Heropening scholen: het kan ook anders dan in Vlaanderen

“Ik heb eens een rekensommetje gemaakt”, laat een directeur van een Oost-Vlaams schooltje ons per mail weten. “Als ik enkel maar het eerste leerjaar opnieuw opstart, drie klasjes van telkens 23 of 24 kinderen, dan heb ik volgens de huidige regels vier dagen per week negen klaslokalen en negen leerkrachten nodig.”

Zes van die onderwijzers moeten ook nog eens hun eigen klassen preteachen, nieuwe leerstof aanbieden dus. Collega’s zullen moeten bijspringen. In de noodopvang staan nu twee onderwijzers. Dat zal niet voldoende zijn als de bedrijven weer opengaan. En dan is er nog naschoolse opvang, die gescheiden moet blijven van de noodopvang.

Volgens het eigen rekensommetje moet de directeur zowat zijn voltallig team inzetten om dus één leerjaar weer naar school te kunnen krijgen. “En het zouden er dus volgens het huidige plan drie moeten zijn”, zucht hij. “Compleet onhaalbaar.”

De plannen die nu voorliggen, blijken dus erg moeilijk om te zetten in de praktijk. Misschien omdat Vlaanderen te veel ineens wil doen? “Social distancing met 7-jarigen? Moeilijk, denk ik”, stelt ook immunoloog Hans-Willem Snoeck (Columbia University). “Ofwel hou je de scholen toe ofwel baseer je beslissingen op wetenschap.”

En die zegt dat de kans dat kinderen onder de 10 jaar positief testen op Covid erg klein is. Snoeck: “In IJsland is bij een brede steekproef van de bevolking geen enkel kind onder de 10 jaar positief bevonden. Dat wil niet zeggen dat het niet kan gebeuren, alleen maar dat het nogal zeldzaam is. Boven de 10 jaar begint die kans lichtjes te stijgen. Maar de school openen voor kinderen onder de 10 jaar en zeker onder de 8 jaar zou weinig problemen mogen geven.”

Dat is ook exact wat er in Noorwegen beslist is. Daar gingen een week geleden al eerst de crèches en de kleuterscholen opnieuw open. Deze week mogen alle 6- tot 10-jarigen naar school. Ook in Nederland kiest men eerst voor de jongsten. Op 11 mei gaan basisscholen en kinderopvang weer voorzichtig open.

Afstandsregels respecteren

Al zijn er ook landen die het net andersom doen. Alles hangt blijkbaar af van welke wetenschap er gevolgd wordt. In het Groothertogdom Luxemburg is beslist om de oudste, de hoogste klassen van het middelbaar, eerst te laten starten vanaf 4 mei. Omdat zij door hun leeftijd beter in staat zijn om de afstandsregels te respecteren.

Zwitserland kiest ervoor om vanaf 11 mei alle scholen weer te openen. Italië besloot net om de scholen dicht te houden voor de rest van het schooljaar. Volgens experts zal een heropening gegarandeerd tot een nieuwe explosie van infecties leiden. Uiteraard hangt een dergelijke beslissing ook samen met de mate waarin de epidemie toegeslagen heeft in een land.

Bij ons zijn er zelfs verschillen binnen ons land. Hier koos de Nationale Veiligheidsraad ervoor om de scholen een stukje te heropenen op 18 mei, zoals het Franstalige onderwijsveld wou, maar scholen die willen mogen al eens proefdraaien op 15 mei, zoals de Vlamingen vroegen. Aan Franstalige kant gaan ze een stuk voorzichtiger om met de situatie, meent professor Dirk Jacobs, onderwijssocioloog aan de ULB. “Er is aan Franstalige kant gekozen om geen nieuwe leerstof aan te bieden, maar wel te kiezen voor herhaling, consolidatie en verdieping”, zegt hij. “De nadrukt ligt vooral op het niet vergeten wat ze al geleerd hebben. Iets wat binnen het onderwijs sowieso een basisprincipe is.”

De terugkeer naar school verloopt er ook meer gefaseerd. Op 18 mei mogen de laatste jaren van lagere en middelbare school les volgen. Een week later pas komt daar het eerste leerjaar één dag per week bij. En voor scholen die het praktisch georganiseerd krijgen ook een dag per week het tweede leerjaar. Professor Jacobs: “Daarnaast wordt ook gekozen om leerlingen met leerachterstand en -problemen naar school te halen. Dat er net op hen ingezet wordt, is ook een goede zaak voor alle andere leerlingen. Het voorkomt dat het volgend schooljaar trager gaat.”

Schooljaar redden

Het Franstalig onderwijs ziet de periode tot aan de grote vakantie vooral als een proefperiode voor het volgende schooljaar. Toch blijft men aan Vlaamse kant vasthouden aan het zoveel mogelijk proberen te redden van dit schooljaar, door zo snel mogelijk op te starten en zo veel als kan nieuwe leerstof aan te bieden. “Elders hanteert men inderdaad een andere strategie”, zegt ook Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. “Wij hebben gekozen om leerlingen door het aanbieden van nieuwe leerstof ook een vorm van normaliteit te bieden. Hen weer perspectief te geven. Mondjesmaat, niet in het tempo dat we gewoon zijn. Maar het is een manier om jongeren geïnteresseerd te houden.”

Dat het niet bij elke leerling evengoed werkt, weet Boeve ook. “Maar voor diegenen waarbij het wel lukt, is het wel mooi meegenomen. Daarnaast kijken we ook heel gericht naar wie we dreigen te verliezen en hoe we die groep beter kunnen betrekken. Maar ons uitgangspunt was: we hebben nog twee volle maanden. Die moeten we proberen zo goed mogelijk te benutten. Rekening houdend met alle beperkingen.”