij. Net zoals Marc en Magda zelf. Maar, voegen ze er snel aan toe, daarmee willen ze niet elke asielzoeker over dezelfde kam scheren. “Er zijn veel meer asielzoekers met goede bedoelingen.”

Dat weet diep van binnen ook Hubert Wouters. “Van die 700 mensen vertoont misschien 5 procent wangedrag”, zegt hij. “Maar die 5 procent is best veel voor een buurt als de onze.”

Geen grote incidenten

Die buurt is de oude woonwijk achter de kazerne waar vroeger de militairen huisden. Hubert woont er samen met zijn echtgenote Maria, de meeste buren zijn net zoals zij gepensioneerd. En Hubert weet het wel zeker: een asielcentrum van die opvang in een gemeente van een goede 30.000 inwoners, dat is te veel. Ze wijzen op het zwerfvuil en de lawaaioverlast. Op de mensen zonder papieren die via hun tuinen het centrum willen binnendringen. Er soms zelfs eens overnachtten.

Het zijn de ergernissen die de krantenkolommen niet gehaald hebben. Want doorpluis de lokale pers van de afgelopen tweeënhalf jaar en de overlast lijkt bijzonder beperkt gebleven te zijn. Als er sprake was van opstoten, dan toch binnen het centrum zelf.

"Er zijn nooit grote incidenten geweest", benadrukt burgemeester Alain Yzermans (sp.a). "Dat is te danken aan de tolerante buren en aan onze aanpak. Samen met het Rode Kruis hebben we bijzonder hard ingezet op gemeenschapsbinding. Vooral de aanstelling van een welzijnswerker die de brugfiguur was tussen het centrum, de buurt, de gemeente en de verenigingen, heeft daarbij geholpen." Ook voor het Rode Kruis is de balans positief.

Net zoals voor de scholen van Houthalen-Helchteren. Meer dan honderd kinderen van asielzoekers vonden hun weg naar het plaatselijk onderwijs. Enkele van hen kwamen terecht op de Vrije Basisschool Meulenberg van directeur Christos Pistolas.

Ronduit positief, vond hij die ervaring. En niet alleen omdat de asielzoekers zijn leerlingenaantallen een zeer welkome boost gaven met het oog op financiële compensaties. "De integratie liep behoorlijk vlot. Bovendien hebben wij hier bijna alleen kinderen van Turkse en Marokkaanse origine die elkaar van geboorte af kennen. Het is goed voor hen om eens met een andere wereld geconfronteerd te worden."

Groene buffer

En toch is Pistolas er niet rouwig om dat hij die kinderen straks weer ziet vertrekken. "Ik ben een paar keer in de kazerne op bezoek geweest. Nu deden die mensen daar geweldig hun best, maar een gezellige woonruimte krijg je van die basis nooit gemaakt. Stel u ook maar voor, de meesten van die mensen zijn op de vlucht voor oorlog en dan kom je in een kazerne terecht. Nee, ik ben blij voor hen dat ze er weg kunnen."

Ook voor Yzermans mag het de laatste keer geweest zijn dat de regering bij hem komt aankloppen. Van 2010 tot 2013 deed de kazerne al eens dienst als transitcentrum. Als het opvangcentrum in december wordt opgedoekt, is het voor hem goed geweest. "De site was eigenlijk voorzien om een groene buffer te worden om de Limburgse noord-zuidverbinding die onze gemeente in tweeën snijdt te compenseren. Hopelijk kan daar straks werk van gemaakt worden."

Hubert Wouters gelooft er in ieder geval niet veel van. Eerst zien en dan geloven, vindt hij. Voor je het weet gaat het centrum weer open en staan er weer bussen met asielzoekers in de straat, denkt hij. Een buurtbewoner die liever anoniem blijft geeft Hubert groot gelijk. “Wanneer er verkiezingen in aantocht zijn, lossen politici altijd dergelijke ballonnetjes.”