Heimwee naar de avant-garde

Een halve eeuw na de feiten ontsnapt niemand nog aan Expo 58, de eerste naoorlogse wereldtentoonstelling die Brussel en de 'atoomstijl' op de kaart zette. Nostalgische exposities in het Atomium, op de Kunstberg en in het Mechelse erfgoedcentrum Lamot staan in de steigers, maar de aftrap wordt gegeven in architectuurtempel La Loge.

door Eric Min

BRUSSEL l Zowat elke expo die de Brusselse Archives d'Architecture Moderne in het voormalige vrijmetselaarstempeltje van Le Droit Humain aanricht, loont de moeite. En bij deze sfeervolle België 58 is dat niet anders.

Fijne, voorbeeldig gedocumenteerde architectuurtentoonstellingen volgen elkaar op, efficiënt vormgegeven en discreet aangekondigd. De nieuwe productie is een buitenbeentje: de kleine zaal op de benedenverdieping kreeg een aantrekkelijke en vrij spectaculaire scenografie, en op de tweede etage werd een heuse woonkamer uit de late jaren vijftig gereconstrueerd, compleet met meubelen, boeken en een nonchalant neergezette handtas van Delvaux, terwijl 'Kili-Watch' van The Cousins uit de radio schalt. Als introductie wordt het 'diaporama' over de Expo vertoond, dat Pierre Arty en fotograaf Gaston Lulsens vijftig jaar geleden op de Brusselse Grote Markt presenteerden en sindsdien niet meer te zien was. Deze nadrukkelijk visuele aanpak doet het thema recht: de Expo was vooral een kijkspel, een panorama waar bezoekers met open mond naar de vooruitgang tuurden. Ze zagen dat het goed was.

Een halve eeuw na de wereldtentoonstelling is goed te zien dat de onderneming werd aangedreven door een schitterend marketingconcept. Het begon al bij het logo, de asymmetrische ster die alle kanten tegelijk op wilde, zoals de samenleving in die dagen: van Coca-Cola in de bar américain en prille kleurentelevisie over de Citroën DS naar het reëel bestaande socialisme in de Sovjet-Unie en Cuba. Op het expoterrein van de Heizel loopt alles vrolijk door elkaar. Paviljoenen zingen de lof van licht en lucht, van de posterijen en de broederlijkheid, van de arbeidersstrijd (Germinal van Victor Bourgeois) en Belgisch Congo, van icecream en Eternit en de elektronica in het Philipspaviljoen van Le Corbusier. Er was iets als een internationale moderne stijl, die later uitentreuren in Robbedoes en Mon oncle van Jacques Tati zou opgevoerd worden. De commentaarstem bij de diavoorstelling vertelt trots over de hostessen en de snelste lift van Europa - het is opmerkelijk hoe de toon en de stijl van de tekst vandaag alleen nog doorklinken in de kerstboodschappen uit Laken.

België 58 kijkt ook graag over de muren van het wereldfeest; de bouwsels op de Heizel (die vaak decennialang bleven staan) waren immers bedoeld als efemere getuigen van onze cultuur, met een Vrolijk België van bordkarton als populair uithangbord. Maar Zaventem kreeg een nieuwe luchthaventerminal en in Brussel werden viaducten en winkelgalerijen aangelegd. Bijna vijftienduizend ambtenaren vonden een onderkomen in een Rijksadministratief Centrum met een hippe gordijngevel. Eengezinswoningen naar Amerikaans model en flatgebouwen als het Leuvense Sint-Maartensdal van Renaat Braem kregen vorm. Charles Eames, Charlotte Perriand en Jean Prouvé ontwierpen blits meubilair. Van de butterfly chair van de firma Knoll werden in de jaren vijftig vijf miljoen exemplaren verkocht. In La Loge lopen tastbare artefacten en niet-gerealiseerde ontwerpen, anekdotes en verhalen naadloos in elkaar over.

Tot 28 september in architectuurmuseum La Loge, Kluisstraat 86, Brussel. Open van dinsdag tot en met zondag, van 12 tot 18 uur (woensdag tot 21 uur). Inkom: 4 euro.

Expo 58 werd aangedreven door

een schitterend marketingconcept